Họa sĩ - nhà thiết kế Sĩ Hoàng với sự nghiệp thứ 3

PV: Nghe nói anh bận rộn lắm, vì sao đang thuận lợi với sự nghiệp thiết kế thì anh lại rẽ ngang chuyện “giáo dục sớm”?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Thực ra đây không phải là một bước chuyển đột ngột hay cuộc dạo chơi trong một lĩnh vực mới như nhiều người nghĩ mà đây là một sự chín muồi. 5 năm trở lại đây, tôi hướng tới việc giáo dục trẻ em thông qua nghệ thuật, mỹ thuật. Ngày xưa, khi tôi tốt nghiệp thủ khoa Đại học Mỹ thuật, rồi làm giảng viên mỹ thuật Đại học Kiến Trúc… là ngần ấy năm tôi làm nhà giáo nên chuyện giờ quay lại nghiệp sư phạm cũng là một tiến trình dài hơi thôi. Mà đây là thời điểm thực sự chín muồi để tôi thực hiện kế hoạch của đời mình.

PV: Để thực hiện sự nghiệp “giáo dục sớm”, có lẽ anh đã có những hoạt động chuẩn bị từ lâu cho quá trình này?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Cách đây 6 năm, tôi cùng tham gia tổ chức sân chơi dành cho trẻ em nhân ngày 1-6 tại sân cỏ Thống Nhất và có hơn 1.000 em rất hào hứng tham gia cuộc thi cắt giấy làm “nhà thiết kế áo dài nhí”. Hay chợ phiên cuối tuần tại Công viên 23/9 – TP HCM, đăng ký gian hàng xếp giấy, có cả màu và bút, ngày nào cũng có rất nhiều bé đến tham gia. Tiếp sau là hội thi “Nét vẽ xanh” của TP HCM, thi vẽ áo dài trên giấy; những bức vẽ đoạt giải của các em, tôi chuyển thể lên áo dài và trình diễn ở Nhật, Pháp, Mỹ rất thành công.

Họa sĩ  - nhà thiết kế Sĩ Hoàng

PV: Như vậy, những hoạt động tiền đề của anh cho kế hoạch “giáo dục sớm” dường như rất hiệu quả?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Từ những thử nghiệm ban đầu như vậy, tôi thấy rằng, nhu cầu sân chơi của trẻ rất lớn và khả năng sáng tạo của các em là vô tận, mà thông qua hội họa, mỹ thuật sẽ kích thích sức sáng tạo, đánh thức tiềm năng của các em rất cao. Vì thế, cùng với bao nhiêu năm ấp ủ cho sự nghiệp này, cách đây 2 tháng tôi đã thành lập công ty giáo dục quốc tế. Có thể nói, từ thời điểm này, Sĩ Hoàng với sự nghiệp giáo dục sớm trong việc thành lập Trường Creative Art, với phương pháp sư phạm là phát huy tối ưu tư duy sáng tạo (Creative Intelligence – viết tắt là CI, được Ủy ban Lao động của Mỹ bầu chọn là kỹ năng quan trọng số 1 trong số 13 kỹ năng cần có của một người lao động trong thế kỷ XXI) và thông minh cảm xúc (Emotion Intelligence – viết tắt là EI, 80% những người thành công là nhờ có chỉ số EI cao); thông qua hệ thống chương trình giáo dục nghệ thuật từ sớm sẽ góp sức ươm mầm, nuôi dưỡng tài năng trẻ từ khi còn rất nhỏ.

PV: Anh có thể nói rõ hơn về sự nghiệp này không? Thời gian gần đây, thấy nhiều phương tiện truyền thông cũng đề cập đến vấn đề này?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Thực chất của chương trình giáo dục sớm không nặng về vấn đề học tập, mà mỗi buổi lên lớp được xem như giờ giải trí cho các em giải tỏa căng thẳng sau một ngày học tập mệt mỏi. Mỗi một giáo án được thiết kế như một kịch bản của trò chơi, trong chơi có học, trong học có chơi, vừa chơi vừa học. Nhờ vậy, trẻ sẽ không bị áp lực chuyện học thêm.

Với chúng tôi, trung tâm mở ra nhằm mục đích mang lại niềm vui cho trẻ, giúp trẻ giải tỏa việc học căng thẳng cả ngày. Bên cạnh đó, lớp học này giúp trẻ mỗi ngày được học thêm cái mới, học được kỹ năng sống, lắng nghe chính mình, làm chủ bản thân, từ đó giúp trẻ từng bước phát triển và định hình nhân cách. Ngoài ra, chương trình sẽ có lớp chuyên sâu vào ngày cuối tuần để không trùng giờ lên lớp của các em. Dịp hè sẽ có lớp chuyên biệt với các cấp độ khác nhau, đáp ứng được nhiều yêu cầu từ phía người học.

PV: Vậy đối tượng mà chương trình hướng đến?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Trước mắt, chương trình giáo dục sớm sẽ kéo dài trong 9 năm, dành cho những em học sinh tiểu học đến trung học. Sau đó chúng tôi sẽ mở rộng độ tuổi xuống thấp hơn như mẫu giáo, từ trong bụng mẹ (thai giáo) và lên cao hơn để khơi dậy và nâng cao năng lực của trẻ cho đến khi trưởng thành.

PV: Dường như đây là chương trình giáo dục mới mẻ ở Việt Nam?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Thực ra đây không phải là cái gì quá mới mẻ mà các nước như Mỹ, Nhật Bản, Phần Lan, Singapore, Trung Quốc đã chú trọng phát triển ngành khoa học này từ mấy chục năm nay. Thế giới đang chuyển từ nền kinh tế - xã hội dựa trên khả năng tư duy logic, máy móc của thời đại công nghệ thông tin sang nền kinh tế - xã hội của thời đại nhận thức được xây dựng trên óc sáng tạo, sự đồng cảm, trực giác và những khả năng phát triển nội tại lớn lao. Vì thế, tạo dựng một con người chặt chẽ trong tư duy, khéo léo trong kỹ năng, đồng thời cũng tinh tế trong cảm xúc là yêu cầu của con người trong kỷ nguyên mới.

Tác phẩm tranh thảm “Cội nguồn” thực hiện 9.448 giờ công của 12 thợ thêu

PV: Đầu tư cho giáo dục là rất vất vả, là quá trình dài hơi và tốn nhiều công sức thì đâu còn thời gian để họa sĩ Sĩ Hoàng dành thời gian cho thiết kế áo dài.

HS-NTK Sĩ Hoàng: Ngoài giáo dục sớm và không gian văn hóa nhà vườn Long Thuận thì tôi vẫn dành 30% thời gian cho áo dài. Vì nó cũng nằm trong kế hoạch cuộc đời tôi, vì đời thì hữu hạn mà tôi thì thích đủ thứ (cười). Tôi đã dành 20 năm cho áo dài, gốm, tranh thảm; 10 năm cho nhà vườn thì thời gian còn lại của cuộc đời sẽ dành cho giáo dục sớm và những kế hoạch kế tiếp; cứ làm hoài một việc thì dễ lập lại chính mình.

PV: Giờ quay lại “chuyện cổ tích” của HS-NTK Sĩ Hoàng. Có nhiều người vẫn cho rằng, trong lĩnh vực thời trang ở Việt Nam, anh là nhà thiết kế ở “đỉnh”?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Đối với tôi mọi thứ không có “đỉnh”. Tôi nghĩ một khi cho rằng đã tới đỉnh thì mình đã tuột dốc mất rồi vì không bao giờ có một cái “đỉnh” nào trong nghề, trong cuộc sống cả. Với suy nghĩ trước mắt mình luôn là một tờ giấy mới, nên lúc nào tôi cũng cảm thấy háo hức muốn sáng tạo một cái gì đó lên mặt giấy. Theo tôi, cho rằng mình thành công, thành đạt cũng giống như một bức vẽ vừa hoàn thiện, mình sẽ chỉ dừng lại thưởng thức chứ không muốn đụng vô nữa. Vì thế, tôi vẫn liên tục cày xới trên mảnh đất quen thuộc của mình, say mê phủ định cái mình vừa khẳng định, và luôn đặt mình ở vạch xuất phát, điểm khởi đầu.

Đối với tôi hạnh phúc là trên đường đi, không phải là quá khứ cũng không phải là những gì đã làm và đã đạt được. Dù không khiêm tốn, nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ mình thuộc hàng “top” hay “đỉnh”. Tôi chỉ không phải ở giai đoạn thử sức mình, mà luôn tìm kiếm, sáng tạo cái mới dựa trên cái nền cũ. Ví như gốm là một diện mạo khác trong góc nhà, xó bếp, tôi đã lôi ra, vực dậy làm cho chúng được vinh danh. Hay từ những tấm thảm chùi chân tôi đã biến chúng thành bức tranh trang trí treo tường… Theo tôi, không có cái gì là “bỏ đi” nếu đặt chúng đúng vị trí.

Tác phẩm gốm Bàu Trúc kết cườm

PV: Có lẽ vì thế mà anh chọn mảnh đất chua phèn, ngập mặn ở quận 9, TP HCM và sau 10 năm đầu tư công sức, tiền bạc giờ trở thành khu nhà vườn quá tuyệt vời. Tôi vẫn cứ thắc mắc, sao anh bỏ số tiền lớn như vậy để làm nơi nghỉ dưỡng và thỏa niềm đam mê của mình?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Bạn biết đấy, cuộc đời mỗi người sinh ra dẫu sống thọ bao nhiêu cũng quá ngắn so với đất trời. Nằm xuống buông tay là không nắm được gì mang theo, nhưng cái còn ở lại mãi mãi là những giá trị mình để lại trong đời. Nó không phải là cái nhà, miếng đất, xe cộ nhiều tiền mà chính là những giá trị tinh thần trong cảm nhận tâm linh, văn hóa, thẩm mỹ, nhân văn… mà bất kỳ một cá nhân, quốc gia, dân tộc nào cũng phải công nhận và có trách nhiệm gìn giữ. Do đó, nhà vườn Long Thuận đã được mọi người đón nhận như một tác phẩm nghệ thuật. Nay cần thuộc về một nơi chốn mang giá trị tâm linh, văn hóa nghệ thuật để càng phát huy hơn nữa giá trị của nó.

PV: Nhưng cứ có cảm giác, HS-NTK Sĩ Hoàng “chơi ngông”?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Chơi ngông, chơi trội không phải là tính cách của tôi. Từ nhỏ, anh chị em tôi được bố mẹ định hướng lấy sự học làm trọng, nên tất cả những gì tôi có được ngày hôm nay là do biết áp dụng sự học vào công việc để từ đó làm ra tiền. Để có tiền, tôi đã lao động cật lực, làm việc 16 giờ/ngày suốt hàng chục năm qua. Để có được khu nhà vườn Long Thuận tôi đã biến giá trị đồng tiền mình dành dụm được thành các giá trị vô hình như sinh thái, văn hóa, nghệ thuật và giáo dục. Những điều này vô giá so với con số hơn 40 tỉ đồng có thể đo đếm được. Bởi tiền và mọi thứ có thể không còn, nhưng quan trọng là những giá trị để lại.

Họa sĩ Sĩ Hoàng dạy vẽ cho các em thiếu nhi

PV: Nói đến những giá trị để lại, mới nhớ chuyện anh đã thổi hồn vào gốm Bàu Trúc của người Chăm ở Ninh Thuận. Dường như, những hiện vật mà Sĩ Hoàng tham gia sáng tạo đều có linh hồn và sức sống bền lâu?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Tôi luôn bắt mình phải làm việc và không ngừng sáng tạo. Là họa sĩ nên dường như tôi thấy mọi vật đều có linh hồn, có giá trị riêng và có thể đẹp nếu như ta biết cách. Trước đây làng nghề truyền thống gốm Bàu Trúc của người Chăm Ninh Thuận có nguy cơ mai một, thất truyền nhưng từ năm 1997, từ ý tưởng của tôi đưa các hoa văn dân tộc kết cườm để trang trí lên gốm, gốm Bàu Trúc đã hồi sinh. Có thể nói, sự kết hợp giữa vẻ đẹp mộc mạc của đất nung với sự óng ả tinh tế của hoa văn kết cườm, cộng với việc dùng màu để tạo thêm nhiều màu sắc khác nhau, gốm Bàu Trúc đã mang vẻ đẹp mới giữa truyền thống mỹ nghệ dân gian với cái nhìn của hội họa hiện đại. Vượt qua hiệu quả thẩm mỹ ẩn chứa trong gốm Bàu Trúc trang trí cườm là niềm mong ước giữ gìn nghề gốm có lịch sử hàng nghìn năm không bị thất truyền. Nơi có làng Chăm nghĩa tình vẫn muốn vươn lên như hoa xương rồng vẫn nở trên miền gió cát Panrang. Giờ đây, mỗi lần có dịp trở về làng Bàu Trúc, tôi luôn nhận được tình cảm ấm nồng của cộng đồng Chăm nơi đây.

PV: Chính anh cũng thổi hồn vào tranh thảm rất thành công?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Việc gìn giữ và lưu truyền nghề dệt thảm từ trang trí và mỹ nghệ, đến phát triển thành tác phẩm tạo hình nghệ thuật đã góp phần làm phong phú và đa dạng trong lĩnh vực mỹ thuật tạo hình ở Việt Nam. Từ năm 1995 đến 2002, tôi đã thiết kế và cùng với 12 thợ thêu thực hiện 24 tác phẩm tranh thảm rất gần với hội họa, lấy nguồn cảm xúc sáng tạo từ hoa văn và trang phục của các dân tộc thiểu số vùng miền ở Tây Bắc, Đông Bắc, miền Trung, Đông Nam Bộ ở nước ta. Các tác phẩm lần lượt triển lãm trong nhóm họa sĩ trẻ tại Bỉ năm 1996, triển lãm cá nhân lần I năm 1999, triển lãm cá nhân lần II năm 2001 tại TP HCM.

Đặc biệt nhất có lẽ là tác phẩm “Cội nguồn” với kích thước lớn 300x450cm, thiết kế trong 120 giờ trên chương trình Paint, thực hiện 9.448 giờ công của 12 thợ thêu. Với ý tưởng thể hiện huyền sử Con rồng cháu tiên - Vua Lạc Long Quân và mẹ Âu Cơ sinh 100 trứng, nở ra 100 con… Tác phẩm này đã đạt giải thưởng của Hội Mỹ thuật Việt Nam năm 1998 và đây cũng là tác phẩm mà tôi bảo vệ tốt nghiệp Cao học Mỹ thuật năm 2002 đạt kết quả xuất sắc.

Một tác phẩm trong bộ sưu tập “Áo dài cưới Vương triều” của Sĩ Hoàng

PV: Như vậy là sau áo dài, tranh thảm, gốm kết cườm, nhà vườn… và giờ là giáo dục sớm; một hành trình dài nối tiếp sự nghiệp của anh?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Cách đây vài năm, sau khi làm xong tác phẩm nhà vườn Long Thuận, tôi lại ngồi trước một khung vải trắng, suy nghiệm để sáng tạo một tác phẩm mới. Mà lần sáng tạo này đòi hỏi phải toàn tâm toàn ý trong hàng chục năm, thậm chí là lâu hơn nữa mới thấy kết quả của việc xây dựng “nhân, nghĩa, trí, đức” cho một thế hệ mới, trong đó có con cháu của mình trong chương trình nhân cách nhân tài. Đó cũng là mục tiêc mà “giáo dục sớm” hướng đến.

PV: Có thể nói, anh là một trong những người nổi tiếng ở Việt Nam hiện nay không bị những điều tiếng của dư luận, làm sao mà Sĩ Hoàng giữ mình tốt như vậy trong cái nghề rất dễ bị xoi mói như thế?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Tôi xem đối thủ lớn nhất cần phải “đối phó” là chính mình, vì thế sẽ không bị áp lực bên ngoài.

Một điều khác cũng phải hiểu như là chuyện bình thường, sống trong đời ai cũng được người thương người ghét. Nhưng phải sống sao mà ngay cả người chưa bằng lòng với mình cũng phải nể trọng và không thể khinh được. Đó là sự minh bạch trong từng ý nghĩ, hành động của chính bản thân và với mọi người. Sống sao để đôi mắt của mình có thể luôn nhìn thẳng vào mọi người một cách tin tưởng và yêu thương.

PV: Anh có thể bật mí kế hoạch kế tiếp sau sự nghiệp “giáo dục sớm”?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Tôi chỉ nói được khi kế hoạch đó đã có sự chuẩn bị chu đáo, việc đó bắt đầu hình thành và đi vào hoạt động cụ thể.

PV: Có nhiều người nói rằng Sĩ Hoàng dường như không có tuổi, vì thấy anh cứ trẻ hoài, anh có bí quyết gì chăng? Vì thấy anh quá bận rộn và làm trong lĩnh vực sáng tạo cũng phá noron thần kinh lắm chứ?

HS-NTK Sĩ Hoàng: Cũng không có bí quyết gì lớn, tôi tư duy tích cực và thiền hằng ngày, nên đã tạo sẵn cho mình “kháng thể” trong những lúc gặp thử thách của công việc và đời sống; quan trọng nữa là luôn giữa cho thân và tâm lành mạnh.

PV: Cảm ơn anh, chúc cho sự nghiệp “giáo dục sớm” thành công.

Thiên Thanh (thực hiện)