Người chuyển giới cần hỗ trợ pháp lý?

Người phụ nữ chuyển giới nói được hai giọng và mánh lừa đảo

Ba đối tượng chuyển giới rủ rê khách mua dâm để móc túi

Ngắm nhan sắc người đẹp chuyển giới đăng quang Hoa hậu Hoàn vũ

Đó là thông tin được đưa ra tại Hội thảo về "Luật chuyển đổi giới tính vì người chuyển giới" diễn ra sáng 26/9, ở Hà Nội, do Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến phát triển Cộng đồng (SCDI) tổ chức.

Theo nghiên cứu của mình, SCDI đã chỉ ra rằng, tại TP HCM hiện có 45% người chuyển giới là nữ bị từ chối việc làm do phân biệt đối xử. Điều này phần nào giải thích cho thực tế chỉ có 4% những người tham gia khảo sát (khảo sát người chuyển giới) có việc làm ở khu vực chính (có hợp đồng lao động và được hưởng các chế độ, lợi ích của người lao động) và có tới 13% kiếm sống bằng nghề mại dâm.

Ngoài ra, tình trạng bị lạm dụng tình dục và bạo lực trong cộng đồng chuyển giới cũng ở mức báo động. 23% cho biết đã buộc phải quan hệ tình dục và 16% đề cập rằng đã bị bạo lực tình dục, 83% người được hỏi chia sẽ là bị chế giễu bởi vì họ là người chuyển giới.

Cũng trong nghiên cứu này, những năm gần đây, người chuyển giới ở Việt Nam đang ngày càng hiển hiện rõ rệt. Ước tính có khoảng 300.000 đến 500.000 người chuyển giới. Tuy nhiên các rào cản về mặt xã hội, văn hóa và pháp lý đang đặt người chuyển giới trở thành nhóm dễ bị tổn thương. Họ bị bắt nạt, kỳ thị và phân biệt đối xử ở chính gia đình và cộng đồng. Cơ hội tiếp cận việc làm và y tế của họ cũng bị giới hạn. Trong khi các dịch vụ y tế, pháp lý và xã hội cho người dân nói chung đang ngày càng cải thiện, nhưng dịch vụ cho người chuyển giới hầu như không có.

Chị Mai Châu (một người chuyển giới) chia sẽ, hiện nay nhiều người chuyển giới phải tự điều trị nội tố hormone ở chợ đen. Một số rất ít người chuyển giới có điều kiện kinh tế mới có thể ra nước ngoài, hoặc tìm đến các cơ sở không hợp pháp để thực hiện phẫu thuật chuyển đổi giới tính. Nhiều người đã tử vong hoặc gặp các vấn đề sức khỏe do phải tự điều trị nội tố hay tự tiêm silicone.

Theo Th.s Đinh Thị Thu Thủy - Chuyên viên Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho biết, pháp luật Việt Nam chỉ công nhận 2 giới tính là nam và nữ, không công nhận giới tính thứ 3. Luật Hôn nhân và gia đình không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính… chưa có quy định đối với người chuyển đổi giới tính.

Hiện nay, cả nước có 3 cơ sở khám chữa bệnh đã được Bộ Y tế cho phép thực hiện xác định lại giới tính, bao gồm: Bệnh viện Nhi Trung Ương, Hữu Nghị Việt Đức và Nhi đồng 2 TP HCM.

"Trong quá trình thực hiện xác định lại giới tính, các bệnh viện này đã thực hiện điều trị nội tiết và phẫu thuật ngực từ nam sang nữ, từ nữ sang nam, phẫu thuật bộ phận sinh dục: cắt bỏ hoặc tạo bộ phận sinh dục… Về kỹ thuật đã có nhiều cơ sở khám chữa bệnh trong nước đủ điều kiện thực hiện" - Th.s Thủy cho hay.

SCDI nhận định, Hiến pháp sửa đổi năm 2013 trên cơ sở tôn trọng quyền con người đã mở ra cơ hội cho những người chuyển giới. Bộ Luật Dân sự sửa đổi năm 2015 đã đặt một mốc quan trọng đối với phong trào của người chuyển giới bằng việc thừa nhận quyền của người chuyển đổi giới tính. Hiện nay, Dự thảo Luật Chuyển đổi Giới tính đang được Bộ Y tế soạn thảo để đưa vào ban hành trong năm 2019 hoặc 2020.

Dự thảo Luật Chuyển đổi giới tính có một số điểm quan trọng chưa nhận được sự đồng thuận của cộng đồng người chuyển giới. Cụ thể, tại điểm 5 Điều 2 Dự thảo quy định: "Can thiệp y học để chuyển đổi giới tính là một hoặc toàn bộ quá trình từ điều trị nội tiết tố sinh dục đến phẫu thuật ngực, phẫu thuật bộ phận sinh dục để thay đổi giới tính khác với giới tính sinh học hoàn thiện". Như vậy, theo điểm này, các cá nhân muốn được thừa nhận là người chuyển đổi giới tính bắt buộc phải điều trị nội tiết tố sinh dục và phẫu thuật ngực hoặc bộ phận sinh dục.

Trong khi đó, cộng đồng người chuyển giới không phải ai cũng có nhu cầu chuyển đổi giới tính thông qua việc can thiệp y học vì các lý do khác nhau, như chí phí rất cao, tỷ lệ thành công ở mức thấp hơn từ nam sang nữ. Mặt khác, phẫu thuật chuyển giới hoàn toàn đồng nghĩa với việc phải hy sinh đi nhiều năm tháng tuổi thọ nên nhiều người không muốn làm vì rủi ro quá lớn.