Lao dốc & Hồi phục

Vì sao thị trường giảm điểm nhanh?

Mặc dù đã có những phiên phục hồi trở lại trong đầu tháng 5, nhưng nhìn chung tốc độ giảm điểm từ vùng đỉnh lịch sử đến nay rất nhanh, nếu tính theo giá đóng cửa tại ngày 8-5-2018 là 1.060,45 điểm thì VN-Index đã giảm 12,46% so với đỉnh lịch sử.

Nhiều khả năng các chỉ số chứng khoán sẽ hồi phục kể từ cuối quý III/2018

Có thể nói, nếu so sánh thời điểm đầu năm cho đến đầu tháng 5, trạng thái của thị trường và tâm lý nhà đầu tư đã thay đổi 180^o dù nền kinh tế đã và đang phát đi các tín hiệu lạc quan. Hiện tượng bất thường này cũng dễ hiểu, đó cũng là đặc tính diễn biến thường xuyên trên TTCK khi chỉ báo niềm tin nhà đầu tư có thể thay đổi nhanh trong khoảng thời gian rất ngắn.

Một trong những lý do chính để có thể giải thích diễn biến giảm điểm của TTCK có thể đến từ những chính sách kinh tế thế giới cũng như của Việt Nam trong giai đoạn vừa qua.

Lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ, Anh và một số nước châu Âu như Đức, Thụy Sĩ có xu hướng gia tăng và mối quan hệ ngược chiều về lợi suất trái phiếu Chính phủ, lãi suất, tỷ giá so với xu hướng của TTCK nói chung. Không phải chúng ta không nhận thức được từ đầu năm về việc các ngân hàng Trung ương thế giới đang thắt chặt các chính sách và việc tăng lãi suất chỉ là vấn đề thời gian, sẽ tác động tiêu cực đến các chỉ số chứng khoán khi động thái bán ra có thể đo lường.

Phản ứng đầu tiên và rõ nét nhất là chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones đã có những phiên giảm điểm rất mạnh gây cú sốc không nhỏ đối với các nhà đầu tư cá nhân và tổ chức trong và bên ngoài nước Mỹ. Trong khi đó, VN-Index đã có tín hiệu điều chỉnh lớn sau giai đoạn tăng điểm mạnh mẽ và ấn tượng, đã báo hiệu đà tăng giá khó khăn hơn khi mất đi dòng tiền mua vào của cả khối nội và khối ngoại, thanh khoản cả thị trường đã giảm sút rõ rệt khoảng 4.200 tỉ đồng/phiên.

Diễn biến VN-Index và Dow Jones từ đầu năm 2018 đến nay

Bên cạnh đó, việc tăng giá quá nhanh và mạnh của các nhóm cổ phiếu lớn (cổ phiếu blue chips) thuộc các nhóm ngành ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, xây dựng, bất động sản cuối năm 2017 và đầu năm 2018, đóng vai trò là động lực chính kéo 2 chỉ số chứng khoán VN-Index/VN30 tăng, cũng có diễn biến điều chỉnh về mặt bằng giá. Đà tăng giá các cổ phiếu lớn kèm theo tâm lý hào hứng kết hợp với hàng loạt thông tin hỗ trợ “bơm thổi” trên thị trường đã khiến thị trường rơi vào trạng thái quá mua và việc điều chỉnh “kỹ thuật” để thị trường giảm về điểm cân bằng hơn là điều dễ hiểu.

Ngoài ra, còn phải kể đến yếu tố tâm lý nhà đầu tư, đó là trạng thái “hưng phấn, cuồng nhiệt, rồi chuyển sang hoang mang, sợ hãi”, luôn gắn liền với đám đông. Nhiều cổ phiếu tăng nhanh hơn mức tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp hay yếu tố đầu cơ ngắn hạn, dòng tiền nóng tham gia tạo hiệu ứng mua lan tỏa tại các cổ phiếu lớn. Hàng loạt nhà đầu tư được tư vấn hoặc tin tưởng ở các mã hàng đầu đang tăng dần, đã nhận ra việc không còn nhiều cơ hội khi các mã lớn đã hết lực tăng và bắt đầu có xu hướng điều chỉnh kéo dài. Áp lực bán tháo trở nên mạnh hơn khi VN-Index lao dốc.

Cuối cùng để giải thích hiện tượng điều chỉnh “sớm” của TTCK đó là “hiệu ứng tháng 5” và các tháng giao dịch ảm đạm sau đó. Giai đoạn điều chỉnh càng trở lên mạnh hơn khi các tháng hè đã gần kề và một số bộ phận nhà đầu tư dường như không còn mong muốn nắm giữ thêm các cổ phiếu, bất kể là danh mục cổ phiếu đó đang lãi hay lỗ - “Cash is king”.

Bao giờ thị trường hồi phục?

Ông Lê Đức Khánh, Phó giám đốc Trung tâm Phân tích Công ty CP Chứng khoán Dầu khí (PSI) phân tích: Dù bất kể lý do gì giải thích giai đoạn điều chỉnh của thị trường giai đoạn quý II/2018 thì nhiều khả năng các chỉ số chứng khoán sẽ hồi phục kể từ cuối quý III/2018 khi quay trở lại “test” vùng đỉnh cũ 1.200 điểm và bứt phá lên vùng 1.380 điểm vào cuối năm 2018. Trong ngắn hạn, quý II/2018 có thể tiếp tục xuất hiện thêm vài phiên điều chỉnh mạnh khiến VN-Index có thể giảm về các vùng hỗ trợ mạnh 975-980 điểm và với kịch bản tệ hơn, sẽ rơi tiếp về ngưỡng 940-960 điểm, nhưng TTCK vẫn chưa bị “gãy” xu hướng tăng điểm lớn.

Diễn biến các chỉ số chính của thị trường chứng khoán Việt Nam từ đầu 2018 đến nay

Triển vọng TTCK năm 2018 được đánh giá khá tích cực thông qua số liệu thống kê và các chỉ báo kinh tế then chốt (GDP, FDI, dự trữ ngoại hối, lạm phát…). Tuy nhiên, TTCK cần thêm thời gian để điều chỉnh do giai đoạn cuối 2017 và đầu 2018, các nhóm cổ phiếu dẫn đầu (ngân hàng, bất động sản, chứng khoán, thực phẩm…) đã tăng quá nhanh khiến cho mặt bằng giá cổ phiếu của các nhóm ngành đó đạt mức khá cao. Bên cạnh diễn biến bán ròng của khối ngoại trong giai đoạn đầu năm, đặc biệt trong tháng 4-2018 khối ngoại bán ròng hơn 2.800 tỉ đồng, tập trung chủ yếu vào các cổ phiếu blue chips, là một trong những lý do tác động mạnh đến diễn biến giao dịch của toàn thị trường và tác động đến tâm lý giao dịch của các nhà đầu tư nội.

Áp lực bán ròng gia tăng kể từ tháng 3-2018 đến nay kèm theo lo ngại về chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Tính riêng quý I/2018, giá trị mua ròng của nhà đầu tư nước ngoài tăng 3 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên lực mua chỉ xuất hiện trong tháng 1 và đầu tháng 2, sau đó khối ngoại quay đầu bán ròng trở lại trong tháng 3 và mạnh nhất vào tháng 4, đầu tháng 5. Nhiều khả năng, khối ngoại chỉ có thể quay lại mua ròng kể từ quý III/2018 khi những chính sách của các ngân hàng trung ương trở nên rõ ràng hơn