Mỹ "tấn công", Trung Quốc "phòng thủ?

Phó Tổng thống Mỹ Biden và Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Diên Đông tại Đối thoại chiến lược - kinh tế Mỹ - Trung ngày 23/6/2015

Trong các bài phát biểu mở màn cuộc Đối thoại chiến lược – kinh tế Mỹ - Trung tối 23/6, hai bên đều bày tỏ mong muốn phát triển mối quan hệ song phương mang tính xây dựng. Phía Trung Quốc còn cho rằng, hai nước có thể quản lý các bất đồng và nên tránh đối đầu.

Tuy nhiên, sau đó, đi sâu vào các vấn đề còn khác biệt giữa hai phía, vốn bị cho là đang cản trở những nỗ lực để làm sâu sắc thêm quan hệ kinh tế lớn giữa hai cường quốc, đôi bên, đặc biệt là Mỹ, đã không ngần ngại nêu bật những mối quan ngại của mình.

Phó Tổng thống Biden cũng đưa ra cảnh báo mạnh mẽ với Trung Quốc khi nhấn mạnh rằng các quốc gia có trách nhiệm cần tuân thủ luật pháp quốc tế và phối hợp với nhau để đảm bảo quyền tự do thương mại trên các tuyến hàng hải quốc tế. Theo ông Biden, 80% hàng hóa thế giới được vận chuyển qua đường biển và việc mở cửa cũng như bảo vệ các tuyến hàng hải đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết do sự liên kết của toàn thế giới.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải giảm căng thẳng chứ không phải “thêm dầu vào lửa” tại Biển Đông và biển Hoa Đông, đồng thời nêu rõ Trung Quốc và Mỹ cần nghiêm chỉnh thực hiện những cam kết đã đưa ra trong mọi lĩnh vực.

“Chúng ta không thể cam kết một đằng rồi sau đó lại làm một nẻo. Chúng ta phải tôn trọng những cam kết mà mình đưa ra, và thế giới đang dõi theo Trung Quốc và Mỹ thực hiện những cam kết đó”, ông Kerry nói.

Liên quan đến các vụ tấn công mạng mà Mỹ cáo buộc do Trung Quốc thực hiện, mặc dù không đề cập đến vụ tin tặc Trung Quốc ăn cắp dữ liệu của 4 triệu công chức Liên bang bị phát giác vào đầu tháng này, nhưng Bộ trưởng Tài chính Mỹ Jack Lew đã công khai khẳng định đây là hành động không thể chấp nhận được đối với một chính phủ.

“Chúng tôi vẫn quan ngại sâu sắc về việc chính phủ Trung Quốc bảo trợ cho hoạt động đánh cắp thông tin kinh doanh mật và công nghệ độc quyền của các công ty Mỹ. Hành động này vượt ra ngoài ranh giới của cách hành xử có thể chấp nhận được đối với một nhà nước trong lĩnh vực không gian mạng.”

Về phía Trung Quốc, Phó Thủ tướng Lưu Diên Đông đáp lại rằng, sự khác biệt có thể được quản lý “miễn là hai nước áp dụng một quan điểm tổng thể, tôn trọng và quan tâm đến lợi ích cốt lõi của nhau”.

Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Dương Khiết Trì cũng cho biết, Trung Quốc sẵn sàng phối hợp chặt chẽ hơn nữa với Mỹ trong lĩnh vực bảo vệ sở hữu trí tuệ. An ninh mạng rất quan trọng và các nước cần hợp tác phát triển bộ quy tắc ứng xử quốc tế về chia sẻ thông tin mạng.

Đối thoại chiến lược - kinh tế Mỹ - Trung lần này diễn ra trong thời điểm giữa hai nước đang có những bất đồng và giảm sút lòng tin vào nhau mạnh mẽ trên nhiều khía cạnh, từ an ninh mạng cho đến các vấn đề quốc tế như tranh chấp chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông, hay việc Bắc Kinh thách thức sự thống trị của Mỹ về tài chính trên toàn cầu, cũng như hạn chế hoạt động của các doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc.

Tuy nhiên, mặc dù có những bất đồng sâu sắc như vậy, nhưng theo như Phó Tổng thống Mỹ Biden, mối quan hệ song phương giữa hai nước đã đạt 590 tỷ USD trong thương mại hai chiều vào năm ngoái này là “quá quan trọng” và thế giới phụ thuộc vào sự thành công chung của họ. Ông Biden cũng cho biết, Trung Quốc và Mỹ sẽ không giải quyết tất cả những khác biệt trong các phiên họp nhưng phải cam kết thảo luận về chúng.

Theo giới quan sát, Mỹ - Trung sẽ cố gắng giảm bớt căng thẳng bằng cách nhấn mạnh vào các lĩnh vực hợp tác, trong đó có biến đổi khí hậu, các mối quan tâm chung về Iran và chương trình hạt nhân của Triều Tiên, cuộc chiến chống tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và hỗ trợ cho sự phát triển toàn cầu. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng đang hy vọng cuộc đối thoại này sẽ diễn ra suôn sẻ, êm đẹp để chuânr bị cho chuyến thăm Washington vào tháng 9 tới của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Linh Phương (Năng Lượng Mới)