Mỹ và EU đã chuẩn bị biểu tình tại Kiev từ mấy năm trước

Trước đó, ông Dmitry Yarosh, thủ lĩnh nhóm cực hữu Pravy Sektor đã kêu gọi thủ lĩnh phiến quân Chechnya Doku Umarov hỗ trợ phong trào dân tộc chủ nghĩa cực đoan tại Ukraine, đồng thời muốn hợp sức với Doku Umarov chống lại chính quyền Moskva. Dmitry Yarosh tự xưng là Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc phòng Ukraine, từng lãnh đạo nhóm Trident theo đuổi chủ nghĩa dân tộc cực đoan đã kêu gọi tổng động viên sau khi Moskva có động thái chuẩn bị sử dụng quân sự tại Ukraine, đồng thời cho rằng: cuộc chiến giữa hai nước là "không thể tránh khỏi". Giữa lúc căng thẳng ở Crimea đang ngày một gia tăng, Bộ Quốc phòng Nga ra thông báo, vừa thực hiện vụ thử tên lửa đạn đạo liên lục địa ở miền nam nước này.

Sự hoà giải bất thành

Ngày 5/3, phát biểu sau cuộc gặp Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius ở Paris, Ngoại trưởng Ukraine Andriy Deshchytsya khẳng định, Kiev muốn giải pháp hòa bình cho cuộc khủng hoảng ở Crimea và không muốn chiến tranh với Nga. Trong khi đó, ông Laurent Fabius cho biết, trong ngày 6/3, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) sẽ nhóm họp để bàn về cuộc khủng hoảng Ukraine, và EU có thể áp đặt các biện pháp trừng phạt nhằm vào Nga nếu tới thời điểm đó tình hình chưa hạ nhiệt.

Trong khi đó, cả Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Ngoại trưởng Anh William Hague đều cho biết, đã thất bại trong nỗ lực đưa Nga và Ukraine cùng đến Paris, Pháp để tham dự cuộc họp đảm bảo an ninh cho Ukraine sau khi Kiev đồng ý từ bỏ vũ khí hạt nhân hồi thập niên 1990. Trước đó (4/3), Thủ tướng lâm thời Ukraine Arseny Yatseniuk cho biết, chính phủ nước này và Nga đã bắt đầu các cuộc đàm phán cấp cao về khủng hoảng ở Ukraine. Cũng trong ngày 4/3, Ngoại trưởng Italia Federica Mogherini cho biết, Nga đã nhất trí gặp các đại diện của NATO trong ngày 5/3 để thảo luận về cuộc khủng hoảng ở Ukraine.

Ngoại trưởng Ukraine Andriy Deshchytsya

Theo hãng Reuters, Washington-Moskva sẽ đàm phán về tình hình Ukraine và Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã đàm phán trực tiếp lần đầu tiên (chiều muộn ngày 5/3) kể từ khi khủng hoảng Ukraine leo thang, với sự tham dự của 5 ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Ngoài ra, NATO và Nga cũng tổ chức đàm phán song phương ở Brussels, Bỉ về chủ đề này. Trước đó, Ngoại trưởng John Kerry đã thảo luận với chính phủ lâm thời Ukraine (Tổng thống tạm quyền Oleksandr Turchynov và Thủ tướng tạm quyền Arseniy Yatsenyuk), đồng thời công bố gói hỗ trợ kinh tế (1 tỷ USD) cho Kiev. Cũng trong ngày 4/3, với sự ủng hộ của 280/450 nghị sỹ, Quốc hội Ukraine đã phê chuẩn một thỏa thuận vay 610 triệu euro (840 triệu USD) của Liên minh châu Âu nhằm bình ổn hệ thống tài chính của nước này.

Ngày 5/3, hãng RIA Novosti cho biết, Thủ tướng Cộng hòa tự trị Crimea Sergei Aksyonov đã từ chối đàm phán với chính quyền lâm thời của Ukraine vì không công nhận chính phủ hiện nay ở Kiev là hợp pháp. Trước đó (4/3), Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng cho rằng, chính phủ Ukraine hiện nay là bất hợp pháp. Cũng trong ngày 5/3, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Ukraine nói với hãng AFP rằng, quân đội Nga đã chiếm giữ một phần đơn vị tên lửa của nước này trên bán đảo Crimea, trong khi đài chỉ huy và trung tâm kiểm soát của căn cứ ở Evpatoria vẫn thuộc quyền kiểm soát của Kiev.

Vẫn rối như canh hẹ

Chủ tịch Ủy ban an ninh và chống tham nhũng Duma quốc gia Nga, bà Irina Yarova cho rằng, những cáo buộc chính trị và đe dọa tài chính của Mỹ thực chất nhằm ủng hộ các phần tử cực đoan tiếm quyền và gây sức ép ngăn cản Nga bảo vệ công dân của mình. Còn ông Vladimir Vasiliev, Phó chủ tịch Duma quốc gia Nga và người đứng đầu khối nghị sỹ đảng "Nước Nga thống nhất" của Tổng thống Vladimir Putin cũng khẳng định, những biện pháp trừng phạt của Mỹ và châu Âu đối với Moskva sẽ không tác động tới quyết định của nước này đối với Kiev. Ngày 5/3, phát biểu tại một cuộc họp báo ở Madrid, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov khẳng định, Moskva sẽ không cho phép xảy ra bất kỳ vụ đổ máu nào ở Ukraine; đồng thời nhấn mạnh, Moskva không thể rút quân khỏi Crimea vì đó không phải binh lính Nga. Cũng trong ngày 5/3, OSCE đã gửi 35 quan sát viên quân sự tới Ukraine nhằm "giúp giảm bớt căng thẳng" tại quốc gia Đông Âu này.

Xung đột giữa người biểu tình ủng hộ Nga và người ủng hộ chính quyền lâm thời

Ngày 5/3, Thủ tướng tạm quyền Ukraine Arseniy Yatsenyuk khẳng định, Crimea vẫn phải là một phần thuộc Ukraine, nhưng có thể được hưởng thêm các quyền khác như thành lập lực lượng đặc nhiệm. Ông Arseniy Yatsenyuk cũng phủ nhận Ukraine đang đàm phán với Mỹ về việc Washington triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa tại nước này. Ngày 4/3, Ủy viên Liên minh châu Âu (EU) phụ trách năng lượng Guenther Oettinger cho biết, EU sẽ giúp Ukraine trả khoản tiền 2 tỷ USD mà Kiev nợ Tập đoàn năng lượng Gazprom của Nga. Cũng trong ngày 4/3, Chủ tịch Tập đoàn Gazprom Aleksey Miller tuyên bố, từ tháng 4, tập đoàn này sẽ bãi bỏ mức giá khí đốt ưu đãi bán cho Ukraine.

Ngày 5/3, Bộ Ngoại giao Nga cho biết, tại cuộc gặp bà Catherine Ashton, đại diện cấp cao Liên minh châu Âu (EU) phụ trách chính sách đối ngoại và an ninh, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã nêu rõ thỏa thuận do EU làm trung gian ký hôm 21/2 cần được coi là cơ sở để bình ổn tình hình tại Ukraine. Trước đó (4/3), ông Sergei Lavrov cho biết, Mỹ và EU không ủng hộ một chính phủ thống nhất cũng như những cải cách tại Ukraine, vốn bao gồm tất cả các bên.

Trước đó (4/3), Tổng thống Barack Obama và Thủ tướng Đức Angela Merkel đã điện đàm về tình hình Ukraine và thảo luận về một giải pháp cho cuộc khủng hoảng. Cũng trong ngày 4/3, chính phủ các nước EU đã đạt thỏa thuận sơ bộ về việc đóng băng tài sản của 18 người Ukraine theo yêu cầu của Kiev. Người đứng đầu Cơ quan An ninh (SBU) của Ukraine, ông Nalivaichenko cho biết, hệ thống viễn thông của nước này đã bị tấn công. Ông Nalivaichenko cho biết, thiết bị được lắp đặt ở Crimea do Nga kiểm soát đã được sử dụng để can thiệp vào điện thoại di động của các thành viên quốc hội Ukraine và cơ quan an ninh đang tìm cách khôi phục an ninh thông tin liên lạc.

Anh - Trang - Cường