Vài nét về nhà văn 82 tuổi đoạt giải Nobel văn học 2013

Alice Munro đoạt giải Nobel Văn học năm nay là một kết quả khá bất ngờ với tất cả những ai quan tâm đến giải thưởng này. Bởi từ trước đến nay, giải thường này có “truyền thống” là chỉ tôn vinh những tác giả của thể loại tiểu thuyết. Và sự lên ngôi của “Trốn chạy” – một truyện ngắn của nhà văn Alice Munro là điều gây ngạc nhiên của giải Nobel trong năm nay. Theo đó, Viện Hàn lâm Thụy Điển đã chính thức xóa bỏ “thông lệ” cũ.

Truyện ngắn “Trốn chạy” của Alice Munro xoay quanh nhân vật người thiếu phụ không thể chạy trốn khỏi chồng, dù cô những tưởng đó là điều mình mong muốn. Câu chuyện từng bước xây dựng hình ảnh một cô gái bị mắc kẹt trong một cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Nỗi buồn dần tích tụ trở thành niềm tuyệt vọng cho đến lúc cô gái quyết định bỏ trốn.

Nhà văn Alice Munro ở tuổi 82

Alice Munro được sinh ra tại Wingham, Ontario, Canada vào ngày 10/7/1931. Mẹ bà là một giáo viên và cha là người nông dân chuyên làm chăn nuôi. Alice Munro bắt đầu viết truyện từ những ngày còn thơ ấu. Năm 1949, sau khi tốt nghiệp phổ thông, bà được học bổng cho phép học ngành báo chí và ngôn ngữ Anh tại đại học Western Ontario.

Trong ba năm sinh viên, bà làm nhiều công việc kiếm sống từ bồi bàn, hái thuốc cho tới thủ thư. Cùng thời gian này, bà viết truyện ngắn đầu tiên “The Dimensions of a Shadow” (tạm dịch “Những chiều kích của cái bóng”). 

Năm 1951, bà bất ngờ rời đại học để cưới người bạn sinh viên James Munro. Họ có với nhau 3 con gái trước khi rời Ontario tới Victoria vào năm 1963, để mở một hiệu sách cho đến nay vẫn còn hoạt động. Cả hai chia tay năm 1972, bốn năm sau bà tái hôn với nhà nghiên cứu địa lý Gerald Fremlin.

Năm 1968, khi bà 37 tuổi, bà cho ra mắt tập truyện ngắn đầu tay “Dance of the Happy Shades” (Điệu vũ chiếc bóng hạnh phúc). Tác phẩm đó không thu hút sự chú ý của độc giả bên ngoài Canada cho đến khi nó bắt đầu xuất hiện trên tờ New Yorker hồi cuối thập niên 1970. Tác phẩm này thắng giải Governor General’s Award, giải thưởng văn chương cao nhất ở Canada. Thành công tiếp tục đến với bà vào năm 1971 với tiểu thuyết “Lives of Girls and Women” (Cuộc đời những cô gái và những đàn bà). Cuốn tiểu thuyết được kết lại bằng những truyện ngắn nhỏ có liên quan tới nhau.

Và bà bắt đầu tạo dựng tên tuổi bằng hai tập truyện thứ năm và thứ sáu của mình, “The Moons of Jupiter” (1982) và “The Progress of Love” (1986), trong đó bà thường xuyên bác bỏ kiến trúc truyền thống của truyện ngắn, bắt đầu ở ngay phần kết và đôi khi kết thúc ở phần giữa.

Bìa quyển sách Dear life 

Vào năm 2006, bà có chia sẻ rằng: “Tôi không biết liệu mình còn sức lực để làm chuyện này nữa không”. Sau đó bà tiếp tục viết thêm tập truyện khác, tập truyện thứ 14, có nhan đề “Dear Life”. Nó được công bố mùa thu năm 2012. Nhưng gần đây, Alice Munro chia sẻ là sẽ không có thêm cuốn sách nào nữa sau “Dear Life”, bà cho biết bốn câu chuyện dạng hồi kí kết lại cuốn sách đó là những truyện cuối cùng - những mẩu chuyện kể lại theo cách thức nào đó, những truyện bắt đầu sự nghiệp của bà.

Alice Munro có một kỉ luật viết văn rất lạ là lúc nào cũng phải xong số lượng trang viết mỗi ngày, trong lúc bà phải nuôi nấng ba cô con gái và đỡ đần cho người chồng đầu tiên, James Munro, trong việc quản lí tiệm sách.

Các tác phẩm của bà thường lấy đề tài từ chính cuộc sống của thị trấn nhỏ nơi bà đang sống và tập trung viết về những vấn đề xã hội, đời sống. Bà chú trọng đến từng chi tiết, xây dựng nhân vật tài tình và đưa ra những kết thúc khó đoán khiến khán giả phải bất ngờ.

Phần lớn các tác phẩm của bà lấy bối cảnh ở vùng nông thôn bang Ontario của Canada, nơi bà sinh ra và lớn lên. Các câu chuyện chủ yếu xoay quanh các vấn đề xã hội và đời sống như mối quan hệ giữa con người với con người, thân phận những người phụ nữ...

Nữ nhà văn Alice Munro từng thắng giải Man Booker Quốc tế năm 2009, ba lần đoạt giải Governor General của Canada cùng nhiều giải thưởng văn chương khác và có lẽ niềm vinh dự nhất trong sự nghiệp văn chương của bà ở tuổi 82 là nhận giải Nobel Văn học.

Thật chính xác khi có người gọi bà là “một con người nhỏ nhưng có một tâm hồn lớn”!

Mai Lan