Nâng cao hiệu quả hoạt động quỹ bảo lãnh tín dụng - Thêm cơ chế chia sẻ rủi ro

Nhu cầu vốn của DNNVV luôn ở mức cao

QBLTD hình thành theo Quyết định số 193/2001/QĐ-TTg ngày 20/12/2001 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành quy chế thành lập, tổ chức và hoạt động của QBLTD cho DNNVV. Đặc biệt, tại Điều 9, Luật Hỗ trợ DNNVV năm 2017 cũng quy định DNNVV được cấp bảo lãnh tín dụng tại QBLTD. Việc bảo lãnh cho DNNVV dựa trên tài sản bảo đảm hoặc phương án sản xuất - kinh doanh khả thi hoặc xếp hạng tín nhiệm của DN.

Tại Hội thảo "Nâng cao hiệu quả của các QBLTD cho DNNVV" tổ chức mới đây, ông Trần Đức Anh - Trưởng Ban Phân tích và dự báo thuộc Trung tâm Thông tin và dự báo kinh tế - xã hội quốc gia - cho biết: Sau hơn 15 năm có quyết định thành lập, nhưng đến nay, cả nước chỉ có 27 QBLTD với số vốn điều lệ khoảng 1.462 tỷ đồng. Trong đó, vốn ngân sách nhà nước (NSNN) 1.318 tỷ đồng, vốn góp của các tổ chức, cá nhân theo quy định 143,6 tỷ đồng. Lũy kế doanh số bảo lãnh của các QBLTD từ năm 2002 đến nay ước khoảng 4.161 tỷ đồng, trong đó, tổng số tiền các QBLTD đã thực hiện nghĩa vụ trả nợ thay cho DNNVV khoảng 361 tỷ đồng, chiếm khoảng 9% tổng doanh số bảo lãnh. Con số này rất thấp so với mục tiêu đề ra và đây cũng là nguyên nhân khiến khu vực DNNVV khó khăn trong tiếp cận vốn.

Theo các chuyên gia kinh tế, có nhiều nguyên nhân dẫn tới việc QBLTD hoạt động kém hiệu quả, trong đó, nguyên nhân cơ bản do nguồn vốn của QBLTD còn nhỏ, chưa thực sự hỗ trợ cho DNNVV. Cán bộ làm việc tại QBLTD thiếu kinh nghiệm quản lý, bảo lãnh tín dụng.

Bà Hoàng Thị Nhị - Trưởng Ban Bảo lãnh Ngân hàng Phát triển Việt Nam (NHPTVN) - thông tin: Trong 2 năm (2008-2010), NHPTVN đã cấp 2.000 thông báo bảo lãnh cho DNNVV. Trên cơ sở đó, các ngân hàng thương mại phát hành gần 1.536 chứng thư bảo lãnh, tương đương 10.000 tỷ đồng cho DN vay vốn. Trong số 1.536 chứng thư bảo lãnh vay vốn, NHPTVN đã phải trả nợ thay 81 chứng thư với tổng số tiền khoảng 1.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 10% số vốn DN được bảo lãnh vay.

Bà Hoàng Thị Nhị cũng cho rằng, một trong những nguyên nhân khiến QBLTD hoạt động kém hiệu quả là khi rủi ro xảy ra, quỹ phải chịu trách nhiệm 100%. Do đó, họ cũng không mặn mà bảo lãnh tín dụng cho DN. Do đó, để QBLTD hoạt động hiệu quả, cần có thêm cơ chế để các ngân hàng thương mại chia sẻ rủi ro với QBLTD. Theo đó, nên để QBLTD chịu trách nhiệm khoảng 50-70% rủi ro, còn lại ngân hàng thương mại đảm trách.

Đồng tình với quan điểm trên, đại diện Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia bổ sung: Nếu QBLTD hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, rủi ro đổ dồn về phía Nhà nước, không bao giờ quỹ hoạt động hiệu quả. Nhằm tăng hiệu quả hoạt động của QBLTD, cần tiến tới xã hội hóa các QBLTD, buộc các quỹ này phải hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận.