Lạm thu đầu năm học: Đâu cũng thấy sai

Nửa tỉ đồng mua nước rửa tay

Một vị phụ huynh vượt qua “trở ngại” sợ con bị trù úm đã lên tiếng với báo giới khi cho biết, ở trường con chị có một khoản thu 20.000 đồng/tháng/cháu để mua nước rửa tay khô. Lớp cháu có 65 học sinh, cả trường có 3.000 cháu, như vậy tiền thu riêng khoản nước rửa tay khô 1 tháng là 60 triệu đồng. Tính 9 tháng số tiền đó lên đến hơn nửa tỉ đồng, chỉ để chi cho rửa tay khô. Nhưng vấn đề là trẻ con ở lớp mải nghịch, rất ít khi rửa tay khô, do đó nhiều nhất mỗi lớp cũng chỉ dùng vài lọ mỗi tháng. Vậy số tiền thừa sẽ đi đâu?

Không chỉ trường trên lạm thu mà trong đợt kiểm tra tại các tỉnh, thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo (Bộ GD&ĐT) đã phát hiện nhiều khoản lạm thu không đúng quy định, như trường Tiểu học Uy Nỗ, huyện Đông Anh (Hà Nội) đã thu gần 20 khoản, trong đó khoản ít nhất là Quỹ chữ thập đỏ 10 nghìn đồng/học sinh và khoản thu nhiều nhất là 1 triệu đồng/học sinh để lắp điều hòa. Hầu hết các khoản thu này nhà trường đều đã quy định mức thu và tổ chức thực hiện không đúng. Trong đó, riêng tiền điều hòa, trường chưa thực hiện thu nhưng tiền máy chiếu đã thu và lắp đặt cho 8 phòng học của 8 lớp. Tương tự, tại Trường Tiểu học Hoàng Diệu, quận Ba Đình (Hà Nội), hầu hết các khoản thu tự nguyện nhà trường đã quy định mức thu và tổ chức thực hiện thu sai quy định. Trong đó, riêng khoản thu tự nguyện đóng góp đầu năm học 2017-2018 của 254 phụ huynh có con vào lớp 1 là 408 triệu đồng, trong đó người nhiều là 5 triệu đồng, người thấp là 300 nghìn đồng.

Tại Trường THCS Minh Tân, huyện Thủy Nguyên (Hải Phòng) cũng thu sai quy định, trong số gần 20 khoản thu đầu năm, có 6 khoản thu không đúng quy định. Còn tại Trường Tiểu học Đặng Cương, huyện An Dương (Hải Phòng), nhà trường đã thu tất cả 18 khoản thu đầu năm, trong đó khoản thu nhiều nhất là ủng hộ cơ sở vật chất từ 1,3 đến 1,5 triệu đồng/học sinh, lắp đặt hệ thống đèn và bàn ghế cho học sinh lớp 1 với số tiền lên tới 238 triệu đồng. Theo kết luận của Thanh tra Bộ GD&ĐT, hầu hết các khoản thu tự nguyện, xã hội hóa nhà trường đều quy định mức thu và tổ chức thực hiện thu không đúng.

Xử lý hiệu trưởng là hết

Nói về các khoản lạm thu, ông Tống Duy Hiến, Phó chánh Thanh tra Bộ GD&ĐT, Trưởng đoàn kiểm tra cho biết, trong số các khoản thu thỏa thuận có nhiều khoản thu do các trường này tổ chức thực hiện không đúng về quy trình theo quy định tại Điều 5 Thông tư 29/2012/TT-BGDĐT ngày 10-9-2012 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quy định về tài trợ cho các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân (trường đứng ra trực tiếp thu, quy định mức thu, thu bình quân). Nhiều khoản thu tự nguyện được ban đại diện cha mẹ học sinh đứng ra thu theo định mức bình quân trái với quy định tại Thông tư 55/2011/TT-BGDĐT ngày 22-11-2011 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành Điều lệ ban đại diện cha mẹ học sinh và Công văn số 6890/BGDĐT-KHTC ngày 18-10-2010 hướng dẫn quản lý, sử dụng các khoản đóng góp tự nguyện cho các cơ sở giáo dục và đào tạo. Đặc biệt, có địa phương Chủ tịch UBND xã phê duyệt mức thu và các khoản thu tự nguyện là không đúng quy định, như Chủ tịch UBND xã Minh Tân, huyện Thủy Nguyên (Hải Phòng) và Chủ tịch UBND phường Thạch Quý, TP Hà Tĩnh (tỉnh Hà Tĩnh).

Để xảy ra tình trạng lạm thu, có thể nói trách nhiệm đầu tiên phải thuộc về hiệu trưởng. Bởi để thu bất cứ một khoản gì, nhất nhất hiệu trưởng là người thông qua, kể cả những khoản tưởng như là “tự nguyện” nhưng thực chất đã “ấn định” trước. Phụ huynh chỉ thực hiện theo sự gợi ý của ban phụ huynh, chính là “cánh tay nối dài” của Ban Giám hiệu. Có một hình thức thu tự nguyện mà không ít phụ huynh hiểu là trá hình nhưng không ai dám “cưỡng lại” đó là: giáo viên chủ nhiệm thường đưa ra một bảng kê các khoản phải thu. Trong đó, kẻ sẵn 2 ô bên cạnh với nội dung đồng ý và không đồng ý để phụ huynh “tích” vào. Đương nhiên, phụ huynh phải tích vào “đồng ý” vì nếu làm trái, có thể con họ sẽ bị trù.

Để giải quyết tình trạng này, đồng thời dứt điểm câu chuyện đã trở thành chuyện “biết rồi, khổ lắm…” đầu năm học, có ý kiến cho rằng, cần xử lý điểm một vài vị hiệu trưởng để xảy ra lạm thu trong trường của mình. Đồng thời Bộ GD&ĐT công khai các khoản phụ huynh phải đóng trên các phương tiện truyền thông để trên cơ sở đó, họ biết những khoản nào là sai quy định sẽ không đóng.

Đồng tình với ý kiến này, ông Tống Duy Hiến cũng cho rằng: “Kết luận kiểm tra, thanh tra của Bộ sẽ đạt hiệu quả cao nếu các địa phương cùng vào cuộc và kiên quyết xử lý các vi phạm, trước hết là xử lý nghiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục để xảy ra lạm thu”. Ngoài ra, ông Hiến cũng cho biết, Bộ GD&ĐT sẽ xem xét sửa đổi Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT và các văn bản có liên quan đến thu chi đảm bảo thống nhất và phù hợp với thực tiễn thời gian qua. Đồng thời, đề nghị chính quyền các địa phương bố trí đủ kinh phí chi khác cho cơ sở giáo dục, đảm bảo tối thiểu 20% theo Quyết định số 59/2010/QĐ-TTg ngày 30-9-2010 của Thủ tướng Chính phủ để đảm bảo nguồn chi cho các cơ sở. Có như vậy, tình trạng lạm thu mới từng bước được giải quyết.

Tại Trường Tiểu học Hoàng Diệu, quận Ba Đình (Hà Nội), hầu hết các khoản thu tự nguyện nhà trường đã quy định mức thu và hình thức thu sai quy định. Riêng khoản thu tự nguyện đóng góp đầu năm học 2017-2018 của 254 phụ huynh có con vào lớp 1 là 408 triệu đồng, trong đó người nhiều là 5 triệu đồng, người thấp là 300 nghìn đồng.