Lộ dần nguyên nhân thật của xung đột Iran-Arập Xê út

OPEC do Arập Xê út dẫn dầu quyết không giảm sản lượng khiến dầu mỏ rẻ như cho. Iran trở lại thị trường trong bối cảnh giá dầu giảm sâu

Đối với Tehran, Arập Xê út đã “phạm sai lầm nghiêm trọng khi hành quyết giáo sĩ Nimr Baqr al Nimr, một chức sắc tôn giáo đáng kính của toàn thế giới Hồi giáo chứ không riêng gì một nước”. Nhận định này của Thứ trưởng Ngoại giao Iran được đưa ra sau khi Riyad hành quyết 47 người trong đó có một giáo sĩ Hồi giáo nổi tiếng dòng Shiite hôm 2/1.

Tuy nhiên, khi những căng thẳng tôn giáo được đẩy lên cực điểm lại lộ ra những lý do kinh tế rất gần gũi. Đối với Iran, Arập Xê út đang làm thiệt hại quyền lợi của khối Arập và Hồi giáo. Hai tội “lớn nhất” mà Iran gán cho Arập Xê út là sản xuất dầu khí với khối lượng lớn làm giá nhiên liệu giảm và ủng hộ khủng bố Sunni mà điển hình là IS.

Căng thẳng bùng phát giữa Riyad và Tehran sẽ khiến kế hoạch trở lại thị trường dầu mỏ thế giới của Iran gặp nhiều khó khăn. Sau khi đạt được thỏa thuận với nhóm P5+1, Iran được dỡ bỏ lệnh cấm vận và dự kiến sẽ đưa dầu mỏ lại thị trường thế giới trong tháng này.

Tuy nhiên, trong bối cảnh dầu rẻ như cho, việc Iran trở lại là một điều bất lợi.

Hồi tháng trước, các nước thành viên OPEC đã kết thúc cuộc họp hàng năm tại Vienna (Áo) mà không có một thỏa thuận nào được đưa ra do những bất đồng giữa Arập Xê út và Iran liên quan đến việc tiếp tục duy trì hay cắt giảm sản lượng dầu.

Một vài đại diện của OPEC cho biết họ không thấy bất cứ cơ hội cải thiện mối quan hệ vốn đã rất “bấp bênh” giữa Iran và Arập Xê út, do đó khả năng hai nước này có thể đi đến một thỏa thuận về dầu mỏ là vô cùng khó khăn.

Các chuyên gia phân tích thuộc ngân hàng Merrill Lynch (Mỹ) lo ngại khủng hoảng ngoại giao giữa Iran và Arập Xê út đang làm trầm trọng thêm cuộc chiến giành thị phần trên thị trường năng lượng, gây thêm áp lực lên giá dầu đang ngày càng giảm sâu.

Một nguyên nhân khác nữa dẫn đến xung đột Iran và Arập Xê út hiện nay. Theo nhà phân tích Pháp Georges Maibrunot, Iran và Arập Xê út đang leo thang trả đũa nhau. Trước vụ hành quyết giáo sĩ Shiite 10 hôm, thủ lĩnh một tổ chức đối lập Syria tên Zarhan Alloush bị không quân Damas giết chết. Nhân vật này là cột trụ của Arập Xê út và của “Quân đội Hồi giáo”, một tổ chức nổi dậy tại Syria do Riyad tài trợ.

Ngoài việc hành quyết tín đồ Shia để trả thù Iran, Riyad còn có thể gia tăng viện trợ quân sự cho các tổ chức nổi dậy tại Syria thuộc phe Sunni và sẽ làm chiến sự leo thang trong những ngày tới. Ẩn số duy nhất là liệu Riyad, bất chấp Nga dọa trả thù, có giao tên lửa phòng không địa đối không Stinger cho phe nổi dậy tại Syria hay không?