Cần đổi mới sáng tạo trong khu vực công

Ngày 22/12, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia - NIC (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) phối hợp với Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tổ chức hội thảo “Đổi mới sáng tạo trong khu vực công” nhằm giới thiệu thử nghiệm khung tiêu chí đánh giá đổi mới sáng tạo trong khu vực công tại Việt Nam.

Toàn cảnh hội thảo

Trong thập niên qua, Việt Nam đã có nhiều thành tựu đáng kể trong phát triển một nền kinh tế hiện đại dựa trên đổi mới sáng tạo (ĐMST) và ứng dụng các tiến bộ của khoa học công nghệ. Báo cáo chỉ số ĐMST toàn cầu (GII) năm 2022 do Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) công bố tháng 9/2022 cho thấy Việt Nam xếp vị trí 48/132 quốc gia, nền kinh tế và thuộc nhóm quốc gia đạt được những tiến bộ lớn nhất trong thập kỷ qua.

Theo các nghiên cứu tại diễn đàn Quỹ Đầu tư Khởi nghiệp sáng tạo 2022 (Vietnam Venture Summit 2022), Việt Nam là một trong ba trụ cột chính của Tam giác vàng khởi nghiệp Đông Nam Á đối với đầu tư cho ĐMST nói chung và khởi nghiệp nói riêng. Theo đó, trong 9 tháng đầu năm 2022, Việt Nam đã thu hút gần 500 triệu USD đầu tư vào khởi nghiệp ĐMST. Số lượng các thương vụ đầu tư ở các vòng gọi vốn giai đoạn sau đã cao hơn so với cùng kỳ năm 2021, một lượng lớn các công ty startups Việt Nam đang dần lớn mạnh, thu hút được nguồn vốn lớn hơn qua các năm.

Bà Bùi Phương Trà - Quyền trưởng phòng quản trị và tham gia UNDP tại Việt Nam phát biểu tại hội thảo

Theo NIC, hệ sinh thái ĐMST Việt Nam đã bắt đầu hình thành và đạt được những kết quả tích cực trong thời gian vừa qua đặc biệt ở khu vực tư nhân. Tuy nhiên, để xây dựng một hệ sinh thái ĐMST mang tính bền vững và đồng bộ thì kinh nghiệm quốc tế cho thấy sự vào cuộc của khu vực công đến từng cán bộ, công chức, viên chức là một yếu tố then chốt để kiến tạo nên một hệ sinh thái ĐMST hiệu quả.

Việc thúc đẩy và nâng cao hiệu quả hoạt động của khu vực công là mục tiêu chính của các Chính phủ. Xây dựng khả năng nhận dạng và đánh giá khả năng ĐMST trong khu vực công, đặc biệt là trong xây dựng chính sách, cung cấp dịch vụ là cần thiết để các chính sách và dịch vụ công hướng tới mục tiêu và đáp ứng nhu cầu của cộng đồng tốt hơn và hiệu quả hơn.

TS.Võ Xuân Hoài - Phó Giám đốc NIC trình bày tham luận “ĐMST trong khu vực công và một số gợi ý tại Việt Nam”

Theo TS.Võ Xuân Hoài, Phó Giám đốc NIC, đổi mới sáng tạo trở nên quan trọng khi các cách tiếp cận truyền thống không thể giải quyết các vấn đề phức tạp và nan giải mà xã hội phải đối mặt. Mộ số ngành như tài chính, giao thông, du lịch… đã đẩy mạnh chuyển đổi số. Tuy vậy, nguồn nhân lực cho chuyển đổi số còn thiếu, đặc biệt trong khu vực công khi chất lượng về đào tạo không đồng đều, các cơ sở còn thiếu trang thiết bị, phương pháp đào tạo còn chưa đạt chuẩn quốc tế.

“Đặc biệt, nhận thức của công chức trong các đơn vị hành chính công còn hạn chế, nguồn thu nhập và mức lương của cán bộ công nhân viên còn thấp so với các nước có nền hành chính công được số hóa và tỷ lệ sử dụng tiền mặt còn lớn, có thể dẫn tới vấn đề như tham nhũng, tiêu tốn ngân sách”, TS.Võ Xuân Hoài cho biết.

TS. Hoàng Văn Hoan - Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh chia sẻ tại hội thảo

Theo Giám đốc NIC Vũ Quốc Huy cho biết, thử nghiệm khung tiêu chí đổi mới sáng tạo trong khu vực công được xây dựng nhằm cung cấp góc nhìn tổng quan trọng việc hình thành khái niệm và đo lường đổi mới sáng tạo và năng lực đổi mực sáng tạo trong khu vực công. Đồng thời, việc thử nghiệm khung tiêu chí giúp các đơn vị trong khu vực công nhìn nhận rõ mức độ và động lực đổi mới sáng tạo của đơn vị mình.

Trong tương lai, thử nghiệm khung tiêu chí đổi mới sáng tạo trong khu vực công được kì vọng sẽ là thước đo tin cậy để các đơn vị, tổ chức trong khu vực công tự đánh giá được năng lực đổi mới sáng tạo của mình, từ đó điều chỉnh và triển khai các giải pháp phù hợp dựa trên các khuyến nghị được xây dựng bởi chuyên gia của NIC.

Trải qua hơn 6 tháng đồng hành với chuỗi chương trình Government Lab Studio và Hackathon, bộ khung tiêu chí (thử nghiệm) được xây dựng dựa trên 4 trụ cột chính: Các yếu tố đầu vào của đổi mới sáng tạo; năng lực đổi mới sáng tạo; quá trình đổi mới sáng tạo và đầu ra đổi mới sáng tạo.

Kết quả thu thập ban đầu từ khảo sát thử nghiệm tại Cục Đầu tư nước ngoài, Cục Quản lý Đăng ký Kinh doanh và Cục Quản lý Đấu thầu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư; và Sở Kế hoạch & Đầu tư tỉnh Quảng Ninh, Ninh Thuận và Sở Nội vụ của tỉnh Đắk Lắk cho thấy: Khoảng 36% người được hỏi của Bộ Kế hoạch & Đầu tư và 27% người được hỏi ở 3 tỉnh cho rằng đơn vị mình thực hiện đổi mới sản phẩm, dịch vụ trong 2 năm qua; 55% cá nhân ở đơn vị cấp bộ và 60% cá nhân ở đơn vị cấp tỉnh cho rằng đơn vị thực hiện đổi mới quy trình và đổi mới sáng tạo trên hết nhằm cải thiện hiệu suất, hiệu quả của đơn vị; Tỷ lệ nhân lực đáp ứng các yêu cầu đề xuất và thực hiện đổi mới sáng tạo khá cao; hơn 50% cá nhân được khảo sát đánh giá quy trình, thủ tục tiến hành đổi mới sáng tạo là nhanh chóng, linh hoạt; có chiến lược đổi mới sáng tạo.

Tuy nhiên, theo NIC hoạt động đổi mới sáng tạo trong khu vực công vẫn còn tồn đọng những hạn gặp khó chế như đơn vị cấp tỉnh ít có ngân sách riêng, khăn hơn về tài chính cho đổi mới sáng tạo và ít nhận được hỗ trợ về tài chính để thực hiện đổi mới sáng tạo…

Tại hội thảo, các đại biểu đại diện của cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia, tổ chức và doanh nghiệp đã trao đổi, chia sẻ về ĐMST tại khu vực công và Thử nghiệm khung tiêu chí ĐMST trong khu vực công.

Để khung tiêu chí đo lường ĐMST thực sự trở thành bộ chỉ số được áp dụng rộng rãi, TS. Hoàng Văn Hoan - Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng bộ chỉ số phải cho thấy sự khác biệt so với những bộ chỉ số đo lường khác đang được triển khai hiện nay như PCI (năng lực cạnh tranh cấp tỉnh), PAPI (chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công)…

Chánh văn phòng Bộ Nội vụ Vũ Đăng Minh trao đổi, chia sẻ tại hội thảo

Theo Chánh văn phòng Bộ Nội vụ Vũ Đăng Minh chia sẻ, Chính phủ đã ban hành chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030 với 6 nội dung, bao gồm: Cải cách thể chế; cải cách thủ tục hành chính; cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước; cải cách chế độ công vụ; cải cách tài chính công; và xây dựng phát triển Chính phủ điện tử, Chính phủ số.

Trong đó, theo ông Vũ Đăng Minh, khung chỉ số đo lường phải tập trung đi vào đánh giá mức độ sáng tạo trong cải cách thể chế, cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước; cải cách chế độ công vụ; cải cách tài chính công. Đặc biệt, cần tính toán các trọng số của các tiêu chí theo khu vực hành chính công và sự nghiệp công. Đặc biệt, phải lưu ý trong khi khu vực hành chính công có nguyên tắc tuân thủ cao hơn trong khi sự nghiệp công thì có độ mở cao hơn, có dư địa cho đổi mới sáng tạo. Do vậy, việc có thêm những tiêu chí đánh giá riêng rẽ hai khu vực sẽ cho bức tranh rõ hơn về hiệu quả của từng khu vực.

TS.Võ Xuân Hoài cho rằng, cần phải xây dựng các cơ chế, chính sách nhằm ưu tiên và thúc đẩy ĐMST khu vực công ở Việt Nam; huy động các nguồn lực tài chính nhằm đa dạng hoá nguồn lực cho các hoạt động ĐMST khu vực công; xây dựng các chương trình chiến lược nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đang làm việc trong khu vực công tại Việt Nam; Đầu tư cơ sở hạ tầng đồng bộ từ Trung ương đến địa phương.

N.H

Đổi mới sáng tạo: Kết nối chính sách với doanh nghiệp Việt Nam

Đổi mới sáng tạo cùng doanh nghiệp chuyển đổi số, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu

Hà Nội đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo

Đổi mới mô hình tăng trưởng lấy khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực chủ