Vĩnh biệt nhà khảo cổ Nhật – người bạn của Việt Nam

Ngày 09/6, Tiến sỹ Nishimura Masanari, người có nhiều đóng góp trong việc phát hiện, nghiên cứu các khuôn đúc trống đồng và mũi tên đồng ở Việt Nam, đã qua đời khi đi xe máy để khảo sát cuộc khai quật mới tại một địa điểm tiếp nối Quốc lộ số 5 và Quốc lộ số 1 mới, thuộc huyện Gia Lâm.

Tiến sĩ Nishimura Masanari, người có đóng góp lớn với ngành Khảo cổ Việt Nam.

Tiến sỹ Masanari sinh năm 1965, tại thành phố Shimonoseki, Nhật Bản. Ông có tên tiếng Việt là Lý Văn Sỹ và nói tiếng Việt rất tốt. Ông bắt đầu đến Việt Nam năm 1990, trong chương trình hợp tác giữa Nhật Bản và Việt Nam để khai quật một số mộ cổ ở Nghĩa Đàn, Nghệ An.

Tiến sỹ Masanari, thuộc Đại học Tokyo, đang hợp tác với Việt Nam trong nhiều dự án từ nghiên cứu khảo cổ học tới bảo tồn di sản văn hóa. Ông có nhiều đóng góp trong các dự án nghiên cứu ở Luy Lâu, Cổ Loa... nhiều di chỉ, địa điểm khảo cổ học, sử học khác.

Ông là người phát hiện mảnh khuôn đúc trống đồng duy nhất từ trước đến nay, có niên đại khoảng thế kỷ 1-3 sau Công nguyên. Điều này cho thấy, trống đồng được đúc ra từ chính Việt Nam, chứ không phải từ nơi khác mang đến.

Ông còn là người có công đóng góp cho việc xây dựng Bảo tàng gốm Kim Lan và Dương Xá, tại Bắc Ninh. Không những vậy, ông cùng đồng nghiệp Việt Nam đã phát hiện các khuôn đúc mũi tên tại Luy Lâu. Điều này chứng tỏ mũi tên có niên đại thời kỳ An Dương Vương được sản xuất tại chỗ.

Sự ra đi của vị Tiến sĩ đáng kính đã khiến nhiều người, đặc biệt là giới khảo cổ học bàng hoàng.

"Sự ra đi của ông Nishimura Masanari khiến cả ngành khảo cổ Việt Nam sững sờ", PGS Nguyễn Lân Cường, Phó tổng thư ký Hội khảo cổ học Việt Nam nói.

Là người có nhiều lần nghiên cứu với tiến sĩ Nishimura Masanari, ông Cường cho biết: "Nishimura Masanari là người trung thực, luôn giúp đỡ bạn bè. Ông là một trong những nhà khảo cổ có những nghiên cứu sâu nhất trong lĩnh vực này ở Việt Nam".

"Chúng tôi rất buồn và khẳng định là Tiến sỹ Masanari rất không may đã từ trần. Trong giới nghiên cứu nói chung, giới khảo cổ học Việt Nam và mọi người từ sáng đến giờ đều rất sốc", PGS, TS, Viện trưởng Tống Trung Tín nói.

"Anh Nishimura đối với chúng tôi là một người bạn lớn của khảo cổ học Việt Nam, anh đã sang nghiên cứu ở Việt Nam từ cuối những năm 1980, đầu những năm 1990.

"Những công lao và phát hiện của anh ấy rất to lớn. Cách đây mấy năm, do hoạt động ở khu vực Luy Lâu, chính anh, cùng với các đồng nghiệp Việt Nam, đã phát hiện ra một mảnh khuôn đúc trống đồng ở Việt Nam.

"Cái đó có ý nghĩa rất lớn, vì trống đồng Đông Sơn ở Việt Nam là một biểu tượng của thời kỳ dựng nước, biểu tượng của tinh thần dân tộc của Việt Nam ở thời kỳ đầu tiên dựng nước của dân tộc.

"Đó đây, người ta cho rằng trống đồng không ở Việt Nam mà ở nơi khác truyền bá xuống, và một trong những điểm quan trọng trong lúc nghiên cứu biểu tượng này là rất ít tìm thấy công cụ để sản xuất ra trống đồng, tức là tìm thấy khuôn đúc, hay lò đúc...

"Thì khi hoạt động ở Luy Lâu, TS Nishimura đã phát hiện ra được mảnh khuôn này, và do vậy, mảnh khuôn đó hiện nay có giá trị rất lớn trong nghiên cứu khoa học, khảo cổ học, thời đại kim khí, và nó được lưu giữ, bảo tồn ở Bảo tàng Bắc Ninh," PGS Tín nói về đóng góp của đồng nghiệp nước ngoài đang hợp tác với Viện của ông.

Về đóng góp của nhà khoa học Nhật Bản vừa qua đời đối với nghiên cứu Việt Nam, nhà khảo cổ học Nguyễn Quốc Tuấn nói: "Do những kinh nghiệm của mình, anh cùng với các đồng nghiệp Việt Nam đã phát hiện ra các khuôn đúc mũi tên và do đó nó khẳng định rằng các mũi tên của Việt Nam thời đại kim khí, mà cụ thể ở đây được định niên đại là ở thời kỳ An Dương Vương, là được sản xuất tại chỗ".

"Cái kỹ thuật của mũi tên đồng Cổ Loa có khác với một số quốc gia xung quanh, ví dụ, mũi tên đồng Cổ Loa là ba cạnh, vút nhọn, như hình hạt quả trám, có thể nói đó là một sáng tạo có khác biệt với cùng thời, mà chắc chắn sức đẩy của nó, cũng như sức xuyên thấu của nó đã đạt được mức độ cao rồi".

Bên cạnh đó, TS Nishimura đã tham gia hàng chục cuộc khai quật lớn nhỏ, tham dự rất nhiều hội thảo khoa học quốc tế về VN và luôn dành cho mảnh đất chứa nhiều trầm tích văn hóa này những lời lẽ đầy tình cảm trên các chứng cứ khoa học.

Vĩnh biệt Nishimura - nhà khảo cổ tài năng và tận tụy với Việt Nam, PGS –TS, Viện trưởng Tống Trung Tín cho biết, TS Nishimura Masanari sau khi qua đời, đã được đưa tới Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức ở Hà Nội và Viện Khảo cổ học Việt Nam đang phối hợp, hỗ trợ gia đình của nhà khoa học để chuẩn bị tổ chức công việc tang lễ TS Nishimura Masanari.

N-H