Venezuela chuẩn bị gì cho điều tồi tệ nhất?

Ngày 12/12, Bộ trưởng Truyền thông Venezuela Ernesto Villegas thông báo rằng, Tổng thống Hugo Chavez có thể sẽ không tham dự lễ nhậm chức vào ngày 10/1/2013 vì lý do sức khỏe không được tốt sau ca phẫu thuật thứ tư để điều trị ung thư tại Cuba hôm 11/12.

Trong thông cáo mới nhất về tình hình sức khỏe của Tổng thống Chavez, Bộ trưởng Villegas cho biết, các chỉ số cơ thể của bệnh nhân đang hồi phục thuận lợi nhưng vẫn cần phải có thêm thời gian theo dõi bởi ca phẫu thuật vừa qua là hết sức phức tạp. Ngoài ra, sau ca phẫu thuật đã xuất hiện tình trạng xuất huyết nhưng ngay lập tức đã được các bác sĩ can thiệp.

Đây là ca phẫu thuật thứ 4 mà Tổng thống Chavez phải trải qua sau khi bị phát hiện mắc bệnh ung thư hồi giữa năm 2011. Tuy nhiên, lần phẫu thuật này được đánh giá là phức tạp và khó khăn nhất. Chính vì vậy, trước khi sang Cuba phẫu thuật, đích thân Tổng thống Chavez đã thông báo tình hình cho nhân dân Venezuela và đề cử Phó tổng thống Nicolas Maduro làm người kế nhiệm trong trường hợp ông không thể tiếp tục điều hành đất nước.

Phó tổng thống Nicolas Maduro, người được ông Chavez đề cử làm người kế nhiệm trong trường hợp ông không thể tiếp tục điều hành đất nước

Nhằm chuẩn bị tinh thần cho người dân Venezuela trước khả năng sẽ có thêm nhiều tin tức xấu, sáng ngày 12/12, Phó tổng thống Nicolas Maduro xuất hiện với dáng vẻ ủ rũ và thông báo rằng, ông Chavez đang phải trải qua một giai đoạn “phức tạp và khó khăn” sau ca phẫu thuật mới đây nhất. Các quan chức trong chính phủ đang nỗ lực thể hiện một mặt trận đoàn kết trong bối cảnh ngày càng xuất hiện nhiều lo ngại về tình hình sức khỏe của ông Chavez và tương lai của Venezuela.

Trên khắp các đường phố tại thủ đô Caracas, cả những người ủng hộ và phản đối ông Chavez đều lên tiếng bày tỏ quan ngại về tình hình sức khỏe của ông và những điều có thể xảy ra nếu ông qua đời.

Bộ trưởng Villegas bày tỏ hy vọng rằng Tổng thống Chavez sẽ sớm trở lại. Tuy nhiên, ông cũng nói rằng nếu ông Chavez không thể có mặt trong lễ nhậm chức như dự định thì “nhân dân Venezuela nên thông cảm”. Ông cho rằng, sẽ là thiếu trách nhiệm nếu che giấu những tin tức về “tính nhạy cảm của tình hình hiện nay và trong những ngày tới”. Bộ trưởng kêu gọi nhân dân Venezuela hãy coi khả năng Tổng thống Chavez trì hoãn việc trở về nước giống như “khi chúng ta có một người cha bị ốm, tình hình sức khỏe không tốt sau 4 cuộc phẫu thuộc chỉ trong vòng 1 năm rưỡi”. Ông Maduro không cho biết thêm chi tiết về tình hình của Tổng thống Chavez, song ông nhắc lại những phát biểu gần đây của Tổng thống rằng cuộc phẫu thuật có nhiều rủi ro và người dân nên chuẩn bị tâm lý cho “những viễn cảnh khó khăn mà chỉ có thể đối mặt bằng sự đoàn kết của toàn thể nhân dân”.

Mặc dù cầu chúc những điều tốt đẹp nhất cho ông Chavez, song Tổng thống Ecuador, Rafael Correa, cũng hiểu rõ khả năng ông sẽ mất đi một đồng minh thân cận. Ông nói: “Tổng thống Chavez là người rất quan trọng đối với khu vực Mỹ Latinh. Tuy nhiên, nếu ông ấy không thể tiếp tục lãnh đạo Venezuela, các tiến trình cải cách sẽ vẫn phải được tiếp tục”.

Nếu ông Chavez ra đi hoặc không thể tiếp tục điều hành đất nước, theo Hiến pháp Venezuela, cuộc bầu cử Tổng thống mới sẽ được tổ chức trong vòng 30 ngày. Ngày 8/12, trước khi sang Cuba chữa bệnh, ông Chavez tuyên bố: Nếu phải tổ chức các cuộc bầu cử mới thì người dân Venezuela nên bỏ phiếu cho ông Maduro để ông trở thành Tổng thống mới của đất nước.

Các nhà phân tích cho rằng, ông Maduro có thể sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức khi nỗ lực duy trì sự đoàn kết trong phong trào “Chavismo” của Tổng thống Chavez - một phong trào đa dạng, bao gồm các nhóm từ cực tả tới ôn hòa và nhiều phe phái vũ trang.

Trong khi đó, phản ứng của các phe phái đối lập vẫn hết sức thận trọng: bày tỏ mong muốn ông Chavez chóng bình phục, cũng như cho rằng Hiến pháp là cách duy nhất giải quyết mọi khủng hoảng về thể chế.   

Tổng thống Chavez trong một lần chữa trị tại Cuba

Tuy nhiên, cuộc bầu cử lần này nếu diễn ra sẽ hoàn toàn khác so với cuộc bầu cử trước đây, khi mà lần đầu tiên sau hơn 1 thập niên ứng cử viên mà phe đối lập phải đối mặt sẽ không phải là ông Chavez, thành trì vững chắc không gì phá vỡ nổi trong hầu hết các cuộc bầu cử từ năm 1998 đến nay. Điều này phù hợp với lời nhận xét của nhà phân tích chính trị thuộc Trường đại học Tổng hợp Venezuela, Carlos Romero, khi cho rằng: “Trong vai trò là một thủ lĩnh, sẽ không có ai được như Tổng thống Chavez. Không bao giờ có người thứ hai tương tự”.   

Vậy thì, trong hàng ngũ đối lập ai sẽ là ứng cử viên nếu phải tổ chức bầu cử Tổng thống? Liệu các phe đối lập có đi đến thống nhất? Thời hạn chỉ một tháng không đủ để ứng cử viên tiềm năng phe đối lập Henrique Carriles - người đã giành hơn 6 triệu phiếu ủng hộ trong cuộc bầu cử ngày 7/10 vừa qua - duy trì vị thế là ứng cử viên duy nhất, mà phải phụ thuộc vào ai là người sẽ trúng cử Thống đốc bang Miranda trong cuộc bầu cử địa phương vào ngày 16/12 tới. Tuy nhiên, trong hàng ngũ phe đối lập còn có hai gương mặt mới có thể trở thành con bài thay thế cho Capriles, đó là nữ Nghị sĩ Maria Corina Machado, hay Thống đốc bang Zulia, Pablo Pérez.     

Theo nhà phân tích Carlos Romero, vào thời điểm hiện tại chưa thể đoán chắc bất kỳ ứng cử viên nào của phe đối lập, bởi lẽ đã quá thời hạn quy định ông Capriles được xem là ứng cử viên duy nhất. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là Capriles không còn cơ hội, mà là ông không còn quyền nghiễm nhiên trở thành ứng cử viên của phe đối lập. Nếu tình hình chuyển sang hướng phải tổ chức bầu cử, chưa chắc Capriles sẽ là ứng cử viên.    

Theo nhận định của giới phân tích, chìa khóa của vấn đề phụ thuộc vào kết quả trong cuộc bầu cử Thống đốc bang Miranda, một bang bao gồm một phần lãnh thổ của thành phố Caracas. Ứng cử viên Capriles sẽ tái tranh cử chức Thống đốc bang trước đối thủ đảng cầm quyền là cựu Phó tổng thống Elias Jaua, người cách đây không lâu từng được xem là một trong những nhân vật có thể trở thành người kế vị Tổng thống Hugo Chavez. Nếu ông Jaua thành công trong việc sử dụng cỗ máy tuyên truyền của đảng cầm quyền chống lại ứng cử viên phe đối lập, thì tình thế của Capriles sẽ hết sức mong manh, kể cả khi có được thắng lợi của Pablo Perez ở bang miền Tây Zulia. Nhưng nếu Capriles tái đắc cử Thống đốc bang Miranda, thì ông nghiễm nhiên trở thành lãnh đạo phe đối lập và một lần nữa ứng cử tranh chức Tổng thống trong tương lai trước đối thủ là Phó tổng thống đương nhiệm Nicolas Maduro.   

Tình thế chắc chắn sẽ khác nhiều, nếu không may Tổng thống Hugo Chavez rơi vào trường hợp “vắng mặt tuyệt đối” mà theo Hiến pháp việc điều hành đất nước sẽ tạm giao cho Phó tổng thống hoặc Chủ tịch Quốc hội cho đến khi diễn ra cuộc bầu cử mới. Với giới phân tích và người dân, thậm chí với một số người cùng chí hướng trong hàng ngũ cầm quyền, ông Maduro không phải là Chavez, không có đủ tầm ảnh hưởng, khả năng và lòng tin thu hút sức mạnh của đông đảo quần chúng chung quanh mình như Tổng thống Hugo Chavez.

Phó tổng thống Maduro chỉ trích phe đối lập, cáo buộc họ lợi dụng bệnh tật của Tổng thống Chavez để công kích ông. Một số đối thủ chính trị cho rằng, ông Chavez nên công bố chi tiết hơn về căn bệnh ung thư của ông.

Trong gần 14 năm cầm quyền, ông Chavez được nhân dân Venezuela hết sức yêu mến. Một số người ủng hộ Tổng thống Chavez nói rằng, họ khó có thể nghĩ họ sẽ mất ông Chavez và bày tỏ quan ngại về tương lai đất nước. Những người khác cho biết mặc dù họ lấy làm tiếc về tình hình sức khỏe của ông, song đó không phải điều họ đặc biệt lo ngại. Điều khiến họ lo lắng là khả năng xảy ra biến động chính trị nếu Tổng thống Chavez ra đi.

S.Phương