Tiêu hủy ngà voi lậu như thế nào?

Năng lượng Mới số 309

Với mức giá cao ngất ngưởng và có nhu cầu sử dụng không suy giảm, ngà voi được xem như món “hàng cấm” siêu lợi nhuận có thể ngang bằng ma túy đã thu hút lòng tham của bọn buôn lậu. Hoạt động buôn lậu ngà voi được cho là vẫn đang hoành hành tại Việt Nam, vốn vừa là nơi buôn bán, vận chuyển, tiêu thụ cũng vừa là mắt xích trong các đường dây buôn lậu ngà voi toàn cầu. Bên cạnh “hàng cấm” là sừng tê giác thì vài năm trở lại đây, lực lượng hải quan ở các “điểm nóng” như Hải Phòng, TP HCM, Hà Nội đã thu giữ cả chục tấn ngà voi được vận chuyển, buôn lậu bất hợp pháp, đa phần có nguồn gốc từ các nước châu Phi.

Mới đây, tháng 1/2014, lực lượng Hải quan TP HCM đã bắt giữ 3 chiếc ngà voi châu Phi có trọng lượng 4,2kg (trị giá khoảng 2 tỉ đồng) trong một kiện hàng từ Pháp gửi về Việt Nam cho người nhận là một cá nhân tại Hà Nội, khai báo là quần áo, nhưng do hãng hàng không đã gửi nhầm kiện hàng đến TP HCM.

Ngà voi nhập lậu của Công ty TNHH xuất nhập khẩu Thái Minh bị Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực IV kiểm tra phát hiện

Trước đó, vào cuối năm 2013, Tòa án nhân dân TP HCM đã xét xử sơ thẩm và tuyên phạt hai bị cáo Lê Văn Tú (nguyên Phó giám đốc Công ty TNHH xuất nhập khẩu Thái Minh) và Trần Văn Thái (nguyên Giám đốc Công ty Thái Minh) mỗi bị cáo 3 năm tù và 10 triệu đồng về tội “vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới”. Ngoài ra, phía tòa án còn tuyên tịch thu 158 chiếc ngà voi trong vụ này.

Theo điều tra, vào tháng 6/2012, Công ty TNHH xuất nhập khẩu Thái Minh (địa chỉ tại 148/9 Ung Văn Khiêm, Phường 25, quận Bình Thạnh, TP HCM) mở tờ khai hải quan điện tử, thông quan cho 675 tấm da bò muối chưa thuộc, loại hàng nhập được miễn thuế giá trị gia tăng, vận chuyển từ nước ngoài về Cảng ICD Phước Long 3 (quận Thủ Đức, TP HCM). Lô hàng này ban đầu được phân luồng Vàng. Từ dấu hiệu nghi ngờ, Chi cục Hải Quan cảng Sài Gòn khu vực IV quyết định chuyển lô hàng này qua luồng Đỏ để kiểm tra. Sau nhiều lần Chi cục mời chủ hàng tới để kiểm tra hàng hóa nhưng Công ty TNHH xuất nhập khẩu Thái Minh không hợp tác và có công văn xin hủy tờ khai hải quan. Tháng 7/2012, Chi cục Hải quan Sài Gòn khu vực IV phối hợp cơ quan chức năng kiểm tra lô hàng trên và phát hiện 158 chiếc ngà voi (có xuất xứ từ Mozambique - châu Phi), trọng lượng 2.475kg, ước trị giá ban đầu là 4,95 triệu USD.

Hoặc gần đây nhất, vào tháng 2/2014, Cảnh sát Campuchia đã bắt giữ hai người đàn ông Việt Nam về tội buôn lậu ngà voi từ châu Phi. Hai người này đã đáp chuyến bay từ Hàn Quốc tới Siem Reap cùng với gần 80kg ngà voi châu Phi giấu trong hành lý. Hai nghi phạm thú nhận mang số ngà voi trên từ Nam Phi qua Hàn Quốc để đến Campuchia rồi mang về Việt Nam tiêu thụ. Trước đó không lâu, vào tháng 1/2014, cảnh sát Togo cũng phát hiện 1.689kg ngà voi cất giấu trong các container chuẩn bị được vận chuyển đến Việt Nam tiêu thụ. Một người Việt Nam 44 tuổi và 2 tòng phạm gốc Phi đã bị cảnh sát Togo bắt giam trong vụ này.

Ở Việt Nam, ngà voi từng được sử dụng để chế tạo các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, đồ trang trí đắt tiền, thậm chí còn được sử dụng để làm ra các loại thuốc chữa bệnh. 1kg ngà voi có thể bán với mức giá 35-40 triệu đồng. Theo quan niệm, ngà voi được xem như là báu vật có khả năng mang đến sức khỏe, tránh đau ốm bệnh tật nên các sản phẩm làm từ ngà voi thường rất đắt tiền. Thị trường ngà voi ở Việt Nam sôi động theo đà phát triển kinh tế tạo thêm nhiều người chọn mặt hàng này làm quà biếu, hối lộ.

Qua các vụ phát hiện buôn lậu ngà voi ở Việt Nam thời gian gần đây cho thấy các đối tượng buôn lậu thường cắt ngà voi thành khúc hoặc chế thành phẩm, sau đó giấu kín trong hộp nhựa, lư đồng để qua mặt cơ quan chức năng. Nhiều đối tượng còn gửi hàng trước, người thì đi một chuyến khác để dễ bề tẩu thoát nếu bị phát hiện. Ngoài ra, nhiều đối tượng còn gói ngà voi bằng giấy bạc, bọc nilon để tránh máy soi phát hiện.

Theo nhiều chuyên gia pháp luật, nguyên nhân các đối tượng buôn lậu ngà voi bất chấp pháp luật là do mặt hàng này đem lại lợi nhuận rất cao. Nhiều tội phạm ở các nước trên thế giới đã chọn Việt Nam là nước trung chuyển hoặc quá cảnh để đưa ngà voi qua các nước khác.

Các sản phẩm chế tác từ ngà voi buôn lậu bị lực lượng hải quan sân bay Tân Sơn Nhất thu giữ

Thời gian qua đã có nhiều quốc gia tiến hành tiêu hủy ngà voi để nỗ lực cùng thế giới chống lại nạn buôn bán bất hợp pháp ngà voi. Việt Nam đang được hy vọng là quốc gia cùng nỗ lực hành động với thế giới trong công cuộc này.

Trong một nỗ lực nhằm thể hiện quyết tâm đấu tranh chống lại nạn buôn lậu ngà voi và các động vật hoang dã, vào cuối tháng 3-2014 vừa qua, Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn cho biết đang cân nhấc việc tiêu hủy kho tang vật ngà voi cùng với sừng tê giác, xương hổ bị thu giữ và coi đó như khẳng định Việt Nam không cho phép hoạt động buôn bán, tiêu thụ động vật hoang dã.

Trước thông tin trên, Hiệp hội Bảo tồn động vật hoang dã (WCS) nhận định, nếu Việt Nam làm được như vậy thì có thể coi đó như khẳng định với thế giới rằng Việt Nam không cho phép tồn tại trên lãnh thổ của mình các hoạt động buôn bán động vật hoang dã hay tiêu thụ và buôn bán các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật hoang dã nguy cơ tiệt diệt như tê giác và voi. Nếu có hiệu lực, quyết định này sẽ đặt ra một tiêu chuẩn cao cho các nước khác và củng cố cam kết coi tội phạm liên quan đến động vật hoang dã là loại hình tội phạm nghiêm trọng của Việt Nam.

Trao đổi với báo giới, bà Nguyễn Phương Dung - Phó giám đốc Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) cho biết: “Chúng tôi hoàn toàn ủng hộ việc tiêu hủy ngà voi của các nước vì đây là thông điệp vô cùng mạnh mẽ tới các đối tượng buôn bán ngà voi bất hợp pháp trên toàn thế giới. Nếu các quốc gia không tiêu hủy ngà voi mà lại đem bán đấu giá thì sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng vì việc “hợp pháp hóa” và “thương mại hóa” ngà voi trên thị trường và sẽ gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc phân biệt giữa ngà voi hợp pháp và bất hợp pháp. Đồng thời việc bán đấu giá sẽ kích thích thị trường buôn bán và tiêu thụ ngà voi trên thế giới”.

Ngoài ra, việc xem xét tiêu hủy kho tang vật ngà voi cũng được xem là đáp án tối ưu để giải quyết các khó khăn trong công tác xử lý tang vật sau tịch thu, tránh gây thêm lãng phí do phải lưu giữ và bảo quản các tang vật này một thời gian dài trong các kho lưu trữ của Nhà nước.

Được biết, hiện nay có khoảng 25 tấn ngà voi tang vật tịch thu từ các vụ buôn bán, vận chuyển ngà voi trái phép trong nhiều năm qua ở Việt Nam. Số tang vật này được lưu giữ trong các kho bãi nằm rải rác trên khắp cả nước. Theo Cơ quan Quản lý CITES (Công ước về Buôn bán quốc tế các loài hoang dã nguy cấp) tại Việt Nam, quyết định tiêu hủy số ngà voi đang lưu giữ sẽ thể hiện sự ủng hộ và quyết tâm cao của Việt Nam trong nỗ lực toàn cầu nhằm ngăn chặn tình trạng buôn bán ngà voi bất hợp pháp.

Vinh Nguyễn