Ukraine tìm kiếm nguồn cung khí đốt từ Trung Á

Thông tin này đã được Thủ tướng Ukraina Nikolai Azarov thông báo trên cơ sở kết quả đàm phán với Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Turkmenistan Rashid Meredov mới đây. Các chuyên gia coi tuyên bố của ông Azarov là mang tính chất chính trị. Họ cũng không loại trừ khả năng sẽ có một công ty trung gian trở lại thị trường khí đốt Ukraine.

Từ tháng 1/2005, Công ty RosUkrEnergo (RUE) mà Tập đoàn Gazprom là nhà đồng sáng lập đã thực hiện vai trò trung gian trong giao dịch khí đốt. Các chuyên gia nhận định trong cấu trúc cung cấp khí đốt do công ty trung gian thực hiện, phần khí đốt của Nga chiếm một khối lượng không đáng kể, phần lớn là từ Trung Á. Tỉ lệ này giúp cho giá khí đốt không vượt quá 200 USD/1.000 m3 trong giai đoạn trước khủng hoảng.

Năm 2008, khi bà Yulia Tymoshenko được bổ nhiệm làm Thủ tướng Ukraine, bắt đầu một thời kỳ phức tạp đối với RUE. Chính quyền mới đã cáo buộc công ty trung gian kinh doanh không minh bạch và đồng chủ sở hữu của công ty bị nghi ngờ có liên kết với giới tội phạm.

Tháng 1/2009, Thủ tướng hai nước đã đồng ý từ bỏ dịch vụ của công ty trung gian và trở lại mô hình quan hệ trực tiếp giữa tập đoàn Gazprom (Nga) và công ty năng lượng nhà nước Naftogaz (Ukraine). Kể từ sau đó, Ukraine đã không nhận khí đốt của khu vực Trung Á và giá khí đốt leo thang, ước tính sẽ lên tới 400 USD/1.000 m3 trong quý IV/2011. Mọi nỗ lực của Ukraine để hủy bỏ hợp đồng đều không thành công.

Tuần này, khi Bộ trưởng Năng lượng Ukraine Yuri Boiko một lần nữa đến Moscow đàm phán với Gazprom, các nguồn tin cho hay một trong những lối thoát đang được thảo luận là sự quay trở lại thị trường của công ty trung gian. Ông Valentin Zemlianski, chuyên gia về năng lượng, cho hay ngay cả trong thời gian RUE còn hoạt động, mô hình trung gian của công ty liên quan đến Gazprom là cần thiết, bởi năm 2003, Gazprom đã ký với Turkmenistan hợp đồng 25 năm mua tất cả khí đốt do Turkmenistan sản xuất.

Theo hợp đồng, phía Turkmenistan cam kết đến năm 2007, mỗi năm bán cho Nga 50.000 tỉ m3, năm 2008 là 60.000-70.000 tỉ m3, từ năm 2009 là 80.000-90.000 tỉ m3. Việc phân phối lại các nguồn cung này, trong đó cung cấp một phần cho Ukraine, sẽ không được thực hiện nếu không có sự đồng ý của Gazprom.

Vân Chi