TS Nguyễn Thụy Anh: 'Tôi thấy sự bền bỉ của tác giả viết cho trẻ em'

Báo PetroTimes đã có cuộc trao đổi với TS giáo dục Nguyễn Thụy Anh, chủ nhiệm Câu lạc bộ Đọc sách cùng con về vấn đề trên.

- Theo TS, trẻ em bây giờ có thích đọc sách không, trong khi những thiết bị điện tử hay ipad có quá nhiều tiện ích và thu hút trẻ?

- Trong thời đại có sự “phủ sóng” khắp nơi của công nghệ và một nền văn hóa thính thị thì việc đánh giá niềm yêu thích đọc sách của trẻ cần phải có sự tìm hiểu cẩn trọng. Có thực là một đứa ít sờ đến sách là nó hoàn toàn không thích đọc sách hay không? Nếu gia đình, nhà trường hỗ trợ nó tìm được thời gian và một cách tiếp cận sách thì sẽ thế nào?

Cá nhân tôi cho rằng, nhu cầu đọc sách đối với trẻ cũng tự nhiên như nhu cầu chơi game, xem tivi, giao lưu bạn bè – sách là một góc tinh thần của chúng. Hiện giờ, có quá nhiều điều cản trở việc một bạn đọc nhỏ tuổi xây dựng “thói quen đọc, sở thích đọc và kỹ năng đọc” của mình, nói theo cách nói của tác giả Nguyễn Hữu Viêm, thì đó là những khía cạnh làm nên văn hóa đọc.

TS giáo dục Nguyễn Thụy Anh

Chẳng hạn, lượng bài vở quá nhiều, thời gian nghỉ giữa các buổi học còn không có, thời gian dành cho sách bị thu hẹp đến mức thấp nhất. Việc học Văn và các môn học trên lớp vẫn theo hình thức học để thi, chưa kích thích và dẫn dắt các bạn tìm đọc thêm sách để mở rộng vấn đề đang học để tìm hiểu, để cảm, để vui. Vì thế mà, điều ta thấy phổ biến vẫn là những đứa trẻ của iPhone, iPad, tivi hoặc là của những cuốn truyện tranh đơn giản, chớp nhoáng, vừa đủ để vui cười, cũng vừa vặn đáp ứng nhu cầu đọc cân đối với thời gian đứa trẻ có thể dành cho việc đọc.

Thế nhưng, nếu bạn chứng kiến cảnh trên dưới 3 nghìn người bất chấp nắng mưa, kiên nhẫn xếp hàng để nhận chữ ký của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh vào ngày ra mắt sách của nhà văn (đều đặn suốt 4 năm trở lại đây đây tại Hà Nội) thì bạn có thể lờ mờ hiểu rằng, trong những đứa trẻ, những người trẻ vẫn có rất nhiều độc giả tiềm năng, nếu không nói là phần lớn. Làm gì để “tiềm năng” ấy được khơi dậy mới là vấn đề cần đặt ra.

- Là người thành lập và duy trì CLB Đọc sách cùng con, chị đánh giá thế nào về đội ngũ tác giả viết cho trẻ em hiện nay? Liệu số lượng tác giả như vậy đã đáp ứng được nhu cầu của các em thuộc nhiều lứa tuổi chưa?

- Đội ngũ sáng tác cho thiếu nhi trong những năm gần đây đúng là chưa nhiều và chưa “hùng hậu” nếu so với đội ngũ gạo cội của thế hệ trước, thời mà văn học thiếu nhi được quan tâm chăm sóc kỹ lưỡng với những tên tuổi đi vào lịch sử như Tô Hoài, Võ Quảng, Phạm Hổ, Vũ Tú Nam, Đoàn Giỏi, Vũ Hùng, Trần Hoài Dương, Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Quang Sáng, Nguyễn Hoàng Sơn, Xuân Quỳnh....

Thế nhưng, tôi vẫn thấy sự bền bỉ từ tấm lòng yêu trẻ của những người gắn bó với nghề, mong muốn viết cho các em, vì các em. Bên cạnh các cây bút đã thành danh trong lĩnh vực sáng tác cho thiếu nhi như Nguyễn Nhật Ánh, Trần Đức Tiến, Trần Quốc Toàn, Lê Phương Liên... , những cái tên Nguyễn Ngọc Tư, Nguyễn Ngọc Thuần, Nguyên Hương, Văn Thành Lê, Võ Diệu Thanh, Nguyễn Thị Kim Hoà, Vũ Thị Thanh Tâm, Văn Thành Lê... cũng đã được các bạn đọc nhỏ tuổi đây đó nhớ tên và yêu mến dù có thể các em đọc họ chưa thành "vệt", chưa hệ thống.

Nhiều cây bút được phát hiện trong một phong trào, một cuộc thi, nhưng không có nghĩa là tất cả các tác giả xuất hiện trên đời đều từ đó. Có những người dành cả đời sáng tác cho thiếu nhi, nhưng cũng có cây bút tạt ngang cũng đem đến cho các em những món ăn tinh thần phong phú, đồng hành cùng các em trong cuộc sống hay cả những vấn đề thời đại.

Chẳng hạn, đạo diễn Lê Hoàng với "Sao thầy không mãi teen teen" dành cho độc giả trung học cơ sở, trung học phổ thông, Đỗ Bích Thúy với những câu chuyện về “Em Béo”, Phong Điệp với các tác phẩm viết cho các con gái và bạn bè của con, Nguyễn Đình Tú với “Chú bé mang chiếc ba-lô màu đỏ”...

Một hoạt động của CLB Đọc sách cùng con

Ưu thế của các nhà văn thế giới là các cuộc phiêu lưu không biên giới, xuyên thời gian cùng với trí tưởng tượng bay bổng tuyệt vời, sáng tạo không giới hạn. Những Piter Pan, Alice, gia đình Mumi, Karik và Valia, Harry Potter... từ đó mà ra đời. Nhưng nếu các nhà văn Việt Nam chưa làm nên đột phá ở mảng này, họ lại có cơ hội ở cuộc sống hiện tại, rất thật, kề bên.

Những câu chuyện vừa chia sẻ cảm xúc với trẻ, vừa hướng dẫn ứng xử và giúp trẻ định nghĩa các khái niệm giá trị tinh thần quan trọng như tình chị em, tình bạn, sự trung thực, khảng khái, tương trợ, lòng tin, niềm vui... (Vũ Thị Thanh Tâm với Cuộc chiến tóc ngắn tóc dài, Tuệ An với Đường ra biển lớn, Ngọc Linh với Tét đại ca - cậu thật rắc rối, Hương Thị với Tũn tồ...).

- Vừa đồng hành cùng CLB Đọc sách cùng con, vừa là một người viết sách cho thiếu nhi, theo TS, có yêu cầu đặc biệt nào khi viết sách cho thiếu nhi không, đặc biệt là các em lứa tuổi 5-10?

- Nói về yêu cầu, tiêu chí về nội dung và hình thức, thì có nhiều, thậm chí có những điều tỉ mẩn như cỡ chữ, màu sắc tranh minh họa, số lượng chữ, khoảng cách lề sao cho phù hợp với sức khỏe và khả năng tiếp thu của trẻ. Nhưng ngắn gọn thì, viết sách cho trẻ em là một việc khó. Người viết dù viết từ nhu cầu tự thân của mình thì vẫn không thể không nghĩ tới cảm nhận và nhu cầu đọc của độc giả độ tuổi mà mình hướng tới.

Những điều hấp dẫn được trẻ như phiêu lưu, kiến thức mới mẻ, sự hài hước, sự bay bổng... cũng cần được sắp xếp hài hòa trong trang viết của nhà văn, sao cho tác phẩm vẫn là sự dẫn dắt, hướng dẫn của một người có kinh nghiệm hơn về cuộc sống, chia sẻ và đồng hành cùng các em trong chặng đường tìm hiểu thế giới và bản thân mình.

Sự hiểu biết về tâm lý của trẻ, sự hiểu biết cuộc sống, cộng với tài năng văn chương và... cả may mắn nữa – mới làm nên một tác giả mà các em yêu mến.

- Xin cảm ơn TS!