Giải cứu môi trường bắt đầu từ đâu?

17:15 | 12/12/2017

1,046 lượt xem
|
Chuyên gia Phạm Văn Sơn là nhà sáng lập, Giám đốc điều hành SOS Môi trường - doanh nghiệp tư nhân hoạt động khá nổi trội trong lĩnh vực môi trường. Ông được coi là “người mang sứ mệnh giải cứu môi trường bằng giải pháp khả thi”. Hãy cùng trò chuyện với ông Phạm Văn Sơn về “hành trình sửa chữa những lỗi vô tình và cố ý mà con người đang gây cho môi trường”!

Từ đam mê riêng…

PV: Cơ duyên nào đã đưa một người thuần túy hoạt động trong lĩnh vực thương mại chuyển sang làm công tác môi trường, một lĩnh vực ít được quan tâm, khó làm, khó mang lại lợi nhuận cao?

giai cuu moi truong bat dau tu dau
Ông Phạm Văn Sơn

Ông Phạm Văn Sơn: Cuộc sống vốn kỳ lạ, đôi khi có một ngã rẽ bất ngờ lại có thể giúp con người sống hạnh phúc hơn.

Hồi năm 2000, khi tôi đang làm việc ở Vũng Tàu, một hôm đứng ở Bãi Trước, tôi chứng kiến cảnh dầu tràn ra biển, xâm nhập vào bãi tắm. Lúc đó, không ai làm gì để xử lý sự cố này, chỉ có người dân đua nhau ra hớt dầu để bán và một vài nhân viên ra lấy mẫu và đo đạc, đánh giá mức độ dầu tràn. Không có một phản ứng nhanh nào. Tôi rùng mình khi nghĩ, nếu đây không phải dầu, mà là xăng tràn ra thì chỉ cần một người vô tình hay cố ý quẹt lửa hút thuốc, sự cố sẽ thật thảm khốc.

Từ đó, tôi bắt đầu âm thầm nghiên cứu về lĩnh vực ứng phó sự cố tràn dầu, dần trở thành một niềm đam mê mãnh liệt.

PV: Vậy tại sao mãi nhiều năm sau, SOS Môi trường mới được thành lập?

Ông Phạm Văn Sơn: Có hai lý do, một là thời đó lĩnh vực này ít được xã hội quan tâm. Hai là, tôi cần thêm thời gian nghiên cứu sâu hơn. Đó là quãng thời gian lấy thương mại để nuôi đam mê. Tôi dành thời gian nghiên cứu những giải pháp phù hợp nhất để cứu môi trường, nghiên cứu công nghệ ứng phó sự cố tràn dầu. Cho tới năm 2010, tôi mới “hợp nhất” được niềm đam mê với công việc kiếm sống hằng ngày.

PV: Khi thành lập SOS Môi trường, ông có định hướng thế nào cho hoạt động của doanh nghiệp?

Ông Phạm Văn Sơn: Các nước phương tây đã ý thức trước ta rất lâu về môi trường, bảo vệ môi trường, kèm theo đó là hành vi. Họ đã nghiên cứu, sản xuất các thiết bị tiên tiến để bảo vệ môi trường từ rất lâu rồi và sử dụng rất hiệu quả. SOS Môi trường lựa chọn những thiết bị đó đưa về Việt Nam, nhưng có sự nghiên cứu, thay đổi và cải tiến cho phù hợp với điều kiện riêng của nước ta.

PV: Những khó khăn của một doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực bảo vệ môi trường là gì, thưa ông?

Ông Phạm Văn Sơn: Phần lớn các doanh nghiệp nước ta hiện nay chỉ nhắm tới mục đích kinh doanh, kiếm lợi nhuận, không chú trọng tới môi trường. Khi bạn nhắc nhở ai đó rằng, cần chú ý đến bảo vệ môi trường trong bất cứ hoạt động nào, họ sẽ lờ đi. Khi những chỉ tiêu về môi trường trong bất cứ sản phẩm, hoạt động sản xuất kinh doanh nào chưa được luật hóa hoặc có luật rồi nhưng chưa được kiểm soát và xử lý nghiêm minh thì doanh nghiệp vẫn lờ đi.

Petrovietnam và Petrolimex có nhận thức và hành động như các doanh nghiệp tại các nước phát triển, đã quan tâm đến vấn đề xử lý chất thải nguy hại từ những năm cuối thế kỷ XX khi Nhà nước chưa có văn bản quy định cụ thể.

PV: Qua thực tế hoạt động của SOS Môi trường trong nhiều năm qua, ông nhận thấy mức độ quan tâm của các doanh nghiệp xăng dầu về xử lý sự cố tràn dầu ra sao?

Ông Phạm Văn Sơn: Nếu nói về doanh nghiệp thực sự dành mối quan tâm thỏa đáng cho hoạt động bảo vệ môi trường mà chúng tôi được biết, có Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam) và Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex). Họ có nhận thức và hành động như các doanh nghiệp tại các nước phát triển, không chỉ thực hiện đúng những quy định của Nhà nước về môi trường mà còn quan tâm đến vấn đề xử lý chất thải nguy hại từ những năm cuối thế kỷ XX khi Nhà nước còn chưa có văn bản quy định cụ thể.

Nhưng, ít doanh nghiệp có tầm nhìn và hành động về môi trường như vậy. Có những doanh nghiệp ứng xử theo kiểu đối phó. Khi có đoàn kiểm tra, phát hiện vi phạm, họ sẽ “khắc phục vi phạm bằng ngoại giao” với chi phí tiết kiệm hơn nhiều so với việc phải đầu tư trang thiết bị bảo vệ môi trường nghiêm túc và đầy đủ theo quy định.

giai cuu moi truong bat dau tu dau
Tập huấn ứng phó dầu tràn

PV: Có thể nói, hoạt động ứng phó sự cố môi trường mà SOS Môi trường đang làm hiện nay là cốt lõi để bảo vệ môi trường không bị ô nhiễm?

Ông Phạm Văn Sơn: Qua nhiều năm hoạt động, tôi hiểu sâu sắc rằng, thủ phạm gây ô nhiễm, hủy hoại môi trường không phải là các sự cố tràn dầu, hóa chất được cơ quan quản lý chú trọng, mà là sự phát thải ô nhiễm diễn ra âm thầm hằng ngày từ hàng trăm ngàn cơ sở nhỏ lẻ như các cửa hàng kinh doanh xăng dầu, điểm rửa xe, sửa xe, các phân xưởng cơ khí, từ hàng trăm ngàn tàu cá, xà lan, phương tiện vận tải thủy nội địa... Hàng triệu điểm xả thải hằng ngày vào môi trường không hề qua xử lý tạo nên khối lượng ô nhiễm khổng lồ lớn hơn hàng ngàn lần so với tổng lượng tất cả các sự cố tràn dầu, hóa chất gây ồn ào trên phương tiện truyền thông gộp lại xét trong vòng 2 thập niên gần đây. Tôi cho rằng, cơ quan quản lý chưa thực sự quan tâm đến điều này hoặc có quan tâm nhưng còn lúng túng về giải pháp khả thi.

Tới sứ mệnh với môi trường

PV: Vậy SOS Môi trường có giải pháp gì để góp phần xử lý nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường âm thầm kinh khủng đó?

Ông Phạm Văn Sơn: Đây chính là điều SOS Môi trường trăn trở nhiều năm. Chúng tôi cũng đã nghiên cứu và đề xuất các giải pháp kiểm soát ô nhiễm dầu, hóa chất khả thi, về mặt kỹ thuật có thể kiểm soát từng giọt dầu không để thoát ra môi trường, nhưng chi phí chưa bằng một lon nước ngọt mỗi ngày đối với một cơ sở nhỏ lẻ. Nghĩa là giải pháp đã có, nhưng như tôi đã nói, doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm đến môi trường. Tôi cho rằng hoạt động bảo vệ môi trường phải bắt đầu từ nhận thức của doanh nghiệp, của người dân và từ ngay cán bộ của cơ quan quản lý Nhà nước.

PV: Chúng ta nhìn thấy nguyên nhân của việc gây ô nhiễm môi trường, có giải pháp với kinh phí rất thấp để ngăn chặn, nhưng lại không được thực thi. Vậy trước tình thế khó khăn đó, SOS Môi trường có hành động gì?

giai cuu moi truong bat dau tu dau
Tập huấn ứng phó dầu tràn trên nền

Ông Phạm Văn Sơn: Chúng tôi tổ chức những hội thảo khoa học, đơn cử như cuộc tọa đàm “An ninh môi trường” tổ chức tháng 8-2017 phối hợp với Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam (VACNE), thu hút các nhà quản lý, các nhà khoa học, các chuyên gia môi trường tham gia. Tuy phải đầu tư kinh phí đáng kể, nhưng chúng tôi coi đó là hoạt động đóng góp của SOS Môi trường vì cộng đồng. Qua chương trình tọa đàm này, chúng tôi kỳ vọng các cơ quan quản lý nhìn rõ hơn thực trạng ô nhiễm môi trường và cách giải quyết khả thi.

An ninh môi trường là một phần của an ninh quốc gia. Chúng ta hãy thực hiện từ những việc dù nhỏ thôi, nhưng khả thi chứ không phải là những chương trình hoành tráng, cuối cùng kết quả chẳng thay đổi gì.

Lâu nay chúng ta nói mãi về phát triển bền vững và bảo vệ môi trường nhưng chẳng có hành động thay đổi nào cả hoặc nếu có thì mang tính hình thức. Còn các doanh nghiệp, người dân thì sa vào chuyện cơm áo gạo tiền, quay cuồng kiếm tiền vì lợi ích trước mắt mà tàn phá không thương tiếc môi trường - ngôi nhà đang chở che cho tất cả nhân loại. An ninh môi trường là một phần của an ninh quốc gia. Chúng tôi hy vọng sẽ thức tỉnh mọi người để chung tay hành động. Chúng ta hãy thực hiện từ những việc dù nhỏ thôi, nhưng khả thi chứ không phải là những chương trình hoành tráng, cuối cùng kết quả chẳng thay đổi gì.

PV: Ông có thể nói thêm về những nghiên cứu, thay đổi, chế tạo lại thiết bị dùng trong việc bảo vệ môi trường, chống sự cố rò rỉ và tràn dầu, hóa chất của SOS Môi trường?

Ông Phạm Văn Sơn: Thực chất phần việc quan trọng của chúng tôi là đầu tư nghiên cứu áp dụng công nghệ mới, giải pháp mới, cải tiến lại thiết bị mà các nước phương tây đã sản xuất cho phù hợp với môi trường và doanh nghiệp Việt Nam. Đơn cử như giải pháp kiểm soát ô nhiễm dầu hằng ngày, ứng phó chủ động sự cố tràn dầu 24/24 giờ, giải pháp tăng cường năng lực phòng ngừa, ứng phó sự cố cho cấp tỉnh, thành phố với tính khả thi và hiệu quả thực sự nhưng chi phí chỉ bằng 1/50 so với đầu tư hiện nay.

giai cuu moi truong bat dau tu dau
Chuyên gia Phạm Văn Sơn trình bày nội dung trong khóa đào tạo

PV: Được biết SOS Môi trường cũng tổ chức đào tạo, tư vấn giải pháp hiệu quả phòng chống tràn xăng dầu, hóa chất. Vậy nội dung đào tạo của SOS Môi trường có gì khác biệt so với những trung tâm đào tạo cùng lĩnh vực?

Ông Phạm Văn Sơn: Nếu như ở các trung tâm khác, học viên thường chỉ học lý thuyết hàn lâm, thì các khóa đào tạo của SOS Môi trường tập trung vào việc trang bị kỹ năng ứng phó sự cố thực tế, kỹ thuật xử lý ô nhiễm một cách trực quan tại hiện trường. Chúng tôi chủ trương tập trung huấn luyện vào công việc và để học viên được thực hành luôn, sử dụng ngay những thiết bị thực tế thích hợp đối với doanh nghiệp.

PV: Để toàn dân có thể chung tay hành động vì môi trường hiệu quả nhất, theo ông, cần có giải pháp nào?

Ông Phạm Văn Sơn: Muốn mọi người cùng hành động vì môi trường, phải bắt đầu từ nhận thức. Việc thay đổi nhận thức, nếu chỉ hô hào thì không mấy hiệu quả. Nhận thức phải từ cơ quan quản lý tới người dân. Song song với đó là giải pháp xử lý phù hợp điều kiện tài chính. Đơn cử, một doanh nghiệp đã có nhận thức bảo vệ môi trường, nhưng nếu áp dụng máy móc những quy định về trang thiết bị môi trường sẽ rất tốn kém và họ tìm cách trì hoãn, thoái thác, tìm kẽ hở để lách. Vấn đề là giải pháp nào giúp doanh nghiệp trang bị mà không quá tốn kém. Chúng tôi tự tin là các giải pháp tiết kiệm của SOS Môi trường sẽ góp phần tích cực vào hoạt động bảo vệ môi trường tại Việt Nam.

PV: Xin cảm ơn ông!

Ông Hoàng Dương Tùng - nguyên Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường:

giai cuu moi truong bat dau tu dau

“Việt Nam đang phải đối phó với những vấn đề ô nhiễm các dòng sông, vùng biển, suy thoái đa dạng sinh học, ô nhiễm không khí. Chính phủ Việt Nam đã cam kết khắc phục triệt để những sự cố và chủ động ngăn chặn nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường, để đi theo con đường phát triển bền vững. Làm thế nào để các dòng sông xanh trở lại, nguồn không khí trong sạch hơn, trả lại màu xanh cho rừng, núi? Làm thế nào để người Việt Nam được sống trong môi trường trong lành hơn?

Trong thời gian qua, nhiều vấn đề môi trường nghiêm trọng đã xảy ra, cho thấy môi trường thực sự quan trọng trong bảo đảm an ninh quốc gia. Nếu môi trường không bị suy thoái thì xã hội, kinh tế cũng đi xuống. Thông điệp đó cần phải được từng người dân hiểu và thấm thía”.

giai cuu moi truong bat dau tu dau
Cá chết hàng loạt tại biển miền Trung do ô nhiễm môi trường

Thủ phạm gây ô nhiễm, hủy hoại môi trường không phải là các sự cố tràn dầu, hóa chất mà là sự phát thải ô nhiễm diễn ra âm thầm hằng ngày từ hàng trăm nghìn cơ sở nhỏ lẻ như các cửa hàng kinh doanh xăng dầu, điểm rửa xe, sửa xe, các phân xưởng cơ khí, từ hàng trăm ngàn tàu cá, xà lan, phương tiện vận tải thủy nội địa...

Hàng triệu điểm xả thải hằng ngày vào môi trường không hề qua xử lý tạo nên khối lượng ô nhiễm khổng lồ lớn hơn hàng ngàn lần so với tổng lượng tất cả các sự cố tràn dầu, hóa chất gây ồn ào trên phương tiện truyền thông gộp lại xét trong vòng 2 thập niên gần đây. Cơ quan quản lý chưa thực sự quan tâm đến điều này, hoặc có quan tâm nhưng còn lúng túng về giải pháp khả thi.

Kiều Mai

  • bidv-tiet-kiem-mua-vang-ron-rang-tai-loc