Những kẻ đang làm điên đảo Iraq?

Đội quân cờ đen ISIL đang áp sát thủ đô Baghdad của Iraq

Là lực lượng vũ trang xuất phát từ Al-Qaeda tại Iraq vào năm 2004, Nhà nước Hồi giáo Iraq và Cận Ðông (Islamic State of Iraq and ash-Sham), viết tắt là ISIL, còn hiếu sát hơn Al-Qaeda. Không chỉ áp dụng phương pháp khủng bố để giết người cho sướng tay, bọn chúng ôm tham vọng, dễ hiểu trong thế giới Hồi giáo Sunni, là tiến tới Vương quốc Hồi giáo được cai trị bằng giáo luật cực đoan, tương tự như giấc mơ của Al-Qaeda và Osama bin Laden.

Dù có bị các lãnh đạo còn lại của Al-Qaeda chối bỏ, phiến quân ISIL vẫn gặt hái thành tích từ năm 2011 tại Iraq và Syria khi 1) Mỹ hoàn toàn rút khỏi Iraq và 2) Mùa Xuân Arập dẫn tới nội chiến kéo dài tại Syria mà Obama không muốn can thiệp.

ISIL ra đời trong cộng đồng bộ tộc phái Hồi giáo Sunni ở Iraq trong những năm đầu của cuộc chiến tranh Iraq sau khi Mỹ tấn công nước này để đánh đổ chế độ của Tổng thống Saddam Hussein năm 2003. Mục tiêu của nó là xây dựng một nước Iraq theo luật Hồi giáo nghiêm khắc. ISIL đã bị lính Mỹ đánh tơi tả, đặc biệt là sau khi các bộ tộc thuộc phái Hồi giáo Sunni vốn là chỗ dựa của ISIL liên minh cùng lực lượng Mỹ hồi cuối năm 2006. Nhưng sau khi Mỹ rút hết quân khỏi Iraq vào tháng 12/2011, ISIL và những nhóm phiến quân khác đã ngóc đầu dậy, tổ chức lại lực lượng. Tổ chức này đã gây ra hàng loạt vụ tấn công bạo lực khủng bố, từ đánh bom giết dân thường, đánh rồi chạy, tới tấn công các nhà tù. Cho tới nay, ISIL đã giải thoát được hơn 500 tù nhân từ các nhà tù Iraq. Phần đông là những chiến binh thánh chiến Hồi giáo (jihad) sau khi thoát nhà tù đã gia nhập trở lại hàng ngũ của ISIL.

Daniel Byman, một nhà nghiên cứu cao cấp tại Trung tâm Saban về chính sách Trung Đông thuộc Viện Brookings (Mỹ), nhận xét: “ISIL có khả năng dùng các hệ thống và năng lực của nó ở Iraq để làm đòn bẩy hòng trở thành một lực lượng mạnh mẽ ở Syria, rồi dùng sự có mặt ở Syria để gia tăng vị thế của mình ở Iraq. Bây giờ nó đã có lại khả năng để tiến hành cuộc chiến tranh du kích hạn chế cũng như duy trì một chiến dịch khủng bố kéo dài”.

Đâu dừng lại ở đó. Ngày 4/1/2014, ISIL ra tuyên bố là mình đã thực hiện vụ đánh bom liều chết ngày 2/1/2014 tại quận Haret Hreik của thủ đô Beirut (Liban) nhằm vào hang ổ của lực lượng vũ trang Hezbollah của phái Hồi giáo Shiite khiến 4 người chết và 77 người bị thương.

Chiến sự đã bùng nổ tại tỉnh Anbar nằm giữa thủ đô Baghdad về phía đông và biên giới với Syria ngày 30/12/2013 khi các lực lượng an ninh triệt hạ khu vực đóng trại biểu tình của lực lượng chính thuộc phái Sunni tại thành phố Ramadi rồi lan ra tới thành phố Fallujah sát bên Baghdad. Đây là lực lượng lâu nay chống lại chính phủ của Thủ tướng Nouri al-Maliki vốn do phái Shiite chiếm lĩnh. Sau đó, các lực lượng chính phủ đã phải rút bỏ hai thành phố này để cho ISIL kiểm soát chúng. Ngày 3/1/2014, người ta thấy hàng trăm tay súng ISIL mang những lá cờ đen của thánh chiến Hồi giáo tập trung tại nơi cầu nguyện hàng tuần ở Fallujah hô vang: “Fallujah là một Nhà nước Hồi giáo.” Ngày hôm sau, một quan chức an ninh cao cấp của Iraq cho biết thành phố Fallujah đã hoàn toàn nằm trong tay phiến quân ISIL.

Có tin nói rằng chỉ trong vòng 2 ngày đã có hơn 160 người bị giết chết trong cuộc đấu súng giữa ISIL, lực lượng an ninh và dân quân bộ tộc.

Giới quan sát lo ngại rằng một khi tỉnh Anbar rơi vào tay phiến quân ISIL, một cửa ngõ sẽ được mở thẳng từ miền đông Syria tới thủ đô Baghdad của Iraq. Không khó gì để hình dung những gì bất trắc cho Iraq sẽ xảy ra sau đó. Mohammed al-Askari, người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Iraq, cũng đã nhấn mạnh về tầm quan trọng của sự kết nối với Syria này.

Người ta hy vọng mọi việc sẽ diễn ra như dự báo của công ty tình báo toàn cầu Stratfor. Đó là bất chấp sự bùng nổ sức mạnh trên khắp khu vực như gần đây, tổ chức ISIL vẫn sẽ có một tương lai đầy ảm đạm. “Cho dù các chiến binh của mình sẵn sàng hy sinh và có động cơ mạnh mẽ, ISIL đơn giản là không có nhân lực hoặc sức mạnh để vượt qua hằng hà sa số kẻ thù của mình để có thể đạt được mục tiêu hình thành phiên bản của nó về một vương quốc Hồi giáo ở Syria và Iraq”.

Ông Imad Salamey, một giáo sư về quan hệ quốc tế tại trường Đại học Lebanese American, nói rằng ngay cả phe đối lập ở Syria cũng đã nhận ra rằng tổ chức ISIL là một nguy cơ lớn – không chỉ cho hình ảnh của lực lượng đối lập mà còn khiến những người Syria quay sang chống lại phe đối lập. Ông nhấn mạnh: “Toàn bộ trật tự chính trị của Trung Đông đang được thương thuyết lại”.

Ảnh chụp ngày 14/6 trên trang web của ISIL: Nhóm phiến quân thuộc tổ chức tự xưng là Nhà nước Hồi giáo Iraq và Cận Đông (ISIL) hành quyết hàng chục nhân viên an ninh Iraq tại một địa điểm bí mật ở tỉnh Salaheddin

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho biết: “Al-Qaeda và ISIL là những tay chơi nguy hiểm nhất trong khu vực đó. Sự man rợ của chúng chống lại dân thường tại Ramadi và Fallujah, và chống lại các lực lượng an ninh Iraq đang bày ra cho toàn thế giới thấy”.

Sự đáng sợ của ISIL được đính thân Tổng thống Mỹ Barack Obama hồi cuối tuần trước lên tiếng cảnh báo rằng ISIL là mối đe dọa lớn nhất cho hòa bình ở Trung Đông. Ngày 16/6, ông Obama thông báo đã gửi 275 quân nhân sang Iraq để bảo vệ tòa đại sứ Mỹ ở Bagdad và các công dân Mỹ tại đây, mặc dù trong thông báo trước đó Tổng thống Mỹ nói “không có chuyện Mỹ gửi quân lại Iraq”. Hành động này cho thấy tình hình tại Iraq đang hết sức nguy ngập.