Phát hiện thêm nhiều sai phạm trong thu chi trường học ở Hà Nội

Nghiêm trọng hơn là ngoài chương trình chính khóa của Bộ GD-ĐT, tại các trường diễn ra phổ biến tình trạng học thêm, học nâng cao, học tự chọn, bồi dưỡng năng khiếu, học theo Đề án… với tỷ lệ học sinh (HS) đi học khá cao dẫn đến tình trạng loạn thu.

Lạm thu – loạn thu

Từ ngày 20/9 đến ngày 3/10, Ban Văn hóa-Xã hội HĐND TP. Hà Nội đã tổ chức đoàn khảo sát tình hình thu chi và một số khoản thu khác trong các trường mầm non và phổ thông ở 7 quận huyện, thị xã gồm: Cầu Giấy, Hoàn Kiếm, Hoàng Mai, Ứng Hòa, Sóc Sơn, Sơn Tây, 30 cơ sở đào tạo và tiến hành khảo sát sâu tại 10 trường học.

Cụ thể, một số trường thu khoản thu không có trong quy định như Trường TH Dịch Vọng B (quận Cầu Giấy) thu tiền hỗ trợ tiểu học 10.000 đồng/HS/năm. Trường THCS Ngô Quyền (thị xã Sơn Tây) thu tiền học phẩm 50.000 đồng/HS/năm, tiền ghế chào cờ 40.000 đồng/HS/năm. Trường THCS Giáp Bát (quận Hoàng Mai) và Trường THCS Sơn Tây (thị xã Sơn Tây) thu tiền photo đề thi, giấy thi.

Hầu hết các trường thu một số khoản chưa rõ ràng, có biểu hiện trùng lặp, cụ thể: Thu tiền học môn tự chọn (tin học) đối với bậc THCS-THPT (theo báo cáo của Sở GD-ĐT Hà Nội đã được ngân sách đảm bảo). Thu tiền môn tự chọn hoặc tăng cường ở bậc tiểu học (học 2 buổi/ngày). Khoản này đã thu theo mô hình 2 buổi/ngày theo hướng dẫn của Sở GD-ĐT Hà Nội.

Một số trường không xác định rõ tiền điện chạy máy điều hòa nhiệt độ của các lớp học (khoản này do phụ huynh HS đóng góp theo cơ chế xã hội hóa) với tiền điện sinh hoạt chung của trường (kinh phí chi thường xuyên đảm bảo).

Hàng tháng, ngoài các khoản thu theo quy định, một số trường còn thu khoản thu thỏa thuận khác, có nơi mức thu cao (400.000 đồng/môn học/tháng) như: tiền học môn tự chọn, môn tăng cường; học thêm ở trường; học tiếng Anh, điện chạy điều hòa, sổ liên lạc điện tử, học tăng cường ngoại ngữ với người nước ngoài; đón sớm, trả muộn ở một số trường mầm non... dẫn đến gánh nặng chi phí và quá tải chương trình.

Các khoản tự nguyện các trường mới thống nhất với Ban đại diện cha mẹ HS, chưa được cấp thẩm quyền duyệt đã tiến hành thu.

Càng thanh tra, càng phát hiện "loạn" thu

Về kinh phí hoạt động của Ban đại diện cha mẹ HS được vận động triển khai ngay từ đầu năm học với mức vận động ở các trường khác nhau.

Theo báo cáo của Ban đại điện cha mẹ HS, mức thu cao nhất là 500.000 đồng/HS, mức thấp nhất là 50.000 đồng/HS. Nhiều ban đại diện đã ấn định mức vận động trong khi chưa xây dựng kế hoạch và dự toán kinh phí hoạt động do không nắm do Thông tư 55 của Bộ GD-ĐT. Một số ban đại diện vẫn huy động quỹ để mua trang thiết bị dạy học, chi bồi dưỡng giáo viên dạy giỏi; chi cho các hoạt động của giáo viên nhà trường.

Có trường dự kiến chi cho hoạt động của giáo viên lên tới 45% quỹ của Ban đại diện cha mẹ phụ huynh

Bên cạnh đó có nhiều trường hoặc ban đại diện còn thu quỹ khuyến học, quỹ chữ thập đỏ, quỹ Đoàn đội với mức khá cao như Trường THCS Sơn Tây thu 150.000 đồng/HS/năm, quỹ đội gộp nhiều nội dung để thực hiện với mức thu 130.000 đồng/HS/năm..., chưa đúng với quy định của điều lệ hoạt động của các tổ chức nêu trên. Đoàn khảo sát cũng khẳng định, các đối tượng có mức thu nhập bằng 150% hộ nghèo chưa được giảm học phí theo quy định.

Cần xử lý nghiêm khắc

Nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên, theo bà Nguyễn Thị Thùy - Trưởng ban Văn hóa – Xã hội HĐND TP Hà Nội: Ngoài việc quán triệt, tuyên truyền các văn bản chưa sâu rộng cũng có nguyên nhân khi văn bản hướng dẫn thực hiện các khoản thu ngoài học phí của Sở GD-ĐT Hà Nội ban hành còn chậm dẫn tới nhiều trường tạm thu, thiếu sự thống nhất và đồng bộ.

Bà Thùy cũng cũng cho rằng, mặc dù, định mức ngân sách thành phố đã được tăng nhưng so với yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục, đổi mới phương pháp giảng dạy chưa đáp ứng. Kinh phí đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy và học đã được cải tiến nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, nhất là đối với các trường thực hiện dạy 2 buổi/ngày và tổ chức bán trú.

Một số trường không xác định rõ tiền điện chạy máy điều hòa nhiệt độ của các lớp học (khoản này do phụ huynh học sinh đóng góp theo cơ chế xã hội hóa) với tiền điện sinh hoạt chung của trường (kinh phí chi thường xuyên đảm bảo).

Hàng tháng, ngoài các khoản thu theo quy định, một số trường còn thu khoản thu thỏa thuận khác, có nơi mức thu cao (400.000 đồng/môn học/tháng) như: tiền học môn tự chọn, môn tăng cường; học thêm ở trường; học tiếng Anh, điện chạy điều hòa, sổ liên lạc điện tử, học tăng cường ngoại ngữ với người nước ngoài; đón sớm, trả muộn ở một số trường mầm non...dẫn đến gánh nặng chi phí và quá tải chương trình. 

Một số nơi công tác thanh, kiểm tra chưa kịp thời, còn qua loa, chiếu lệ; xử lí sai sót chưa quyết liệt, có nơi có biểu hiện bao che. Việc tổ chức các khoản thu thỏa thuận hay Ban đại diện cha mẹ học sinh hoạt động còn buông lỏng cũng được nhắc tới trong báo cáo.

“Ngoài chương trình chính khóa của Bộ GD-ĐT, tình trạng học thêm, học nâng cao, tự chọn, bồi dưỡng năng khiếu, học theo đề án...diễn ra khá phổ biến ở các trường với tỷ lệ học sinh đi học khá cao dẫn đến tình trạng loạn thu” – báo cáo kết luận.

Ban Văn hóa-Xã hội HĐND TP. Hà Nội đề nghị phải “quy định rõ trách nhiệm của thủ trưởng cơ sở giáo dục trong việc để Ban đại diện cha mẹ học sinh tổ chức các hoạt động chưa đúng quy định” và trả lại những khoản thu chưa đúng.

Vương Tâm (tổng hợp)