Iran đạt thỏa thuận hạt nhân với Nhóm P5+1: Israel lại thấp thỏm

Các nhà đàm phán của Iran và Nhóm P5+1 tại Vienna, Áo

Một nhà ngoại giao giấu tên của Iran vừa thông báo là nước này và Nhóm 6 cường quốc trung gian (P5+1) đã đạt được thỏa thuận về chương trình hạt nhân của Tehran, mở đường cho khả năng Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) sẽ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đã áp dụng nhiều năm nay với nước Cộng hòa Hồi giáo.

Quan chức trên hồ hởi thông báo: “Tất cả những vấn đề chông gai đã được giải quyết và chúng tôi đã đạt được một thỏa thuận”.

Mặc dù nội dung cụ thể của thỏa thuận vẫn chưa được công bố nhưng hãng tin AP dẫn nguồn ngoại giao phương Tây cho biết, Iran cuối cùng đã chấp thuận hạn chế chương trình hạt nhân gây tranh cãi của mình để đổi lấy nhượng bộ về cấm vận của quốc tế. Ngoài ra, thỏa thuận cũng có mục về việc thanh tra các cơ sở hạt nhân Iran.

Đây rõ ràng là một nỗ lực “vượt chướng ngại vật” rất lớn của Iran và Nhóm P5+1, bởi cho đến ngày 10/7, không nhiều người nghĩ rằng họ có thể tìm được tiếng nói chung sau những giờ đàm phán căng thẳng tại Vienna (Áo). Rất nhiều nghi ngờ đã dấy lên về sự “trở mặt” của phương Tây sau khi Ngoại trưởng Mỹ John Kerry nói thỏa thuận với Iran “không thể vội vã được”, còn phía Iran thì tiết lộ “các nước phương Tây đã thay đổi quan điểm trong đàm phán và quay trở lại các nội dung của thỏa thuận khung hồi tháng 4 tại Lausanne (Thụy Sỹ)”.

Israel: Đó là một "sai lầm lịch sử"

Tuy nhiên, có một điều lại không nằm ngoài dự đoán, đó là phản ứng của Israel - đồng minh của Mỹ, nước luôn coi Iran là kẻ thù của họ ở khu vực Trung Đông với tin tức về thỏa thuận hạt nhân Iran.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã “hậm hực” gọi “thỏa thuận giữa Iran và 6 cường quốc thế giới về chương trình hạt nhân của Tehran là một sai lầm lịch sử”.

Kể từ khi Nhóm P5+1 và Iran đạt thỏa thuận khung hồi tháng 4/2015, ông Netanyahu cũng như giới lãnh đạo Israel đều phàn nàn rằng, thỏa thuận này sẽ đặt Iran trước “ngưỡng” điện hạt nhân, với khả năng chế tạo vũ khí giết người hàng loạt trong vòng vài tuần. Ông Netanyahu cũng cảnh báo rằng, dỡ bỏ trừng phạt kinh tế Iran sẽ mang lại cho chính phủ Tehran “hàng trăm triệu USD” để đẩy mạnh hỗ trợ cho các đồng minh của họ ở Trung Đông, trong số đó có những kẻ thù của Israel.

Tel-Aviv dự kiến sẽ tích cực vận động các nhà lập pháp Mỹ - đồng minh của họ chống lại thỏa thuận.

“Các tác động của thỏa thuận này trong tương lai gần là rất nghiêm trọng. Nhà nước Israel sẽ sử dụng tất cả các phương tiện ngoại giao để ngăn chặn việc thỏa thuận này được phê chuẩn”, Thứ trưởng Ngoại giao Israel Tzipi Hotovely khẳng định.

Cựu cố vấn an ninh quốc gia của Thủ tướng Israel, ông Yaakov Amidror thì bình luận rằng, thỏa thuận hạt nhân Iran không có cơ chế giám sát đủ nghiêm khắc để ngăn chặn Tehran vi phạm nó.

Ông Amidror thậm chí còn cảnh báo: “Thỏa thuận này sẽ không trụ được qua một cơn bão. Vào ngày Iran quyết định vi phạm nó, sẽ không có cơ chế thực sự nào có thể chống lại họ”.

Hồi tháng 4 năm nay, một thỏa thuận khung về tương lai chương trình hạt nhân của Iran đã được thống nhất sau 8 ngày đàm phán với 6 cường quốc tại Thụy Sỹ. Theo thỏa thuận, Iran sẽ giảm khả năng làm giàu uranium để được nới lỏng cấm vận.

Tổng thống Mỹ Barack Obama khi đó đã tuyên bố các bên đã đi đến một “sự hiểu biết chung mang tính lịch sử” với Iran.

Sau đó, các cường quốc và Iran nhắm tới việc đạt thỏa thuận về nguyên tử toàn diện trước ngày 30/6. Tuy thế, hạn chót này đã phải thay đổi nhiều lần, phản ánh các khó khăn trong đàm phán.