Vì sao có chuyện "Thánh Gióng nhảy xuống Hồ Tây tắm"?

Những ngày qua, nhiều phụ huynh có con em đang theo học lớp 5 trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã tranh cãi về một bài học trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 5 và sách Hướng dẫn học Tiếng Việt lớp 5 (tập 2A) có đoạn văn “lạ” về sự tích Thánh Gióng.

Cụ thể trong cuốn sách dạy thử nghiệm Hướng dẫn học Tiếng Việt lớp 5 tập 2A, tại bài 26C có đoạn: “Liên kết câu bằng từ ngữ thay thế” ở phần 1 đưa ra 2 câu hỏi (a và b) là: Những từ in đậm trong đoạn văn dưới đây dùng để chỉ nhân vật nào? Và việc dùng nhiều từ ngữ thay thế cho nhau như vậy có tác dụng gì?.

Hai cuốn sách có đoạn văn lạ về "Sự tích Thánh Gióng"

“Nghe chuyện Phù Đổng Thiên Vương, tôi thường tưởng tượng đến một trang nam nhi, sức vóc khác người, nhưng tâm hồn còn thô sơ và giản dị như tâm hồn tất cả mọi người thời xưa. Tráng sĩ ấy gặp lúc Quốc gia lâm nguy đã xông pha ra trận, đem sức khỏe mà đánh tan giặc, nhưng bị thương nặng. Tuy thế người trai làng Phù Đổng vẫn còn ăn một bữa cơm rồi nhảy xuống Hồ Tây tắm, xong mới ôm vết thương lên ngựa đi tìm một rừng cây âm u nào, giấu kín nỗi đau của mình mà chết”.

Ngoài hai câu hỏi này, còn có hình ảnh về một nhân vật đang cưỡi ngựa, hai tay cầm chắc một khóm tre đánh giặc.

Đoạn văn trên là nói đến Thánh Gióng - một nhân vật trong cổ tích của dân gian Việt Nam.

Theo truyền thuyết thì Thánh Gióng sinh ra ở xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội vào thời Hùng Vương thứ 6. Ông là “người trời” đã đầu thai xuống trần thế để giúp nhân dân ta đánh giặc Ân sang xâm lược. Sau khi đánh tan giặc Ân, ông đuổi giặc đến chân núi Sóc (Sóc Sơn), rồi lên đỉnh núi cưỡi ngựa bay về trời. Vua nhớ công ơn ông đã phong là Phù Ðổng Thiên Vương và lập đền thờ ngay tại quê nhà.

Như vậy, trong truyền thuyết không hề nhắc đến chuyện Thánh Gióng xuống Hồ Tây… tắm.

Vì thế sau khi đọc đoạn văn trong sách Hướng Dẫn học Tiếng Việt lớp 5, rất nhiều bậc phụ huynh bất ngờ và tỏ ra băn khoăn trước chi tiết được trích dẫn trong sách giáo khoa này.

Tuy nhiên, thực tế thì đây là đoạn trích trong bài báo “Sức sống của dân Việt Nam trong ca dao và cổ tích" của Nguyễn Đình Thi viết cuối năm 1944. Đoạn văn này viết về sự tích Thánh Gióng nhưng là theo trí tưởng tượng. Tại thời điểm viết bài, nhà văn Nguyễn Đình Thi cũng viết rõ đây là sản phẩm của trí tưởng tượng.

Đoạn trích từ trong sách thử nghiệm

Trong bài báo nhà văn Nguyễn Đình Thi viết: “Lịch sử thường sẵn những trang đau thương, mà hiếm những trang vui vẻ: bậc anh hùng hay gặp bước gian nguy, kẻ trung nghĩa thường lâm cảnh khốn đốn. Những khi ấy, trí tưởng tượng dân chúng tìm cách chữa lại sự thật để khỏi phải công nhận những tình thế đáng ưu uất.

Ta thử lấy truyện Hai Bà Trưng mà xét. Tuy trong lịch sử có chép rõ ràng Hai bà phải tự vẫn sau khi đã thất trận, nhưng ngay ở làng Đồng Nhân nơi thờ Hai bà vẫn chép rằng Hai bà đều hoá đi, chứ không phải tử trận. Đối với các nữ tướng của Hai Bà cũng vậy, ta chỉ thấy các vị anh hùng đó hoá lên trời.

Nghe truyện Phù Đổng Thiên Vương, tôi thường tưởng tượng đến một trang nam nhi, sức vóc khác người, với tâm hồn chất phác và giản dị, như tâm hồn người thủa xưa. Tráng sĩ ấy gặp lúc nước nhà lâm nguy đã xông pha ra trận, đem sức khỏe mà đánh tan giặc, nhưng bị thương nặng. Tuy thế người trai làng Phù Đổng vẫn còn ăn một bữa cơm (chỗ ấy nay lập đền thờ làng Xuân Tảo) rồi nhảy xuống Hồ Tây tắm, xong mới ôm vết thương lên ngựa đi tìm một rừng cây âm u nào, ngồi dựa gốc cây to, giấu kín nỗi đau đớn của mình mà chết".

Như vậy đây là sản phẩm của trí tưởng tượng… nhưng phía nhà xuất bản khi đưa vào sách giáo khoa lại trích dẫn không rõ ràng nên mới để xảy ra hiểu lầm đáng tiếc trên.

Được biết, hiện phía Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã chuyển những băn khoăn của phụ huynh về trích dẫn trên tới chủ biên của cuốn sách là GS. Nguyễn Minh Thuyết để có câu trả lời thỏa đáng.

Huyền Anh (tổng hợp)