Syria-đấu trường của các nước lớn

>> Khi nào Mỹ đánh Syria?

>> Vì sao phương Tây muốn đánh Syria?

>> Syria và Nga cảnh cáo Mỹ chớ có “làm liều”

>> Mỹ chuyển quân chuẩn bị tấn công Syria

Các căn cứ quân sự mà Mỹ có thể dùng để tấn công Syria

Cuộc chiến do phe đối lập phát động chống chế độ Syria có thể được xem là "Mùa xuân Arập" ở nước này. Cuộc chiến đã kéo dài gần năm, khiến nhiều người thiệt mạng mỗi ngày và làm cho phương Tây sôi sục khi nói đến các giá trị tự do, dân chủ bị xâm phạm. Ẩn sau đó là một cuộc chiến khác, thầm lặng hơn trên mặt trận ngoại giao, do các cường quốc dẫn đầu nhằm tiến hành một cuộc chiến ủy nhiệm trên đất Syria. Cuộc chiến thứ hai này không xuất hiện trên truyền hình, không đặt ra những ưu tiên về giá trị đạo đức, nhân quyền. Và đó là cuộc chiến giành giật các lợi ích chiến lược và kinh tế.   

Dẫn đầu trong cuộc chơi chiến lược này là sự đối đầu giữa Iran với thành phần dân tộc chủ yếu là người Hồi giáo theo dòng Shi'ite (đồng minh của Syria) và Arập Xêút chủ yếu là người Hồi giáo dòng Sunni (ủng hộ phe nổi dậy ở Syria). Trên thực tế, Arập Xêút muốn quay trở lại vai trò lãnh đạo thế giới Hồi giáo. Iran, vốn chịu sức ép của phương Tây vì các biện pháp trừng phạt trong 30 năm qua, vẫn muốn là một trong những nước mới nổi được tính đến và có tham vọng củng cố vị thế trong khu vực. Đây là cuộc đối đầu gián tiếp giữa hai nước lớn trong khu vực ở Syria.

Theo chuyên gia về Iran Bernard Hourcade, là đồng minh chính của chế độ Syria, Iran đã làm tất cả để tránh sự sụp đổ của chế độ Bashar al-Assad. Trong trường hợp chế độ của Tổng thống Assad bị đổ, sự ủng hộ tài chính và vũ khí của Iran cho lực lượng Hezbollah, cho chính quyền ở Liban có nguy cơ mất trắng. Không ai có thể nói trước rằng chính quyền mới theo dòng Sunni ở Syria có thể đảm bảo các lợi ích của Iran trong khu vực.   

Nếu Tehran mất đi ảnh hưởng ở Syria và Liban, Arập Xêút và Thổ Nhĩ Kỳ có thể nhân cơ hội đó mà tạo ra một khu vực của người Sunni giữa thế giới của người Shi'ite, chống lại những tham vọng của Iran trong khu vực. Hơn nữa, Iraq có thể bị cuốn theo xu thế của lực lượng theo dòng Sunni. Chuyên gia Bernard Hourcade cho rằng đối với Iran, nước đã trải qua cuộc chiến 8 năm với Iraq, một sự thay đổi như vậy có thể tạo nên nguy hiểm chiến lược trước mắt. Vì thế, Tehran không có sự lựa chọn nào khác là giúp chế độ Damas chống lại các nhóm Hồi giáo theo dòng Sunni.   

Tóm tắt tình hình nội chiến tại Syria trong gần 2 năm qua

Cánh tay sắt ngoại giao thứ hai đang chống lại Nga (đồng minh của Syria) là Mỹ và các đồng minh phương Tây. Các nhà lãnh đạo Nga có lợi ích kinh tế trong khu vực, khi họ bán vũ khí cho Syria và có căn cứ hải quân ở Tartus (Syria). Mátxcơva coi Bashar al-Assad là thành trì chính chống lại chủ nghĩa Hồi giáo và nghi ngờ về sự nổi lên của các nhóm cực đoan ở Syria tạo cảm hứng cho những cuộc bạo loạn mới ở Kavkaz và ở Trung Á, khu vực ảnh hưởng của Nga.   

Hơn nữa, Nga đặc biệt quan tâm đến Syria nhằm đánh khẳng định vị thế nước lớn của họ và tránh để mất đi những ảnh hưởng trước đây tại Trung Đông. Syria giúp mang lại cơ hội cho Nga chống lại ảnh hưởng của phương Tây ở Trung Đông. Về mặt chính thức, Nga khẳng định mong muốn bảo vệ việc tôn trọng luật pháp quốc tế ở Syria. Nga từng nhận bài học xương máu khi bỏ phiếu trắng tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ), tạo điều kiện tấn công quân sự dẫn tới sự sụp đổ của chế độ Gaddafi ở Libya. Do vậy, đến trường hợp Syria, vì những lý do bên trong và bên ngoài, Nga đã hành động quyết liệt chống lại việc thay đổi chế độ Syria.

Theo quan điểm của một nhà ngoại giao châu Âu giấu tên, Mátxcơva muốn chứng tỏ rằng không có sự đồng thuận của họ tại HĐBA LHQ, phương Tây sẽ không thể có hành động can thiệp. Một chuyên gia về Syria nhấn mạnh tại Syria, với sự đối đầu Nga-Mỹ, người ta đang chứng kiến sự trở lại của sơ đồ địa chính trị thời Chiến tranh Lạnh.   

Trong cuộc chơi này, Nga đã kéo Trung Quốc về phe mình. Trung Quốc không muốn một hành động can thiệp quân sự mới ở Syria xâm phạm các nguyên tắc chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Bắc Kinh muốn duy trì quan hệ với Mátxcơva nhằm nhận được sự ủng hộ của Nga đối với hồ sơ mà Trung Quốc xem là một ưu tiên, như trường hợp Myanmar. Tuy nhiên, cũng giống như Mỹ ở Libya, Bắc Kinh lùi lại phía sau trong cuộc đối đầu ở Syria, để Mátxcơva giữ vị trí tranh đấu trên tuyến đầu tại HĐBA LHQ.   

Đối mặt với những tính toán của các cường quốc mới nổi, Mỹ và châu Âu tỏ ra tương đối mạnh dạn. Tuy nhiên, phương Tây đang có những nước cờ được giấu kín, một trong số đó là cách xử sự với Iran. Theo một số nhà quan sát, chương trình hạt nhân và chính sách ngăn chặn của Iran quan trọng hơn so với nền dân chủ của Syria. Vậy nên, sự suy yếu của Damas có thể góp phần làm suy yếu Tehran. Và phương Tây đang nỗ lực để thực hiện điều đó.