Nga cáo buộc Mỹ bảo trợ khủng bố ở Syria

Trong suốt 5 năm nội chiến tại Syria, Mỹ luôn miệng nói rằng, họ chỉ đấu tranh ngoại giao nhằm kiến thiết hòa bình cho quốc gia Trung Đông này. Mỹ công khai ủng hộ (về phương diện ngoại giao) một số nhóm phiến quân ở Syria, trong đó có Lực lượng tự vệ Kurd (YPG) và nhiều lần yêu cầu chính quyền Tổng thống Al-Assad phải từ chức. Mỹ từng thề thốt không đặt dấu giày lên đất Syria, nhưng năm ngoái đã bí mật triển khai hàng trăm cố vấn để hỗ trợ cho YPG. Mỹ cũng bị cáo buộc đang tính xây dựng căn cứ không quân, pháo binh trên lãnh thổ Syria, bất chấp Syria là quốc gia có chủ quyền và là thành viên Liên Hiệp Quốc.

Khi Nga bắt đầu chiến dịch không kích quân khủng bố IS và các lực lượng đối lập tại Syria (trong đó bao gồm cả YPG) theo lời đề nghị của chính quyền Damas hồi tháng 9 năm ngoái, Mỹ bắt đầu la làng và khởi động cỗ máy truyền thông đả kích những vụ giết hại dân thường của không quân Nga. Hình ảnh về một cậu bé người Syria bị thương khi vùng Qaterji ở thành phố Aleppo, phía bắc Syria, bị không kích của không quân Nga hoặc Syria (theo cáo buộc của Mỹ), được truyền thông phương Tây liên tục đăng tải trong tuần trước là minh chứng mới nhất cho cỗ máy tuyên truyền này của Mỹ. Bộ Quốc phòng Nga sau đó lên tiếng tố cáo các phương tiện truyền thông phương Tây khi lợi dụng tình trạng bi thảm của các trẻ em Syria tại Aleppo (Syria), để tuyên truyền chống Nga…

Nhưng những tuyên truyền của Mỹ về “tội ác” của chính quyền Al-Assad và Nga tại Syria không khiến tình hình quốc gia Trung Đông này được cải thiện và khi đó Mỹ nhận thấy cục diện chiến trường sẽ quyết định người có tiếng nói quyết định trên bàn đàm phán. Đây cũng là lúc Mỹ bí mật gửi vũ khí và chuyên viên quân sự sang Syria.

Biếm họa của kênh truyền hình Aljazeera

Sau khi oanh kích hết IS tới các lực lượng đối lập của chính quyền Damas, không quân Nga và Syria bắt đầu “sờ” tới YPG. Đây là lúc Mỹ bắt đầu lộ diện. Cuối tuần qua, một ngày sau khi đưa không quân xua đuổi máy bay của quân đội Chính phủ Damas ở ngay Syria, Mỹ lên tiếng cảnh cáo Nga và chính quyền Damas sẽ trả giá nếu tiếp cận lãnh địa của họ tại Syria. Đó là khu vực mà lực lượngYPG đang kiểm soát. “Tôi đã thông báo cho người Nga biết chúng tôi (Mỹ) đang ở đâu. Tôi cũng cho họ biết chúng tôi sẽ có biện pháp tự vệ nếu thấy bị đe dọa”. Đó là tuyên bố của Tướng Stephen Townsend - chỉ huy lực lượng Mỹ tại Iraq và Syria, trong một cuộc trả lời phỏng vấn kênh CNN qua điện thoại ngày 21-8.

Trước đó, Mỹ cáo buộc Không quân Syria (SyAAF) ném bom vào gần khu vực có sự hiện diện của lính Mỹ ở tỉnh Hasakah (thuộc đông bắc Syria). Không quân Mỹ đã triển khai chiến đấu cơ để ngăn máy bay Syria tiếp cận khu vực mà Mỹ nói là nơi lính Mỹ đang đồn trú (để phục vụ cuộc chiến chống khủng bố). Theo giải thích của thư ký báo chí của Lầu Năm Góc, Đại úy Jeff Davis, tại khu vực này có các đơn vị đặc nhiệm đang hoạt động, đó là lực lượng đặc biệt mà liên minh quốc tế do Mỹ cầm đầu cử tới. Davis "chân tình khuyên răn" Chính phủ Syria kiềm chế các hoạt động quân sự gần các lực lượng Mỹ và các đồng minh của Mỹ tại Al-Hasaka.

Quân đội Syria giải thích rằng, sở dĩ không quân chính phủ buộc phải hành động như vậy là vì các nhóm vũ trang Asayish của đảng Công nhân người Kurd (PKK) vi phạm thô bạo các thỏa thuận ngưng bắn. Trong một tuyên bố, các chỉ huy quân đội của quốc gia lưu ý rằng các chiến binh người Kurd đã liên tục tấn công trụ sở các cơ quan nhà nước, ăn cắp dầu và bắt cóc thường dân để tạo ra tình trạng bất ổn ở Al-Hasaka.

Quan hệ Nga - Thổ được cải thiện sau gần 1 năm căng thẳng đã khiến Mỹ thêm khó khăn. Ngày 24-8, Văn phòng Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ thông báo quân đội nước này cùng liên minh quốc tế chống khủng bố đã mở một chiến dịch càn quét IS khỏi thị trấn Jarablus, Syria, giáp biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ. Đây là lần đầu tiên kể từ khi bắn hạ máy bay Nga hồi năm ngoái, Không quân Thổ Nhĩ Kỳ mới trở lại đất Syria.

Thông báo của Văn phòng Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, Ankara đã thông báo trước cho Nga về đợt tấn công phiến quân IS tại thị trấn biên giới Jarablus. Hãng thông tấn Anadolu của Thổ cho biết rõ chiến dịch bắt đầu lúc 4 giờ ngày 23-8 (giờ địa phương) nhằm “tăng cường an ninh biên giới và bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ cho Syria”.

Nhưng theo giới quan sát, một mục tiêu khác mà Thổ không muốn nói ra ở đây là nhân dịp này tiêu diệt luôn cả các mục tiêu của Kurd ở gần Jarablus, hoặc chí ít là ngăn không cho lực lượng chống đối Ankara này chiếm được vùng biên giới giáp với Thổ. Chả thế mà Thổ cho biết, 1.500 lính “ôn hòa” (FSA) của Syria do Ankara hậu thuẫn đang ở đất Thổ Nhĩ Kỳ và chuẩn bị vượt biên giới tiến về Jarablus. Nguồn tin cho biết, quân đội và đặc nhiệm Thổ sẽ chịu trách nhiệm hỏa lực pháo binh và không quân, cũng như tổng chỉ huy chiến dịch.

Ẩn ý của Thổ có thể dễ dàng được nhận thấy thông qua cái tên của chiến dịch. Chiến dịch đánh bom IS lần nay ở Syria được Thổ Nhĩ Kỳ gọi là “Lá chắn Euphrates”, như một cách ám chỉ rằng Thổ muốn “hất cẳng” YPG do Mỹ hậu thuẫn trở lại bờ đông sông Euphrates.

Trong những phản ứng đầu tiên, lực lượng người Kurd cho rằng, Thổ Nhĩ Kỳ đang bước vào vũng lầy Syria và sớm muộn gì cũng bị “đập te tua như bọn... IS”. Trong khi đó, Mỹ dường như “mềm nắn rắn buông” khi tuyên bố hợp tác với Thổ. Đồng thời, Mỹ cũng cảnh cáo YPG không được “đụng chạm” gì tới Ankara. Nga chưa tỏ thái độ nào nhưng truyền thông Nga đưa tin có vẻ khá “hào hứng” như thể ủng hộ Thổ nhảy vào Syria. Thực ra, ai cũng thấy là Nga muốn khoét sâu mâu thuẫn Mỹ - Thổ.

Theo giới bình luận, Thổ Nhĩ Kỳ được Nga bật đèn xanh vào Jarablus và đổi lại Thổ phải thuyết phục phe thánh chiến từ bỏ thành Aleppo. Bởi vì cùng lúc với việc Thổ Nhĩ Kỳ đang hành quân, thì quân đội Syria cũng đang nhanh chóng tiến về lại Ramouseh (thuộc hành lang tây nam Aleppo).

Quan hệ giữa Ankara và Damas được cái thiện rõ rệt sau các cuộc không kích của không quân Syria nhằm vào các vị trí của người Kurd đêm 19, rạng sáng 20-8. “Rõ ràng là Damas đã hiểu, lực lượng người Kurds ở phía bắc bắt đầu trở thành mối đe dọa cho Syria”, Thủ tướng Thổ Binali Yildirim tuyên bố. Ông Yildirim nói thêm, trong 3 tuần tới Thổ Nhĩ Kỳ sẽ “năng động” hơn tại Syria. Kể từ khi YPG đánh chiếm thị trấn Manbij từ tay IS thì đối với Thổ đây là giới hạn “vượt quá sức chịu đựng”. Mọi cảnh cáo, của Ankara dành cho Mỹ đều... vô vọng. Đó là lý do Thổ Nhĩ Kỳ buộc phải vào cuộc, nhằm tránh viễn cảnh người Kurd sẽ làm chủ hoàn toàn biên giới Thổ - Syria.

Một số nhà phân tích lại nhìn thấy động cơ khác của Nga trong diễn biến này. Nhà phân tích Martin Reardon của tổ chức The Soufan Group cho biết Nga đang đạt được hai mục tiêu bằng cách thúc đẩy ảnh hưởng và vai trò của mình ở Trung Đông. Cựu quan chức cao cấp của FBI này nói: “Việc này cho thế giới thấy thực tế là Nga đang nổi lên trở lại như một cường quốc toàn cầu. Việc này cũng triệt tiêu bớt những nỗ lực của Mỹ bằng việc quay trở lại thời Chiến tranh Lạnh, khi Mỹ và Nga đối đầu với nhau để tranh giành ảnh hưởng”.