Thị trường dầu mỏ đã thay đổi

Khi các đại gia dầu mỏ chịu hết nổi

Giá dầu sẽ đi về đâu?

Việc giá dầu giảm 70% kể từ giữa năm 2014 đã đặt ra một loạt vấn đề ảnh hưởng đến chính trị thế giới. Nói cách khác, thị trường năng lượng quốc tế về cơ bản đã thay đổi.

1. Dầu không còn là nguồn tài nguyên khan hiếm 

Các trận chiến chính trị không còn dừng ở việc tiếp cận các nguồn lực mà nghiêng về việc có được thị phần toàn cầu. Ả Rập Xê Út dường như có ý định thống lĩnh thị trường toàn cầu nhằm nâng cao chi phí sản xuất, tương tự như Mỹ. Nhưng dư thừa dầu cũng có thể đến từ lý do chính trị, chẳng hạn như làm suy yếu nước Nga. Một lý do gần đây có thể nhằm ngăn chặn đối thủ Iran tái gia nhập thị trường dầu khi biện pháp trừng phạt đã được gỡ bỏ giữa tháng 1/2016.

Dầu không còn là một nguồn tài nguyên khan hiếm

Mặt khác, Iran hầu như không mấy quan tâm đến việc hợp tác với Ả Rập Xê Út về việc đóng băng sản lượng dầu mỏ, điều này cũng cho thấy OPEC khó có thể hồi sinh mức giá dầu như kỳ vọng.

2. Không có ranh giới rõ ràng giữa nhà sản xuất dầu mỏ và người tiêu dùng

Ngày nay, những quốc gia dẫn dầu về sản lượng dầu mỏ kiêm luôn cả hai vai trò. Một phần ba lượng dầu mỏ được A Rập Xê Út sản xuất tiêu thụ tại thị trường nội địa. Trong năm 2014, Mỹ đã vượt qua Nga trở thành nhà sản xuất năng lượng lớn nhất thế giới về dầu mỏ và khí đốt. Điều này cũng làm cho việc phối hợp hành động trở nên khó khăn hơn.

3. Những chính sách về khí hậu đề cập đến những bất ổn mới cả về cung và cầu

Nếu các quốc gia nghiêm túc thực hiện để đạt được mục tiêu giữ mức tăng nhiệt toàn cầu trong thế kỷ này dưới 2 độ C và nỗ lực thúc đẩy để xuống còn 1,5 độ C như đã cam kết trong thỏa thuận tại Paris thì dầu và khí đốt vẫn còn lại trong đất, nguồn tài nguyên năng lượng trở thành “tài sản bị mắc kẹt”. Điều này có thể là lý do khiến không chỉ A Rập Xê Út mà Nga cũng gia tăng hết công suất khai thác dầu.

4. A Rập Xê Út không còn là nhà sản xuất chi phối trong thị trường dầu mỏ toàn cầu

Các đại gia xuất khẩu dầu mỏ vẫn cung ứng hết tốc lực dù giá dầu quay đầu đi xuống. Trong quá khứ, vai trò cân bằng của A Rập Xê Út được thể hiện khi giá dầu thấp hay cao thì các nhà cung ứng trên thị trường cũng thu về mức giá cao đảm bảo dòng thu nhập cho tất cả các nhà sản xuất. Hiện này điều này là không tưởng.  

5. Với mức thu nhập thấp, chính phủ các nước sản xuất dầu không thể đưa ra những trợ cấp xa hoa và đặc quyền cho dân số nước họ

Điều này dẫn đến những bất ổn trong nước như tình trạng đang diễn ra ở Venezuela, Ecuador, Nigeria, Brazil và Azerbaijan.

Một số người cũng lo lắng cho A Rập Xê Út khi 70-80% ngân sách nước này đến từ dầu mỏ. Tuy nhiên đất nước này vẫn còn hơn 600 tỷ USD tiền mặt dự trữ và nổi tiếng với chi phí sản xuất thấp nhất thế giới. Cũng như Nga, chính phủ nước này đã cắt giảm chi tiêu khi giá dầu giảm và các chính sách đối ngoại trở nên cứng rắn hơn.

6. Công nghệ đang làm thay đổi cục diện sản xuất dầu mỏ

Khai thác dầu đá phiến tại Mỹ

Những đổi mới trong công nghệ khoan đã được Mỹ thúc đẩy làm bùng nổ ngành công nghiệp dầu đá phiến ở nước này. Như nhiều lời khẳng định, Mỹ sẽ chiếm lấy vai trò nhà sản xuất chi phối của A Rập Xê Út, và có thể làm cho tình hình khó dự đoán hơn. Nếu ngành công nghiệp dầu đá phiến Mỹ duy trì sản xuất ở mức giá thấp hơn, Mỹ sẽ hướng tới tự túc về dầu và khí đốt. Điều này có thể làm trầm trọng hơn sự canh tranh giữa Ả Rập Xê Út, Iran và những quốc gia dầu mỏ khác trong khu vực.

7. Tại thời điểm này, thị trường dầu mỏ nhiều khả năng sẽ còn giảm giá do những căng thẳng địa chính trị

Thông thường đó là sự đối lập. Tác động này cũng đồng nghĩa với việc thị trường không thể định giá các rủi ro chính trị một cách chính xác và nhiều doanh nghiệp cũng không đủ chú tâm đến việc này.

8. Kể từ khi các đại gia sản xuất tung ra thị trường quá nhiều dầu, họ ít dự phòng hơn 

Điển hình của việc này là công suất dự phòng của A Rập Xê Út đã tăng gần một nửa kể từ năm 2009. Điều này cho thấy bất kỳ sự gián đoạn nào dù lớn hay nhỏ như căng thẳng leo thang giữa Ả Rập Xê Út và Iran cũng sẽ gây nên 1 cú shock tạm thời về giá.