Lệch chuẩn và càng… lệch chuẩn!

Lê Trúc (NLM số 237)

Có thể nói, chưa bao giờ cái tốt phải đối mặt với thách thức rất lớn đến từ cái xấu. Đó cũng là điều đáng để các bậc phụ huynh, các nhà văn hóa, giáo dục lo ngại cho con em mình trước những tác động lệch lạc của đời sống. Xã hội ta đang có những biểu hiện lệch chuẩn, đặc biệt là trong văn hóa, ứng xử, đạo đức…

1. Cái xấu nói chung đang được đón nhận và hưởng lợi rất nhiều từ những hành vi lệch chuẩn, dẫu đó là điều hết sức phũ phàng nhưng nó là sự thật qua những gì đã và đang diễn ra trong cuộc sống.

Đầu tiên, sự thật này dễ dàng thấy được từ các “ngôi sao” trong giới showbiz. Đó là thực trạng rất nhiều gương mặt có thực lực, tài năng thật sự nhưng không được chú ý đến. Họ miệt mài với nghệ thuật, được hát, được diễn bằng chính năng lực của mình. Nhưng, hầu hết những nhân vật ấy đều hoạt động lặng lẽ, họ không thể xuất hiện trên các phương tiện truyền thông vì họ không thể câu khách. Và cũng vì thế họ không có nhiều sô diễn, họ âm thầm hoạt động trong các phòng trà mà hằng đêm không có quá 50 khách, hay họ phải chật vật với những vai diễn nhỏ mà các tay đạo diễn trẻ “hào phóng” giao cho, trong khi những vai chính thì lại được dành cho những chân dài, ngực khủng chỉ để làm “bình hoa di động”! Những gương mặt tài năng ấy gần như không có con đường nào để tỏa sáng nếu không chịu bán mình cho dư luận; có thể nói hết rồi cái thời của “hữu xạ tự nhiên hương”!

Trái lại, những gương mặt thừa tham vọng nhưng thiếu năng lực, chuyên môn thì lại đang có cơ hội hái ra tiền khi vụt sáng từ một hành động bất thường, phản nghệ thuật nào đó. Hàng loạt các chân dài có chút sắc vóc đã trở nên “nổi tiếng”, đắt sô hơn khi mạnh dạn lột đồ khoe thân cùng những phát ngôn hết sức ngớ ngẩn kiểu: nude để bảo vệ môi trường, bảo vệ động vật, thậm chí là nude để thiền… Hay mới đây, một cô gái trẻ có thói bốc đồng, sốc nổi với biệt danh “bà Tưng” đã làm nhức nhối bao trái tim yêu nghệ thuật chân chính của công chúng. Cô gái trẻ này bỗng “nổi” lên từ clip nhảy nhót để khoe vòng 1 và hàng loạt những hành động kỳ quái như ngậm dụng cụ hỗ trợ tình dục, làm y tá phản cảm trong video “giáo dục” giới tính…

Nhưng điều đáng nói hơn hết là sau những hành động lố bịch và phản cảm ấy, cô gái trẻ đó trở thành tâm điểm của truyền thông, cô nghiễm nhiên bước chân vào showbiz mà chẳng cần tốn tí hơi để hát hò. Rồi đây, khi có những ca khúc tung ra, truyền thông sẽ lập tức phong danh cô gái scandal kia là ca sĩ, dẫu cô có hát như mèo hen đi nữa. Và cô sẽ rất đắt sô ngay sau đó, bởi các tụ điểm ca nhạc, các ông bầu thời nay luôn mong ngóng những nhân vật “nổi tiếng” theo đường lối đó. Công chúng cũng sẽ đến đầy sân khấu, đương nhiên không phải để nghe hát mà để xem nhân vật scandal ấy thế nào là chính!

Suốt những năm qua, hàng loạt những nhân vật tai tiếng đã giàu lên nhờ những tràng vỗ tay ủng hộ (thay vì là tẩy chay) của công chúng. Không thiếu những nhân vật còn trơ trẽn đến mức sau khi tạo scandal còn thản nhiên lên báo khoe thành tích tăng sô diễn, tăng giá cát-xê. Rất nhiều nhân vật scandal nhanh chóng tuyên bố sắm nhà lầu, xe hơi xịn sau những tai tiếng họ cố tình tạo ra. Trong khi, đó là niềm mơ ước, có khi cả đời làm nghệ thuật nghiêm túc của người nghệ sĩ chân chính còn không thể có. So sánh ấy dẫu vô cùng bất nhẫn, nhưng đó là thực tế!

2. Câu trả lời cho việc cái xấu đang thu lợi từ sự ủng hộ của nhiều người còn thể hiện rõ ràng ở mức thu nhập từ quảng cáo của các trang báo. Từ báo in cho đến báo mạng đều đang tồn tại một thực tế rằng, những tờ báo đứng đắn thì không thu hút được quảng cáo, trong khi, những báo lá cải, chuyên đăng những tin giật gân câu khách… thì các doanh nghiệp, các thương hiệu chen chúc nhau để xuất hiện. Điều đáng nói hơn hết là hàng loạt các trang chuyên ăn cắp, sống ký sinh trên các trang báo chính thống khác, như các trang 24h, CafeF, Tin mới, Vietbao, Zing… bị phanh phui thời gian qua cũng thu hút lượng quảng cáo cao hơn rất nhiều so với các trang báo là nạn nhân của họ.

Nhưng lý do vì đâu mà các doanh nghiệp, các thương hiệu lại chuộng quảng cáo trên các báo lá cải, các trang ăn cắp thông tin như thế? Câu trả lời chắc chắn đó chính là vì lượng đọc giả “khủng” của những trang đó! Tiêu chí đầu tiên mang tính bất biến của người cần quảng cáo bao giờ cũng là vậy, là trang nào có lượng đọc giả nhiều hơn, trang đó sẽ được lựa chọn. Đặc trưng của những trang này là gì? Ngoài những tin bài ăn cắp từ các báo chính thống khác thì nét đặc trưng nhất đó là những tin giật gân, rẻ tiền, những mông, đùi, ngực, rốn của các cô nàng ca sĩ người mẫu giăng đầy trên trang chủ. Nhưng, những thông tin ấy lại đang thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng.

Đó hẳn là một tâm trạng rất bất thường của xã hội!

3. Tâm trạng bất thường ấy còn được thể hiện rõ ở những câu chuyện cụ thể liên quan đến những chức sắc, những con người đã học thuộc lòng chủ nghĩa duy vật biện chứng nhưng nỗi sợ hãi dị đoan vẫn nặng nề đeo bám. Cách đây chưa lâu, các chức sắc văn hóa tỉnh Phú Thọ đã phải đau đầu bởi một hòn đá trong đền Hùng, một hòn đá vô tri với những dòng chữ loằng ngoằng nhưng đã dọa được khối người.

Đem một hòn đá lên ban thờ tổ tiên để ngày đêm khấn vái mà không hề biết gì về nó là một việc có lẽ chỉ nên xảy ra vào thời... các vua Hùng. Nhưng việc thờ cúng hòn đá vô tri đó đã được kéo dài suốt 3 năm qua ở di tích cấp Quốc gia. Và những chức sắc ở di tích này hầu như đều đã tốt nghiệp đại học. Và càng khó hiểu khi ông Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ, người chắc chắn đã có chứng chỉ cao cấp chính trị cũng tỏ ra “run rẩy” trước hòn đá vô tri. Đáng nói hơn, khi phát hiện ra chuyện ấu trĩ này, khi đứng trước búa rìu dư luận thì những con người duy vật bình thường hẳn phải biết việc cần làm là sửa sai, vứt hòn đá ấy ra khỏi ban thờ của tổ tiên. Nhưng, việc sửa sai vốn rất đơn giản ấy lại cần phải có một hội đồng khoa học được thành lập.

Có thể khẳng định nguồn cơn của sự ấu trĩ ấy là nỗi sợ hãi dị đoan vẫn đang tồn tại nặng nề trong những con người gọi là tri thức. Đó cũng là kết quả khi những tín điều được xác lập cho cả một xã hội có nhiều bất ổn, khi đó những cái xấu, niềm tin dị đoan đã âm thầm thức dậy, tung hoành.

Chắc chắn các nhà quản lý, nghiên cứu xã hội sẽ băn khoăn với câu hỏi phải chăng lúc xã hội ta đang “tôn vinh” cái xấu? Khi nào thì xã hội “tôn vinh” cái xấu, những hành vi lệch chuẩn? Đó là khi tình trạng cái ác, khi bạo lực không được kiểm soát, khi những điều nhân ái bị chìm lấp trong cái cách mà con người ứng xử với nhau, khi những bài học về đạo đức của học sinh tiểu học lại trở thành điều kỳ diệu trong ứng xử của người lớn… Xã hội “tôn vinh” những cái xấu thì đó cũng là lúc bá đạo hoành hành, đó là khi minh đạo thất thế và là thời điểm những cái xấu thống trị xã hội.

Sự xuất hiện của những nhân vật “nổi tiếng” vốn là những nhân vật scandal, hay những hành động bất thường kể trên chưa thể chứng minh rằng xã hội chúng ta đã tới hồi cái xấu hoành hành. Song, khi mà những hành vi lệch chuẩn, phản văn hóa nhận được đông đảo sự ủng hộ của dư luận thì xem ra cũng đã đến lúc các nhà văn hóa, các nhà quản lý xã hội nên suy nghĩ nghiêm túc về xu hướng lệch lạc này!

L.T