Giấy phép giá bao nhiêu?

Đây là hai vụ tham nhũng trắng trợn ở Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai quận Bình Tân và Trung tâm Tư vấn đấu thầu và Hỗ trợ đầu tư, thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), cho thấy những quy luật về tham nhũng bị phá vỡ khi một anh nhân viên, một bà cấp phòng cũng có thể đòi hối lộ lớn mà không đợi chức to hơn.

Vụ thứ nhất: Bà Phạm Ngọc Yến (ngụ quận Tân Bình) nộp hồ sơ xin GPXD tại một lô đất thuộc phường Tân Tạo A (quận Bình Tân) vào cuối tháng 3-2015. Thế nhưng, phải qua 6 lần nộp hồ sơ và may mắn được gặp Phó chủ tịch quận. Tại buổi tiếp, Phó chủ tịch thừa nhận quận có thiếu sót, xin lỗi bà Yến và chỉ đạo các phòng chức năng hoàn tất thủ tục để ông ký cấp GPXD theo quy định. Đến ngày 6-10, bà Yến nhận được GPXD.

 Theo bà Yến, lần nào nộp hồ sơ xin GPXD, ông Thái Bình Quốc là nhân viên Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất quận Bình Tân, nay là Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai quận Bình Tân đều biết và đề nghị “giúp đỡ” bà Yến và hù dọa nếu không chịu “chung chi” thì sẽ không bao giờ xin được giấy phép. Thấy vậy, bà Yến chỉ hứa sẽ “chung chi” theo yêu cầu và lập tức ông Quốc lại ra giá 5.000USD và 50 triệu đồng.

Hóa ra, chỉ vì quy định phải xin ý kiến cơ quan Nhà nước có thẩm quyền khác thì mới giải quyết được hồ sơ hành chính “kẽ hở”, “khoảng trống” quy định pháp luật, là “điểm mù” trong áp dụng pháp luật. Và những kẻ “thích tham nhũng” đã triệt để lợi dụng bất cập này để vòi vĩnh, đòi “bôi trơn”. Một bộ phận nhỏ công chức, viên chức vì muốn có tiền “lót tay”, “bôi trơn” đã vi phạm công vụ, nhũng nhiễu với người dân.

Bà Võ Thị Hiếu Hạnh, Phó giám đốc Văn phòng Đăng ký đất đai TP HCM, cơ quan chủ quản của Chi nhánh Bình Tân, nơi có nhân vật tham nhũng bị lôi trong đống rơm ra, có lời giải thích, do thu nhập hạn chế… trong khi quy định lại có nhiều kẽ hở khiến việc kiểm tra, giám sát từng cá nhân rất phức tạp.

Ở đây, xin nhấn mạnh rằng, nếu “thu nhập thấp” được quy thành nguyên nhân khách quan khiến cán bộ, công chức hư hỏng sẽ không lý giải được chuyện một giám đốc doanh nghiệp tham nhũng, cố ý làm trái mà bị kết tới 4 án tử hình khi ông ta thu nhập cao, giàu nứt đố đổ vách.

Vụ 5.000USD ở quận Bình Tân là một minh chứng cho tình trạng tham nhũng lợi dụng các quy định cũ kỹ đáng bị rỡ bỏ. Tuy nhiên, người ta ngờ rằng, nếu không có kẻ chống lưng, một nhân viên cuối bảng như ông Quốc có thể dọa “dập” được bà Yến đến mức không bao giờ xin được GPXD?

Bà Phạm Ngọc Yến chỉ là một nạn nhân đầu tiên thoát hiểm trong gang tấc khi xin được GPXD mà chưa mất tiền, nhưng chắc chắn không là trường hợp cuối cùng. Sẽ còn những bà Yến khác nếu trong bộ máy công quyền vẫn còn một bộ phận không nhỏ như Thái Bình Quốc với nghệ thuật và quy trình vòi tiền, dọa “dập” sắc lẹm. Không có tay trong nặng mùi lợi ích nhóm, làm sao ông ta dám làm?

Còn đây là trường hợp xin cấp giấy chứng nhận đầu tư bị đòi giá 15.000USD cũng dựa vào những quy định vĩ mô.

Ông Peng Jung Min - người Đài Loan (Trung Quốc), đại diện cho nhà đầu tư nước ngoài khác muốn làm ăn lâu dài tại Việt Nam và hy vọng các thủ tục sẽ được giải quyết nhanh chóng để công ty của ông sớm bước vào kinh doanh...

Sau khi tìm hiểu thủ tục, ông Peng Jung Min hoàn tất bộ hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho dự án thuộc lĩnh vực thương mại, chuyên kinh doanh nhập hàng có tiêu chuẩn chất lượng thiết bị đầu cose điện, cung cấp cho các đại lý, nhà xưởng, công trình công nghiệp... Chủ đầu tư của dự án là Công ty K.S.T International Holdings Ltd được thành lập tại British Virgin Islands.

Ông Min có nộp các văn bản chứng nhận quần đảo Virgin thuộc Anh của Bộ Ngoại giao Anh và Đại sứ quán Việt Nam tại Anh. Đồng thời, ủy quyền cho ông Trần Thanh Thành, nhân viên công ty, đem hồ sơ đến nộp tại Sở KH&ĐT TP HCM.

Khi nộp hồ sơ tại bộ phận tiếp nhận thuộc Phòng Đầu tư nước ngoài Sở KH&ĐT, ông Thành được nhân viên ở đây cho biết, hồ sơ này khó, do quần đảo Virgin không thuộc Anh, chưa phải thành viên của WTO mà Việt Nam có cam kết mở cửa thị trường.

Tuy nhiên, ông Thành được gợi ý có thể làm được nếu chịu trả “phí dịch vụ”. Sau đó, cả ông Min và ông Thành cùng đến Sở KH&ĐT TP HCM nộp hồ sơ và được nhân viên tiếp nhận hồ sơ trả lời chắc nịch hồ sơ đã đầy đủ, doanh nghiệp về chuẩn bị làm thủ tục xin giấy phép kinh doanh.

Tuy nhiên, sau đó, Sở KH&ĐT lại có văn bản không chấp thuận vì nhà đầu tư K.S.T International Holdings Ltd được thành lập tại British Virgin Islands - vùng lãnh thổ chưa phải thành viên của WTO mà Việt Nam có cam kết mở cửa thị trường.

Để tìm hiểu việc một số hồ sơ thuộc dự án có vốn đầu tư nước ngoài thường bị làm khó để đòi tiền “lót tay” hoặc phải có “phí dịch vụ”, ông Thành mời một nhà báo chứng kiến cùng  trở lại Sở KH&ĐT TP HCM gặp bà Lại Thị Kim Khánh, Phó giám đốc Trung tâm Tư vấn đấu thầu và hỗ trợ đầu tư.

Gặp bà Khánh, ông Thành đã trình bày về những khó khăn gặp phải khi đăng ký nhà đầu tư từ vùng lãnh thổ Virgin, thuộc Vương quốc Anh. Bà Khánh khẳng định luôn, vùng lãnh thổ này chưa gia nhập WTO nên không nằm trong diện được đầu tư kinh doanh lĩnh vực phân phối hàng hóa tại Việt Nam, đã phải hỏi Bộ Công Thương, bộ trả lời là không được... Vô phương rồi… Cái này khó lắm, phải ngoại giao tới bộ trưởng. Phải qua nhiều nấc lắm!

Khi ông Thành đặt thẳng vấn đề chi phí thì bà Khánh nói hồ sơ bình thường đã mười mấy ngàn rồi. Hồ sơ này là hồ sơ khó lắm, cái giá mấy ngàn là không bao giờ có.

Khi nghe ông Thành than vãn vì đã đổ nhiều tiền đầu tư mặt bằng, nhà xưởng, thuê nhân công để chuẩn bị hoạt động, bà Khánh lạnh lùng bảo, “cái hồ sơ 15.000USD là bọn chị làm hồ sơ có nằm trong WTO rồi, cái này tụi chị không biết được giá thế nào, mà phải hỏi ngoài đó người ta lấy là bao nhiêu.

Nếu có khả năng đó, làm được thì làm thôi. Chị đâu có ra giá được. Em cứ phải dự trù gấp đôi, gấp ba cái số đó”... Cuối cùng bà Khánh chốt giá là 15.000USD…

Tường trình của nhà báo khá chi tiết, chính xác, cho thấy dấu hiệu tham nhũng là có cơ sở, dù tiền chung chi chưa nhận. Rất may là cả hai vụ đều được báo chí phát hiện, thông tin kịp thời nên đã ngăn chặn được. Giấy phép có báo giá nhưng chưa kịp “chuyển khoản”.

Hiện vụ việc vẫn đang chờ kết quả kiểm tra theo chỉ đạo của chính quyền TP HCM. Hy vọng đây sẽ là một trường hợp “rung cây dọa khỉ” trước thềm năm Bính Thân!