Chủ tịch VCCI: Nhiều “nút thắt” của nền kinh tế chưa được tháo gỡ

Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc.

Theo đó, ông Lộc cho rằng, nếu nhìn vào con số tăng trưởng 6,68% của năm 2015 có thể thấy nền kinh tế đang phục hồi và bước dầu đã thắp lên những hy vọng về một chu kỳ tăng trưởng mới. Tuy nhiên, nếu suy ngẫm về những số liệu mới được công bố và đặc biệt, qua những chỉ số phát triển của cộng đồng doanh nghiệp thì lại cho thấy, nền kinh tế Việt Nam vẫn chưa ra khỏi được giai đoạn khó khăn, và sự phục hồi bước đầu của nền kinh tế năm 2015 là không bền vững, bởi lẽ vẫn phải dựa trên việc tăng sản lượng của một số ngành khai thác tài nguyên...

“Vậy tại sao trong suốt 5 năm qua, kể từ năm 2011, chúng ta đã chưa thoát ra khỏi được tình trạng trì trệ và phục hồi rất chậm? Có những nguyên nhân khách quan, nhưng nguyên nhân chủ quan nhưng theo tôi, nguyên nhân lớn nhất là chúng ta chưa giải quyết được một cách thực chất những vấn đề lớn của nền kinh tế” – ông Lộc nêu vấn đề.

Việc cắt giảm biên chế và chi tiêu chính phủ chưa có chuyển biến đáng kể. Tình trạng thâm hụt ngân sách cao vẫn tiếp diễn, thậm chí còn vượt quá mức 5% theo dự toán mà Quốc hội thông qua. Nợ công vẫn tiếp tục gia tăng và có khả năng vượt trần ngay trong năm nay.

Nợ xấu mới chỉ được chuyển sang cho VAMC chứ chưa được mua-bán, sang tên đổi chủ bằng tiền tươi thóc thật. Con số tăng trưởng tín dụng có lẽ cũng không thực chất, khi chưa làm rõ được bao nhiêu phần trăm là do các ngân hàng thương mại đảo nợ, bao nhiêu phần trăm là do các ngân hàng thương mại mua trái phiếu chính phủ. Bởi vậy, mặc dù tín dụng tăng trưởng cao, nhưng các doanh nghiệp vẫn khó tiếp cận vốn và vẫn phải trả mức lãi suất cao hơn nhiều so với lạm phát.

Công cuộc cải cách doanh nghiệp nhà nước mà trọng tâm là cổ phần hoá diễn ra rất chậm. Tỷ lệ doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hoá không những không đạt kế hoạch, mà quy mô thoái vốn tại nhiều doanh nghiệp cũng chỉ ở mức tượng trưng, không đủ để tạo nên những thay đổi về quản trị cũng như hiệu quả…

Trong lĩnh vực cải cách thủ tục hành chính, mặc dù Chính phủ đưa ra thông điệp và chương trình hành động rất rõ ràng và thể hiện quyết tâm cao, nhưng nhiều bộ ngành, địa phương chưa thực hiện nghiêm túc. Đơn cử, việc thực hiện Nghị quyết 19 (2014/2015), một nghị quyết mang tính đột phá về cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Sau hai năm thực hiện, chỉ có 13/63 địa phương và 4/22 bộ ngành có gửi báo cáo kết quả thực hiện về Chính phủ.

Hay, việc triển khai soạn thảo các nghị định thực hiện Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư đã ban hành từ năm 2014 nhưng suốt cả năm 2015 và Quý I năm 2016, các bộ ngành vẫn “đủng đỉnh” và không tránh khỏi thiếu sót. Và mặc dù gần 50 nghị định hướng dẫn đã được thông qua đúng theo kế hoạch nhưng việc xóa bỏ các điều kiện kinh doanh và giấy phép con bất hợp lý đã chưa được giải quyết dứt điểm ở thời điểm 1/7. Kỷ luật thực thi không nghiêm đã vô hiệu hóa nhiều nỗ lực cải cách thể chế của Chính phủ.

“Nhiều giải pháp đúng, nhưng chúng ta triển khai chậm trễ và không đến nơi đến chốn, nên môi trường kinh doanh vẫn chưa được cải thiện nhiều như kỳ vọng. Những rào cản đối với hoạt động đầu tư kinh doanh còn nhiều, thanh tra kiểm tra còn chồng chéo” – ông Lộc nhấn mạnh.

Trên con đường “đồng hành” cùng người dân và doanh nghiệp, không ít công chức đã bỏ quên mất chữ “đồng”. Sức nóng và sự thôi thúc của cải cách chưa thấm được tới hành vi và thái độ của từng công chức ở cơ sở để mỗi người dân và doanh nghiệp có thể cảm nhận được, có thể yên tâm được. Các chi phí hành chính, chi phí về vốn vẫn ở mức cao, đẩy nhiều doanh nghiệp vào tình trạng thua lỗ, phá sản. Vẫn có tới 60% doanh nghiệp không có lãi hoặc kinh doanh thua lỗ, khoảng 120.000 doanh nghiệp phải rời thị trường trong năm 2015 và 6 tháng đầu năm 2016 cho thấy sức khỏe của doanh nghiệp chưa thực sự được phục hồi.

Từ đầu năm, đặc biệt là sau khi Chính phủ mới được kiện toàn, với sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng chính phủ cả ở tầm tư duy, quan điểm, kỷ luật thực thi và chương trình hành động, dường như đang có một làn gió mới của cải cách được hình thành, niềm tin vào môi trường kinh doanh, lại một lần nữa được khơi dậy.

Báo cáo của Chính phủ đã nêu khá đầy đủ những việc mà Chính phủ đã làm và những tác động tích cực đến môi trường kinh doanh. Dù vậy, thời gian còn quá ngắn để tư duy và hành động của Chính phủ minh chứng được kết quả trên thực tiễn. Nhưng quan trọng nhất là niềm tin đã trở lại. Người dân và doanh nghiệp đã “ứng trước” niềm tin cho Chính phủ và để không phụ niềm tin của người dân và doanh nghiệp phải chăng đang là thách thức lớn nhất đối với Chính phủ.

“Tôi nhất trí với những nhiệm vụ, giải pháp mà Thủ tướng đã nêu trong báo cáo của mình. Tôi rất mừng, dù chịu áp lực rất lớn là phải đẩy mạnh tăng trưởng, nhưng Chính phủ vẫn kiên định mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô. Khẳng định quan điểm chính sách lấy ổn định kinh tế vĩ mô làm nền tảng cho tăng trưởng. Không chạy theo chỉ tiêu tăng trưởng bằng mọi giá. Tôi đề nghị Quốc hội ủng hộ quan điểm này của Chính phủ trong chỉ đạo, điều hành” – ông Lộc đưa quan điểm.

Khẳng định việc phát triển doanh nghiệp là chìa khóa để phát triển quốc gia, Chủ tịch VCCI đã đề nghị Quốc hội ghi nhận trong Nghị quyết của mình mục tiêu mà Chính phủ đề xuất là phấn đấu đến năm 2020, nước ta có 1 triệu doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả… Đồng thời, Quốc hội có nghị quyết để thúc đẩy, giám sát chương trình cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020 của Chính phủ.

Quốc hội cần chung tay với Chính phủ vì rất nhiều nội dung trong các chương trình hành động này sẽ không thể thực hiện nếu không được đồng bộ hóa với những nỗ lực của Quốc hội về hoàn thiện hệ thống luật pháp, tăng cường công tác tư pháp và giám sát tối cao.

Các địa phương là tuyến đầu trong phát triển kinh tế, tôi đề nghị Quốc hội, khuyến khích và ủng hộ Chính phủ trong việc thực hiện những mô hình đột phá trong phát triển kinh tế ở các địa phương như các đặc khu kinh tế; các cơ chế thí điểm; cơ chế đặc thù, thực hiện chính quyền điện tử, thành lập các trung tâm dịch vụ hành chính công...

"Tôi tin rằng, những mô hình thực tiễn tốt ở các địa phương như đã đề cập ở trên, nếu được triển khai rộng khắp sẽ tạo động lực thúc đẩy cải cách hành chính, cải cách thể chế một cách thiết thực trong thời gian tới" - Chủ tịch VCCI bày tỏ sự tin tưởng.