THẾ GIỚI 24H: Những quan ngại về TPP

TPP giúp giảm thiểu thuế quan và rào cản mậu dịch cho nhiều loại hàng hoá và dịch vụ, kể cả xe hơi, thuốc men và những sản phẩm làm bằng sữa. Nó cũng đặt ra những luật lệ cho các vấn đề lao động và bảo vệ môi trường và bảo vệ quyền tài sản trí thức cho các công ty đa quốc.

Đại diện Thương mại Mỹ Michael Froman phát biểu về thoả thuận có được sau 7 năm đàm phán gay go: "Chúng tôi dự kiến hiệp định lịch sử này sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế; hỗ trợ cho những công ăn việc làm lương cao; tăng cường sáng tạo, năng suất và sức cạnh tranh; nâng cao tiêu chuẩn sinh hoạt, giảm thiểu nghèo túng ở các nước chúng tôi; và thúc đẩy cho sự minh bạch, quản trị tốt đẹp và những sự bảo vệ mạnh mẽ cho người lao động và môi trường".

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cho rằng hiệp định này là một cơ hội để thay đổi cho nền kinh tế nước ông.

Trung Quốc, quốc gia có nền kinh tế lớn hàng thứ nhì thế giới, đã quyết định không tham gia TPP vì họ muốn theo đuổi những mục tiêu kinh tế của riêng họ. Tuy nhiên, các giới chức Mỹ cho biết Trung Quốc sẽ được đón nhận để trở thành một đối tác bất cứ khi nào họ nghĩ rằng đã tới lúc thích hợp để làm như vậy.

TPP là một thắng lợi quan trọng về chính sách đối ngoại của Tổng thống Barack Obama, tuy hiệp định này chưa chắc sẽ được quốc hội chấp thuận. Nhiều nhà lập pháp Mỹ cho rằng TPP sẽ làm nước Mỹ mất đi công ăn việc làm, thị trường Mỹ sẽ bị tràn ngập bởi sản phẩm nước ngoài, môi trường sẽ bị tổn hại và sức khoẻ người dân sẽ bị đe dọa bởi các thực phẩm nhập khẩu thiếu an toàn.

Tuy nhiên, phát ngôn viên Nhà Trắng Josh Earnest cho biết TPP sẽ giảm 18.000 loại thuế khác nhau cho các mặt hàng xuất khẩu của Mỹ, mở thêm thị trường thế giới cho các sản phẩm chế tạo ở Mỹ và có những biện pháp bảo vệ lao động và môi trường mạnh mẽ nhất so với tất cả những hiệp định thương mại toàn cầu từ trước tới nay.

Hiệp định cần phải được các nhà lập pháp của các nước tham gia thông qua, bao gồm Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam.

Những người cổ xúy cho hiệp ước do Mỹ chủ xướng nhằm tự do hóa thương mại cho 40% nền kinh tế thế giới nói rằng cần phải có thỏa thuận này để cạnh tranh với siêu cường kinh tế Trung Quốc đang ngày càng lớn mạnh.

Nhưng những người ủng  hiệp ước không chống đối sự tham gia của Bắc Kinh.  Họ nói nếu Trung Quốc tham gia hiệp ước, thì tiêu chuẩn thương mại công bằng hơn sẽ được áp dụng cho nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Giáo sư khoa học chính trị Koichi Nakano của Đại học Sophia ở Tokyo nói rằng sẽ không một nước nào tham gia hiệp định này thắng hay thua.

Tại Nhật Bản, liên minh Ðảng Tự do Dân chủ của Thủ tướng Abe có đủ số phiếu cần thiết trong quốc hội để thông qua TPP, nhưng có khả năng sẽ gặp phải sự chống đối từ một ngành sản xuất nông nghiệp sẽ phải cạnh tranh với thịt bò giá rẻ hơn và các mặt hàng nhập khẩu khác vì thuế quan được miễn, giảm.

Nhưng ngành công nghiệp ôtô của Nhật Bản có thể sẽ hưởng lợi vì họ có thể sử dụng nhiều phụ tùng xe ôtô được sản xuất ở châu Á để bán vào thị trường Mỹ.

Bộ trưởng Thương mại Australia Andrew Robb nói rằng qua thời gian nước ông có thể tăng gấp đôi lượng đường xuất khẩu sang thị trường Mỹ, từ mức hiện nay là 107.000 tấn lên thành 207.000 tấn.

Thủ tướng New Zealand John Key nói rằng hạ giảm thuế quan cho 93% các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là các sản phẩm từ sữa của nước ông ít hơn mức ông trông đợi nhưng nhìn chung là một thỏa thuận tích cực.

Các nhà sản xuất tại những nước có giá lao động thấp như Việt Nam sẽ hưởng lợi từ việc có thể thâm nhập các thị trường Mỹ và Nhật Bản nhưng không bị đòi hỏi phải tuân thủ các tiêu chuẩn cao hơn về lao động và môi trường.

TPP cũng sẽ làm cho giá cả của một số mặt hàng nhập khẩu cao hơn như các loại dược phẩm. Theo TPP, các hãng dược phẩm phát minh các sản phẩm sinh dược mới được hưởng quy chế độc quyền khoảng 8 năm trước khi bị cạnh tranh bởi các sản phẩm cùng loại có giá rẻ hơn.

Hàn Quốc, nước tập trung nhiều hơn vào các hiệp định tự do thương mại song phương, gọi hiệp ước này là "một khung sườn kinh tế lớn nhất cho khu vực châu Á – Thái Bình Dương", và bày tỏ mong muốn tham gia hiệp ước.

Thái Lan và Philippines cũng tính đến việc tham gia hiệp ước thương mại này.

Những người chống đối TPP tranh cãi rằng những thỏa thuận được thương lượng trong vòng bí mật như TPP chỉ làm lợi cho các doanh nghiệp nhưng gây thiệt hại cho lợi ích của công chúng.

Chẳng hạn như TPP bao gồm một thỏa thuận về hệ thống giải quyết tranh chấp giữa nhà nước và nhà đầu tư cho phép các nhà đầu tư nước ngoài có quyền kiện chính phủ nước sở tại về những quy định làm giảm lợi nhuận của họ. Hệ thống đó được gọi tắt là ISDS.

Các công ty thuốc lá đã dùng hệ thống ISDS trong một thỏa thuận đầu tư Australia-Hồng Kông để kiện chính phủ Australia nhằm bỏ những cảnh cáo về an toàn do nhà nước quy định phải in rõ hình ảnh các bệnh ung thư trên bao bì thuốc lá.

Tuy nhiên Đại diện Thương mại Mỹ nói trong một thông báo rằng TPP đặc biệt chú trọng đến "các vấn đề y tế công cộng liên quan đến thuốc lá, bảo lưu quyền của Mỹ và các nước tham gia TPP khác quy định các luật lệ về thuốc lá",

Những người hoài nghi như Giáo sư Nakano cho rằng quyền của người lao động sẽ không được bảo vệ chặt chẽ như quyền của các doanh nghiệp trong hiệp định này. "Mặc dù vào giai đoạn này chúng ta được bảo rằng đây là một thắng lợi cho người lao động trên toàn thế giới, kể cả ở những nước đang phát triển, thì điều đó cho đến nay chưa được thể hiện trong quá trình đàm phán".

Tại châu Á cũng như tại Mỹ, giáo sư Nakano nói, TPP sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhưng cũng sẽ làm tăng khoảng khác biệt về thu nhập, khiến công chúng phẫn nộ, chống đối toàn cầu hóa và tư bản chủ nghĩa.

Nga-Mỹ bắt đầu phối hợp ở Syria?

Ngày 6/10, Thứ trưởng Quốc phòng Nga Anatoly Antonov thông báo quân đội nước này nhất trí trên nguyên tắc với đề xuất của Mỹ liên quan tới công tác điều phối các chuyến bay quân sự ở Syria.

Ông Antonov cho biết Bộ Quốc phòng Nga đã mời các sỹ quan quân sự nước ngoài tới Moskva để điều phối hoạt động trong cuộc chiến chống nhóm IS ở Syria.

Ông cho biết thêm các thành viên trong liên minh quân sự do Mỹ đứng đầu đang tiến hành không kích ở Syria cần phải chuyển cho Nga thông tin tình báo về các cứ điểm của IS.

Cùng ngày, Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov khẳng định mọi hành động của Nga ở Syria đều nhằm hướng tới giải pháp chính trị cho cuộc xung đột tại quốc gia Trung Đông này, đồng thời nhấn mạnh rằng chắc chắn đó không chỉ là mục tiêu của cộng đồng quốc tế mà của cả ban lãnh đạo Syria.

Ngày 6/10, Chủ tịch Hội đồng liên bang Nga Valentina Matviyenko cũng nói rõ rằng Nga không có chương trình nghị sự chính trị nào tại Syria, và nhấn mạnh Nga tin chắc không có giải pháp nào khác cho cuộc khủng hoảng tại Syria, trừ một giải pháp chính trị có thể duy trì sự đoàn kết và ổn định của Syria.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter tuyên bố các nhà lãnh đạo Nga cần liên lạc trực tiếp với Lầu Năm Góc về cuộc đàm phán mới liên quan tới các hoạt động của Moskva ở Syria. Ông cũng đồng thời phản ánh những quan ngại về các vụ xâm phạm không phận Thổ Nhĩ Kỳ của máy bay Nga.

Trong khi đó, hãng tin TASS dẫn lời Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg thông báo về sự hiện diện của bộ binh Nga tại các căn cứ không quân ở Syria.

Tuy nhiên ông Stoltenberg từ chối nói rõ số lượng cụ thể binh sỹ Lực lượng vũ trang Liên bang Nga ở Syria.

Trong khi đó, cùng ngày 6/10, Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng Duma Quốc gia Nga, Đô đốc Vladimir Komoyedov khẳng định nước này sẽ không tiến hành các chiến dịch ở Syria mà có sự tham gia của lực lượng bộ binh Nga.

Lại thêm một vụ theo dõi chấn động thế giới

Trong buổi xuất hiện trên truyền hình Anh hôm 5/10, Edward Snowden khẳng định tình báo Anh đã đầu tư rất nhiều cho một chương trình nghe lén điện thoại di động, với nhiều chức năng phi thường.

Snowden tiết lộ về một chương trình huấn luyện bí mật tại Cơ quan tình báo Anh GCHQ (The Government Communications Headquarters), với nhiều tài liệu minh chứng.

Chương trình mang mật danh “Schtrumpfs”, giống như các nhân vật tí hon trong câu chuyện của họa sĩ Peyo. Nếu cái tên gây cười, khả năng hành động của các phần mềm Schtrumpf lại khiến người ta lạnh gáy, như giải thích của Edward Snowden với BBC: “Phần mềm Schtrumpf-người mơ mộng, có khả năng bật và tắt máy tính cầm tay của bạn, mà bạn không hề hay biết. Phần mềm ‘‘Schtrumpf tò mò’’ có chức năng nghe trộm hoàn hảo. Ví dụ ngay khi điện thoại của bạn nằm trong túi, chương trình này vẫn cho phép kích hoạt micro, và ghi lại được tất cả các âm thanh xung quanh bạn”.

Tuy nhiên, sức mạnh của chương trình nghe trộm nói trên không dừng ở đó. Phần mềm “Schtrumpf truy đuổi” cho phép theo sát một người nào đó, với độ chính xác cực kỳ cao, trong khi “Schtrumpf hoang tưởng” cho phép bảo vệ chính chương trình nghe lén, nếu như một người sử dụng nào đó muốn sửa lại điện thoại, vì cảm thấy có điều đáng ngờ.

Edword Snowden không có ý muốn nói rằng cơ quan tình báo Anh GCHQ hay NSA của Mỹ chủ trương nghe trộm các giao tiếp cá nhân trên quy mô lớn, nhưng ông cảnh báo rằng hai cơ quan này đã đầu tư rất nhiều, để có thể thâm nhập được vào bất cứ một chiến điện thoại thông minh nào.

Hiện tại GCHQ từ chối bình luận về thông tin này, nhưng các tiết lộ của cựu nhân viên an ninh Mỹ một lần nữa gây lúng túng cho chính phủ Cameron, vốn ngay từ đầu đã bác bỏ những hoạt động bất hợp pháp như vậy.

Hình ảnh ấn tượng

Người tham gia mặc những mô hình nhà trong một cuộc tuần hành được tổ chức vào ngày Nơi Cư ngụ Thế giới ở trung tâm thành phố Phnom Penh, Campuchia.