Kết thúc đàm phán chỉ là 50% chặng đường TPP!

Chia sẻ trong Hội nghị Đầu tư tổ chức tại TP HCM vừa qua, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh nhấn mạnh “Những cơ hội và thách thức của TPP chỉ có thể xuất hiện nếu TPP trở thành hiện thực, tức là được Quốc hội các nước tham gia thông qua và đi vào thực hiện. Việc kết thúc đàm phán chỉ là 50% chặng đường mà TPP phải đi qua. Vẫn còn 50% chặng đường trước mắt với không ít khó khăn, vất vả. Do đó, chúng ta cần có cái nhìn bình tĩnh về TPP.

Các dự đoán về cơ hội TPP mang lại hiện nay đều chỉ được xây dựng dựa trên giả định, trong điều kiện không có những biến động xảy ra. Cơ hội hay lợi ích to lớn đó không đến ngay lập tức, bởi nhiều cam kết của TPP, đặc biệt là các cam kết xoá bỏ thuế nhập khẩu được xây dựng theo lộ trình nên ngay khi hiệp định có hiệu lực lợi ích có được cũng không lớn lắm.

Đặc biệt lưu ý là TPP phải mất khoảng 1 năm rưỡi đến 2 năm để được thông qua, cho nên lợi ích mà chúng ta hy vọng ở TPP chỉ có được ít nhất trong trung hạn, 4- 5 năm nữa.

Và muốn biến cơ hội thành hiện thực phải có năng lực nắm bắt. Năng lực này thể hiện ở tầm quốc gia là phải có hạ tầng, điện, đường, cầu cảng, sân bay để đón dòng vốn đầu tư nước ngoài và các hạ tầng mềm như chất lượng lao động, bộ máy hành chính... Bên cạnh đó, nó còn phụ thuộc vào năng lực đổi mới tư duy của doanh nghiệp, phải chuyển từ tư thế thụ động sang chủ động, cạnh tranh về giá rẻ sang cạnh tranh bằng chất lượng”.

Đánh giá về cơ hội do TPP mang lại, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho rằng, “TPP sẽ góp phần giúp ta cân đối lại thị trường xuất nhập khẩu, giảm phụ thuộc quá mức vào một thị trường nhất định. Vì hiện nay, xuất nhập khẩu của Việt Nam phụ thuộc tương đối lớn vào khu vực Đông Á, chiếm trên 60% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu.

TPP cũng đem lại cơ hội tăng trưởng xuất khẩu, khi thuế trên các thị trường đích như: Hoa Kỳ, Nhật Bản, Canada giảm xuống sẽ tạo cơ hội cho hàng xuất khẩu của nước ta. Các ngành hàng như: dệt may, da giày, nông thuỷ sản sẽ là những ngành hàng được hưởng lợi ích lớn khi TPP đi vào vận hành.

Từ cơ hội tiếp cận những thị trường lớn, kết hợp với các cam kết về cải thiện, minh bạch hoá môi trường kinh doanh, sẽ góp phần thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tạo ra năng lực sản xuất mới.

Quan trọng nhất là với các cam kết sâu, rộng hơn rất nhiều của TPP so với WTO sẽ giúp cho nền kinh tế nước ta phân bổ nguồn lực hợp lý, hiệu quả hơn, từ đó TPP sẽ hỗ trợ tích cực cho tiến trình tái cơ cấu nền kinh tế cũng như đổi mới mô hình tăng trưởng. Đặc biệt TPP hướng tới một môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch hoá, khuyến khích sự tham gia của công chúng vào quá trình xây dựng chính sách sẽ tác dụng rất tốt để chúng ta hoàn thiện thể chế kinh tế và tăng cường cải cách hành chính. Khi đổi mới được mô hình tăng trưởng, hoàn thiện thể chế kinh tế cũng như cải cách hành chính thì tất cả các doanh nghiệp, nhà đầu tư đều được hưởng lợi.

Bên cạnh cơ hội, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nhận định, cũng có những mặt rủi ro, thách thức từ TPP như: thách thức trong xây dựng khuôn khổ pháp luật mới, cải cách bộ máy hành chính, thách thức trong cạnh tranh.

Trong cạnh tranh, có những ngành sẽ khá khó khăn, như nông nghiệp. Vì nông nghiệp không dễ dàng thay đổi cơ cấu trong “một sớm một chiều”. Và khó khăn nhất có lẽ là thịt lợn và thịt gà, hai mặt hàng nước ta có sản xuất nhưng sức cạnh tranh còn yếu. Với sức cạnh tranh của ngành nông nghiệp còn yếu, trước yêu cầu của TPP về cơ bản xoá bỏ hoàn toàn thuế nhập khẩu thì chúng ta phải có cách làm mới; tạo ra thật nhiều cơ hội xuất khẩu để cho người nông dân dần chuyển đổi cây trồng vật nuôi theo hướng chú trọng các sản phẩm mà chúng ta có thế mạnh và cố gắng tạo ra thời gian chuyển đổi đủ dài để người nông dân và doanh nghiệp có thời gian để tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp, nâng cao sức cạnh tranh.

Các lĩnh vực hàng hoá khác cũng gặp khó khăn nhất định nhưng theo tôi khó khăn không lớn vì cơ cấu xuất nhập khẩu hàng của các nước TPP về cơ bản không cạnh tranh đối đầu trực tiếp với ta mà bổ sung cho nhau. Ngay cả các mặt hàng đang sản xuất, các nước khác trong TPP cũng hướng đến phân khúc cao cấp hơn chúng ta. Chúng ta hiện nay vẫn chủ yếu hướng đến phân khúc thị trường trung bình.

Nhìn chung, chúng ta đã kiên trì đàm phán để đảm bảo các lợi ích cốt lõi của Việt Nam. Với mức độ cam kết mở cửa thị trường mà các nước đã cam kết cho chúng ta thì cho đến nay dự kiến chúng ta sẽ có cơ hội gia tăng đáng kể xuất khẩu, tạo ra nhiều việc làm khi hiệp định có hiệu lực. Các nội dung cam kết đều phù hợp với định hướng hội nhập kinh tế, các nội dung cam kết cải cách và phù hợp với các cam kết của ta với quốc tế. Các nước cũng dành cho Việt Nam một sự linh hoạt nhất định trong thực thi. Có thể nói Việt Nam cũng là nước được hưởng nhiều linh hoạt nhất trong thực thi các cam kết trong số các quốc gia tham gia đàm phán TPP”.

Mai Phương (ghi)