Quản trị rủi ro thời hội nhập

Phó chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Hoàng Quang Phòng:

10 năm không phải là chặng đường dài nhưng cũng đủ để khẳng định một thương hiệu. Và trong 10 năm qua, VACD đã làm được rất nhiều điều mà nền kinh tế đòi hỏi. Với những kết quả đó cùng với chương trình hành động cụ thể, mục tiêu rõ ràng, chúng tôi tin rằng, cộng đồng DN có thể tự hào là chúng ta đã có một tổ chức hội về quản trị, hướng dẫn về các vấn đề quản trị, quản lý DN, để DN sẵn sàng cho hội nhập.

Phó cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp (Bộ KH&ĐT) Bùi Thu Thủy:

Hội nhập kinh tế quốc tế không chỉ đòi hỏi DN phải tìm kiếm mô hình quản trị mới mà Chính phủ cũng cần quản trị mới để đạt hiệu quả cao. Gần đây nhất, vì nhu cầu tăng cường sức cạnh tranh và quản trị DN, Chính phủ cũng nhận thấy cần có những giải pháp cụ thể hỗ trợ DN.

Quốc hội đã thông qua Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa, các bộ, ngành cũng đã vào cuộc để tư vấn, đào tạo, hỗ trợ DN… Tuy nhiên tất cả mới chỉ là bước đầu.

TS Hàn Mạnh Tiến - Chủ tịch VACD: Môi trường pháp lý phải minh bạch

Một nền quản trị tốt phải dựa trên một thể chế minh bạch, trong đó quyền lợi, trách nhiệm, mối quan hệ giữa các chủ thể liên quan đến quá trình vận hành của DN được xác lập rõ ràng. Đó là một thể chế đủ chặt chẽ để kiểm soát và ứng phó với các rủi ro; một thể chế đủ linh hoạt để quản trị sự thay đổi; một thể chế trong đó quyền lợi của các cổ đông, kể cả các cổ đông nhỏ, được bảo vệ; một thể chế trong đó từng thành viên được chăm lo, được tự do sáng tạo để góp được nhiều nhất về vật chất và tinh thần cho DN.

Xây dựng và vận hành một nền quản trị tốt trong phạm vi DN là cần nhưng chưa đủ. Chúng ta còn cần một môi trường kinh doanh, đặc biệt là môi trường pháp lý và hành chính minh bạch, công bằng, thông thoáng và dễ đoán định. Nâng cao năng lực quản trị của DN hoàn toàn không dễ dàng, điều này đòi hỏi trí tuệ, bản lĩnh của từng nhà quản trị, từng DN và nỗ lực của toàn xã hội. Điều này đòi hỏi nhận thức của cộng đồng DN, của các nhà quản trị quốc gia phải được thay đổi; vai trò và tầm quan trọng của quản trị phải được phổ biến rộng rãi; các tiêu chí và chuẩn mực quản trị quốc tế phải được chia sẻ; các kinh nghiệm thực tiễn phải được tổng kết; các phương pháp và công cụ quản trị phải được học hỏi.

TS Nguyễn Đức Thuận, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Long Biên: 5 thách thức về quản trị doanh nghiệp

Trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, doanh nghiệp (DN) Việt Nam phải đối diện với rất nhiều thách thức, đặc biệt là 5 vấn đề về quản trị DN.

Thách thức thứ nhất là lập chiến lược phát triển. Ở đây xin nhấn mạnh vai trò của các CEO. Chúng ta hiện có trên 600 nghìn DN, trong đó có không ít người cứ có tiền là thành giám đốc, có rất nhiều kỹ sư trở thành giám đốc… Nhưng trên thế giới, người ta quan niệm giám đốc là một nghề, không phải là lãnh đạo. Mà đã là một nghề thì phải có kỹ năng hành nghề.

Thứ hai là quản trị rủi ro. Tôi xin kể câu chuyện: Khi tôi làm tổng giám đốc một tổng công ty trong quân đội, có một phó tổng giám đốc lên báo cáo rằng, có một DN đề nghị cùng tổng công ty nhập đồng từ Venezuena về Việt Nam bán, lãi tới 40%. Tôi hỏi, tại sao họ lại biếu ta tới 40%, bỏ ra 100 tỉ đồng thì lãi 40 tỉ đồng? Tôi bảo chắc chắn là có vấn đề, một là yếu tố rủi ro từ phía khách hàng, hai là họ muốn chiếm dụng vốn. Sau đó tôi dứt khoát không cho thực hiện. Một số cấp dưới của tôi tiếc số lãi 40 tỉ đồng nên rủ nhau mang nhà đi thế chấp để thực hiện thương vụ đó. Nhưng rồi tất cả mất trắng toàn bộ số vốn đầu tư đó.

Câu chuyện này cho thấy kỹ năng quản trị rủi ro đặc biệt quan trọng, đó không đơn thuần là về mặt tài chính mà những yếu tố thị trường, kỹ năng nhận biết khách hàng, đầu vào, đầu ra. Tại sao tất cả CEO trên thế giới, khi đi đàm phán với chúng ta, đi cùng bao giờ cũng có một luật sư, bao giờ cũng nghiên cứu các điều kiện pháp lý, yếu tố đầu vào, đầu ra… chứ không nhìn vào lợi nhuận? Đó chính là điều rất đáng lo cho DN Việt Nam, khi lâu nay, các giám đốc DN cứ thấy có lãi là làm, không tính toán.

Các diễn giả tham dự tọa đàm

Thứ ba là đào tạo, sử dụng nhân tài. Thực tế cho thấy, nguồn lực của DN chỉ có 2 thứ, một là con người, đội ngũ lãnh đạo, quản trị DN và thứ 2 là tiềm lực về vốn. Hầu hết các DN thành công do có nguồn lực thứ nhất. Tuy nhiên, ở DN Việt Nam lâu nay, vấn đề này lại chưa được xem trọng đúng mức. Vậy nên mới có hiện tượng, khi DN FDI vào, DN trong nước lập tức bị hút mất hết nhân tài.

Ví dụ, cách đây 18 năm, khi tôi về làm Tổng giám đốc Tổng Công ty Kinh tế công nghiệp quốc phòng, tổng tài sản chỉ có 60 tỉ đồng. Nhưng 10 năm sau, khi tôi bàn giao cho một tổng giám đốc khác, vẫn đội ngũ như thế nhưng chỉ bằng cách đào tạo, sử dụng, sắp xếp lại vị trí nhân sự, tổng tài sản của tổng công ty là 8.500 tỉ đồng. Điều này cho thấy nhân lực, việc sử dụng con người là rất quan trọng. Có những cán bộ tuyển vào làm việc trả 100 triệu đồng/tháng, tôi cũng sẵn sàng vì họ có thể làm ra lợi nhuận nuôi được cả nghìn con người trong công ty.

Thứ tư là tính kỷ luật. Câu chuyện của Vinalines là một minh chứng. Vinalines được giao quản lý hầu hết các cảng lớn nhất Việt Nam nhưng lại không có lãi, trong khi Tân Cảng chỉ được quân đội giao cho 1 cảng và vừa rồi mới phát triển ra Hải Phòng, nhưng 1 năm lợi nhuận đạt 1 nghìn tỉ đồng. Cái gì đã làm nên sự khác biệt này, đó là tính kỷ luật. Hay như chuyện của Viettel cũng vậy, khi Vinaphone, Mobiphone đã phát triển rất hùng mạnh thì Viettel mới là DN chỉ có 200 người, đầu tư không nhiều, nhưng đến nay, Viettel đã là DN sinh ra lợi nhuận mỗi năm lên tới 1 tỉ USD. Cái đó được chính là nhờ tính kỷ luật, ý chí và tính đồng bộ trong công tác quản lý.

Cuối cùng, khi hội nhập, các quốc gia dùng hàng rào kỹ thuật để cản trở các sản phẩm của chúng ta đến với thị trường của họ. Chúng ta đã phải đối diện với nhiều vụ kiện bán phá giá trong quá trình xuất khẩu cá tra, cá basa, tôm… Qua những vụ việc này, tôi cho rằng, khi thâm nhập các thị trường xuất khẩu, DN cần tìm kiếm, liên kết với DN tại thị trường nước sở tại để giảm thiểu những rủi ro này.

Chủ tịch sáng lập Hiệp hội Doanh nhân châu Á Teng Theng Dar (Singapore): Tạo sự khác biệt của doanh nghiệp

Thế giới mà chúng ta đang sống là thế giới mà mọi thứ đều được kết nối với nhau, nếu bạn muốn, bạn có thể nói chuyện với bất kỳ ai ở đầu bên kia của thế giới. Với một thế giới siêu kết nối, bất kỳ điều gì mà tôi biết thì các bạn cũng biết chỉ bằng một thao tác tìm kiếm trên Internet. Vì vậy, không phải DN của Singapore biết nhiều hơn DN Việt Nam, các bạn biết gì thì chúng tôi cũng chỉ biết thế. Điều khác biệt duy nhất chính là sự thẩm thấu và hiểu biết một cách sâu sắc những vấn đề mà DN đang phải đối mặt. Đó chính là bí quyết duy nhất mà DN Singapore có và cũng là thứ vũ khí cơ bản, quan trọng nhất.

Cho nên, tại Singapore, chúng tôi đang đẩy mạnh việc giáo dục không phải chỉ dạy kiến thức mà làm sao để thẩm thấu nó, hiểu nó và điều quan trọng là làm sao để nhận thức được sự khác biệt của mình. Điều tôi có mà các bạn không có hoặc cái các bạn có nhưng tôi không có, đó chính là sự khác biệt, thực sự là cơ hội rất lớn nhưng hầu hết chúng ta lại không nhận ra và chưa tận dụng được cơ hội đó. Một ví dụ rất đơn giản, Việt Nam có gạo còn Singapore không có gạo, nhưng chúng tôi có cơm cà-ri còn Việt Nam có phở.

Một vấn đề nữa là câu chuyện về kết nối và thông tin. Chúng ta biết là cần kết nối, trao đổi thông tin, nhưng thực tế, việc kết nối đó chưa được thực hiện một cách hiệu quả. Lý do là chúng ta chưa có được một cơ chế tốt, hoặc chưa có cơ chế để đẩy mạnh sự tin tưởng với nhau, mà trong kinh doanh, tất cả công việc chỉ có thể thực hiện được khi dựa trên nền tảng là sự tin tưởng. Đây là một thách thức lớn về mặt quản trị. Tôi có đủ, tôi biết đủ nhưng tôi lại không dám làm ăn với anh vì tôi không hiểu rõ về anh, không biết anh vận hành thế nào. Vậy nên, sẽ rất tuyệt vời nếu VACD trở thành 1 nền tảng, 1 cơ chế tin tưởng giữa các DN. Và trong bối cảnh thị trường ASEAN đang hình thành, dựa trên nền tảng đó, các DN sẽ tiếp cận được nhiều cơ hội hơn.

Thử thách tiếp theo mà DN sẽ phải đối diện là sự thay đổi chóng mặt về công nghệ. Ở Singapore, chúng tôi cũng gặp rất nhiều khó khăn về tự động hóa, trí tuệ nhân tạo… Thậm chí đã có những ý kiến khá lạ lẫm rằng, trong thời đại công nghệ số, tự động hóa, các ngân hàng sẽ không cần các chi nhánh, phòng giao dịch nữa. Và đối với tất cả các DN, dù lớn hay nhỏ, điều quan trọng là phải nhận thức được những khó khăn, thách thức mà mình phải đối mặt. Nền tảng của sự tin tưởng lẫn nhau sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao công nghệ, qua đó các DN có thể trang bị cho mình sức mạnh trong cạnh tranh trong tương lai.

Tăng trưởng kinh tế hiện nay rất quan trọng nên phương thức quản lý đang là một thách thức lớn mà chúng tôi đang phải đối mặt. Đối với Singapore thì điều may mắn là Chính phủ hiểu rằng họ không thể biết nhiều bằng DN, cho nên các quan chức sẵn sàng đến DN để học hỏi. Và điều may mắn là đất nước chúng tôi đã hoàn thành xong việc phát triển theo hướng hiện đại, vì vậy, trong Chính phủ có một nhóm nghiên cứu, dự báo về tương lai để trả lời những câu hỏi: Trong tương lai sẽ cần những chính sách nào? Chính sách nào cần từ bỏ? Chính sách nào cần thay đổi? Điều này đòi hỏi bản thân Chính phủ phải dám làm, dám thử thách những cái mới.