Kỹ thuật mới điều trị phình khổng lồ động mạnh não

Trường hợp thứ nhất là bệnh nhân Tăng Diễm T. (nữ, 31 tuổi, ngụ tại TP HCM) bị đau đầu liên tục trong 3 ngày, không đáp ứng thuốc giảm đau. Khi đến khám tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, bệnh nhân được bác sĩ chỉ định chụp MRI và phát hiện túi phình khổng lồ hình thoi trong động mạch não chiều dài 40mm, đường kính 20mm. Sau hội chẩn giữa các bác sĩ bệnh viện cùng các chuyên gia Nhật và Úc, bệnh nhân đã được ekip của khoa Ngoại thần kinh điều trị đặt 2 stent chuyển dòng lồng vào nhau để che phủ đoạn mạch máu phình.

Trường hợp 2 cũng là bệnh nhân nữ, Nguyễn Thị S. (61 tuổi, ngụ tại Sóc Trăng) đến khám tại bệnh viện do đau đầu âm ỉ kéo dài. Tiền căn người bệnh bị tăng huyết áp, đái tháo đường đang trong giai đoạn điều trị. Qua chụp MRI phát hiện túi phình khổng lồ động mạch não bên trái nội sọ, kích thước rất lớn 35mm (thông thường các túi phình chỉ tầm 3-5mm). Bệnh nhân được điều trị thằng công bằng cách đặt stent chuyển dòng và đặt coils (các vòng xoắn kim loại) túi phình để hạn chế nguy cơ tai biến mạch máu não do túi phình gây ra về sau.

Theo BS CKI Trần Quốc Tuấn – Khoa Ngoại thần kinh Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, các túi phình khổng lồ động mạch não có kích thước rất lớn, hơn 25mm. Trước đây được điều trị bằng nhiều cách như: mổ hở kẹp túi phình, mổ hở nối mạch máu trong ngoài sọ và cắt bỏ động mạch phình, can thiệp trong lòng mạch máu (can thiệp nội mạch) tắc đoạn động mạch phình và can thiệp nội mạch bít túi phình một phần bằng coils. Các phương pháp này trước đây có nguy cơ tử vong/tàn tật sau điều trị rất cao (từ 20-30%) hoặc nguy cơ tái phát lại cao (trên 20% sau 5 năm).

Stent chuyển dòng ra đời tạo ra một cách mạng lớn trong điều trị túi phình khổng lồ động mạch não, giúp tăng cao khả năng điều trị và hạ thấp nguy cơ tử vong, tái phát, tàn tật sau điều trị.

Trên thế giới, từ năm 2007 sau các cuộc thử nghiệm trên mô hình và trên động vật, phương pháp stent chuyển dòng bắt đầu được áp dụng điều trị thử các túi phình khổng lồ trên người (nghiên cứu thực hiện trên 53 bệnh nhân ở Buenos Aires, Argentina). Năm 2009, kết quả công bố của nghiên cứu được đánh giá là một cuộc cách mạng khi hơn 90% các túi phình được chữa khỏi hoàn toàn sau 1 năm với tỷ lệ tử vong/tàn tật sau điều trị thấp, chỉ dưới 5%.

Vào năm 2011, sau nhiều nghiên cứu chứng minh được hiệu quả của stent chuyển dòng, phương pháp này được công nhận chính thức ở Hoa Kỳ bởi FDA (là cơ quan xét duyệt các phương pháp điều trị ứng dụng ở Hoa Kỳ) và từ đó nhanh chóng trở nên phổ biến trên toàn thế giới.

Ở Việt Nam, stent chuyển dòng băt đầu được áp dụng vào các năm 2012-2013 tại một bệnh viện tuyến cuối ở Hà Nội. Từ 2015 - 2016, phương pháp này bắt đầu được ứng dụng tại các bệnh viện tại miền Nam và Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM là một trong các bệnh viện tiên phong trong việc triển khai phương pháp này.

Theo TS. BS Nguyễn Minh Anh – Trưởng khoa Ngoại Thần Kinh Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, túi phình khổng lồ trong mạch máu não là chỗ dãn lớn mạch máu não do thành mạch yếu hơn bình thường, có thể do thoái hóa thành mạch ở người già hoặc bệnh lý gây yếu thành mạch ở người trẻ tuổi. Túi phình khổng lồ động mạch não có nguy cơ tai biến xuất huyết hoặc nhồi máu não về sau rất cao. Khoảng 60-70% người bệnh có túi phình khổng lồ động mạch não sẽ trở nặng sau 5 năm và nguy cơ tử vong lên đến 70-90%. Loại bệnh này luôn được xếp vào một trong các nhóm bệnh lý khó nhất trong chuyên ngành ngoại thần kinh.

Túi phình động mạch não nói chung có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng hay gặp hơn ở nữ giới, tỷ lệ xuất hiện tăng theo tuổi, gặp nhiều nhất ở lứa tuổi già và trung niên. Bên cạnh đó, các nguy cơ tim mạch nói chung như tăng huyết áp, hút thuốc lá, xơ vữa mạch máu, tiểu đường… cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Phần lớn các túi phình chưa vỡ không gây triệu chứng. Khi kích thước túi phình đủ lớn, có thể gây đau đầu kéo dài, liệt các dây thần kinh đầu mặt cổ (biểu hiện bằng nhìn đôi, lé mắt mới xuất hiện, mờ mắt, méo mặt…), hoặc yếu liệt tay chân diễn tiến nặng dần. Nếu túi phình động mạch não vỡ, thì sẽ biểu hiện như đột quỵ với đau đầu dữ dội đột ngột, cứng cổ, lơ mơ, tê yếu tay chân, thậm chí tử vong ngay sau vỡ.

Mai Phương