Ngăn chặn nạn “đẩy giá” biệt dược

PV: Thưa ông, trước đánh giá không mấy khả quan về quản lý giá thuốc, ông có thể cho biết, quản lý giá thuốc sẽ thực hiện như thế nào theo Dự thảo Luật Dược sửa đổi?

Ông Đỗ Văn Đông: Theo Dự thảo Luật Dược sửa đổi, để khắc phục tình trạng giá thuốc không đồng nhất, bị đẩy lên nhiều so với thực tế, Bộ Y tế vẫn giữ trách nhiệm chính trong việc phối hợp với bộ, ngành liên quan. Nhưng trách nhiệm của các bộ, ngành được nâng cao và chặt chẽ hơn như: Bộ Tài chính sẽ ban hành các cơ chế, chính sách về quản lý giá thuốc (nguyên tắc xác định trường hợp cần bình ổn giá và triển khai các biện pháp bình ổn giá thuốc). Bộ Y tế chịu trách nhiệm xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách pháp luật về giá thuốc; triển khai giải pháp điều hòa cung cầu và kiểm soát hàng tồn kho để bình ổn giá thuốc; tổ chức tiếp nhận, xem xét và công bố giá kê khai. Bộ Công Thương chịu trách nhiệm cung cấp thông tin giá thuốc tại các nước trong khu vực, trên thế giới theo đề nghị của Bộ Y tế và quản lý hoạt động cạnh tranh, chống độc quyền, chống đầu cơ lũng đoạn thị trường về giá thuốc. Ủy ban nhân dân các tỉnh chịu trách nhiệm quản lý giá thuốc tại địa bàn.

Quản lý giá thuốc được quy định phù hợp cho từng loại: Kê khai giá đối với thuốc thuộc danh mục thuốc do quỹ bảo hiểm y tế chi trả và thuốc mua từ nguồn ngân sách Nhà nước trước khi lưu hành trên thị trường và thực hiện bình ổn giá các thuốc này. Đấu thầu theo quy định tại Luật Đấu thầu đối với thuốc mua từ nguồn ngân sách Nhà nước, kinh phí do Quỹ Bảo hiểm y tế chi trả và các nguồn thu hợp pháp khác của các cơ sở y tế Nhà nước. Đàm phán giá đối với thuốc chỉ có từ một đến hai nhà sản xuất; biệt dược, thuốc hiếm, thuốc trong thời gian còn bản quyền và các trường hợp đặc thù khác...

Dây chuyền đóng gói thuốc của Công ty Dược phẩm Traphaco

PV: Đấu thầu thuốc là một trong những giải pháp định giá thuốc được bảo đảm công khai, minh bạch. Thế nhưng thời gian qua việc đấu thầu này có ý kiến cho rằng chưa hiệu quả dẫn đến giá thuốc bị nâng giá... Theo ông vấn đề này sẽ giải quyết như thế nào?

Ông Đỗ Văn Đông: Việc đấu thầu thuốc của các bệnh viện đã được quy định tại khoản 1 Điều 93 của Dự thảo Luật, theo đó đối với thuốc mua từ nguồn vốn Nhà nước, Quỹ Bảo hiểm y tế, nguồn thu từ dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh và các nguồn thu hợp pháp khác của các cơ sở y tế công lập theo quy định tại Luật Đấu thầu.

Hiện tại, Luật Đấu thầu 2013 đã bổ sung một chương riêng về đấu thầu thuốc, trong đó quy định đấu thầu thuốc được thực hiện theo đầy đủ các hình thức mua sắm: đấu thầu rộng rãi, chỉ định thầu, chào hàng cạnh tranh..., đồng thời đã bổ sung thêm 2 hình thức mới đối với mua sắm thuốc: đấu thầu tập trung cấp quốc gia, đàm phán giá cấp quốc gia với các thuốc độc quyền... ngoài các hình thức cơ sở y tế tự tổ chức đấu thầu và đấu thầu tập trung cấp tỉnh như hiện nay. Do đó, việc áp dụng các hình thức đấu thầu nào là do các bệnh viện, địa phương tự quyết định nhằm đảm bảo phù hợp với thực tế tại địa phương mình, đồng thời đảm bảo đủ thuốc, đáp ứng kịp thời nhu cầu điều trị với giá hợp lý thông qua cạnh tranh trong đấu thầu, trừ các thuốc thuộc danh mục đấu thầu tập trung và đàm phán giá cấp quốc gia phải thực hiện mua sắm tập trung cấp quốc gia. Đây là hình thức mới được quy định tại Luật Đấu thầu 2013.

Đã có nhiều quốc gia thực hiện và hình thức này có nhiều ưu điểm so với các cơ sở y tế tự tổ chức đấu thầu riêng lẻ như: đảm bảo mức giá trúng thầu thống nhất trên toàn quốc, tiết kiệm chi phí, thời gian tổ chức đấu thầu cho các đơn vị; việc mua sắm tập trung với số lượng lớn sẽ có được mức giá thấp hơn. Cho đến nay, trên cả nước đã có 55 sở y tế đấu thầu tập trung ở cấp tỉnh, thành phố, các tỉnh còn lại thực hiện theo hình thức đấu thầu riêng lẻ tại các cơ sở y tế hoặc giao bệnh viện đa khoa tỉnh đấu thầu và các cơ sở y tế khác áp dụng theo kết quả đấu thầu của bệnh viện đa khoa tỉnh.

PV: Thế còn đối với biệt dược, đang có hiện tượng bị đẩy giá do bác sĩ kê đơn được hưởng hoa hồng. Dự thảo Luật Dược có quan tâm không, thưa ông? 

Ông Đỗ Văn Đông: Các thuốc biệt dược gốc là các thuốc phát minh và thuộc quyền sở hữu của các công ty nghiên cứu, phát minh thuốc do đó có tính chất độc quyền trên toàn thế giới chứ không chỉ riêng ở Việt Nam. Ví dụ, như mấy ngày trước báo chí đưa tin thuốc Synacthen Depot điều trị động kinh tại Canada vừa đột ngột tăng giá từ 33.05USD/lọ lên 680USD/lọ, hay trước đó, Công ty Dược phẩm Turing (Mỹ) đột ngột tăng giá thuốc Daraprim thường dùng cho bệnh nhân AIDS từ 13,5USD/hộp lên tới 750USD/hộp, tương đương 5.000%. Thực ra đây cũng là vấn đề nan giải nhưng Bộ Y tế có cách hạn chế và đã đưa vào Dự thảo Luật là quy định việc mua sắm các thuốc biệt dược gốc phải thực hiện theo quy định tại Luật Đấu thầu.

Theo đó, đối với các thuốc biệt dược gốc, sẽ được áp dụng hình thức đàm phán giá cấp quốc gia. Đây là phương thức  đã được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng nhằm quản lý giá của các thuốc biệt dược. Phương thức này sẽ đảm bảo sự thống nhất về giá của thuốc biệt dược và đảm bảo mức giá hợp lý trên cơ sở so sánh, đánh giá với các nước trên thế giới và các chi phí liên quan. Ngoài ra, còn có giải pháp nhằm tăng sự cạnh tranh để giảm giá thuốc biệt dược: cho phép nộp hồ sơ đăng ký sớm trước khi thuốc phát minh hết hạn bản quyền; ưu đãi và hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất thuốc đầu tư sản xuất các thuốc biệt dược gốc mới hết hạn bằng sáng chế. Bên cạnh đó, Luật Sở hữu trí tuệ cho phép áp dụng biện pháp nhập khẩu song song đối với thuốc biệt dược gốc trong trường hợp có sự chênh lệch về giá tại Việt Nam so với nước khác.

PV: Còn chấm dứt nạn “kê đơn thuốc biệt dược, hưởng hoa hồng” của bác sĩ thì sẽ thực hiện  như thế nào?

Ông Đỗ Văn Đông: Tại khoản 11 Điều 6 của dự thảo Luật quy định rõ về những hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động dược trong đó có hành vi “lợi dụng việc kê đơn thuốc để trục lợi”, trên cơ sở đó sẽ có các chế tài nghiêm khắc để xử lý. Cùng với đó, việc kê đơn thuốc còn được điều chỉnh bởi Luật Khám chữa bệnh - kiểm soát việc kê đơn thuốc cụ thể như quy định rõ việc kê đơn phải ghi theo tên generic (INN) để tránh hiện tượng tiêu cực giữa người kê đơn và doanh nghiệp bán thuốc nhằm hưởng hoa hồng.

PV: Xin hỏi ông câu cuối cùng, vì sao Dự thảo Luật Dược sửa đổi không có chương riêng về quản lý thuốc phải kiểm soát đặc biệt, tiền chất mà Luật 2005 đã từng có?

Ông Đỗ Văn Đông: Quy định về quản lý thuốc phải kiểm soát đặc biệt đã được thể hiện rõ trong Dự thảo Luật Dược sửa đổi, các quy định này đủ cơ sở để Bộ Y tế làm căn cứ quản lý các thuốc phải kiểm soát đặc biệt theo hướng đảm bảo tiếp cận thuốc cho nhân dân và ngăn chặn việc lạm dụng, đảm bảo an ninh, an toàn xã hội. Tuy nhiên do cấu trúc của Dự thảo Luật thay đổi so với Luật Dược 2005 nên các quy định về thuốc phải kiểm soát đặc biệt không có chương riêng, mà được lồng ghép vào các phần liên quan như: danh mục thuốc phải kiểm soát đặc biệt, điều kiện kinh doanh đối với các cơ sở kinh doanh thuốc phải kiểm soát đặc biệt, trách nhiệm của cơ sở kinh doanh thuốc phải kiểm soát đặc biệt v.v…

PV: Cảm ơn ông!