Ebola và những câu chuyện cười ra nước mắt

Áp phích khuyến cáo về dịch bệnh Ebola với hàng chữ “Các triệu chứng của Ebola” tại Monrovia, Liberia, ngày 12/10/2014.

Một trong những khía cạnh ít được nói đến nhất trong đại dịch Ebola là nó đã cướp đi sự tiếp xúc thể chất giữa mọi người. Tại bốn nước đang bị Ebola hoành dành dữ dội là Sierra Leone, Guinea, Nigeria và Liberia, cách thức người dân ứng phó với việc không tiếp xúc được với nhau như thế nào?

Với lệnh giới nghiêm bắt đầu lúc 11 giờ đêm, các hộp đêm và trung tâm giải trí ở Monrovia, Liberia, mở cửa sớm hơn. Đó là lý do vì sao người ta có thể nghe thấy tiếng nhạc ầm ĩ ở quán Exodus vào lúc 6 giờ chiều hàng ngày. Bên trong, mọi người ngồi yên lặng quanh những cái bàn. Không ai ra khiêu vũ. Một người khách nói anh mặc áo dài tay bởi vì sợ lây nhiễm Ebola.

Đến khoảng 8h, câu lạc bộ hạ thấp âm lượng nhạc trong khoảng nửa tiếng nữa để ngăn mọi người không ra sàn nhảy. Vào 9h tối, quán sẽ đóng cửa.

Mặc dù không còn vui thú gì khi đến một hộp đêm như thế này, nhưng người dân Monrovia vẫn đến. Cô Viviane Gambah ngồi uống bia với các bạn gái ở hộp đêm. Cô nói: “Hôm nay tôi quyết ra khỏi nhà bởi vì chỉ ngồi nghĩ về chuyện Ebola, tôi đã cảm thấy rất chán. Đôi khi chúng tôi không biết phải làm gì nữa”.

Người Liberia thực sự chìm ngập trong thuốc tẩy rửa và Ebola. 24 giờ một ngày, 7 ngày 1 tuần. Ebola đầy trên các bích chương, trên TV, radio và báo chí.

Bất cứ việc tiếp xúc cơ thể nào dường như cũng nguy hiểm. Người Liberia không ôm nhau, không vỗ vai hay bắt tay khi gặp nhau nữa. Những người bán hàng rong khó lòng bán được những món ăn vặt, ngoài các thứ như cam và hạt kola, bởi vì những thứ này có thể rửa được bằng chlorine trước khi ăn.

Tất cả đều gây thiệt hại nặng nề về  tình cảm đối với mọi người, nhất là với các nhân viên y tế và bệnh nhân Ebola. Ông Bangalie V. Kamara là phụ tá bác sĩ tại trung tâm quản lý Ebola Elwa 3 thuộc Tổ chức Y sĩ Không Biên giới ở Monrovia. Ông nói công việc này đã gây nên căng thẳng trong cuộc hôn nhân của ông đã kéo dài 15 năm nay: “Thực vậy, có lần vợ tôi nói với tôi là nếu tôi tiếp tục làm việc ở đây, tôi phải thuê một nơi khác để ở cách ly với gia đình”. Nhưng cuối cùng ông cũng đã làm giảm bớt sự sợ hãi của vợ. Những vẫn còn những áp lực khác như các cha mẹ không cho con chơi với con gái của ông.

Một nhà tâm lý học tại trung tâm Elwa 3 nói các bệnh nhân Ebola và những người sống sót, đặc biệt là trẻ em, chịu nhiều đau khổ nhất. Dù được chữa lành, cộng đồng vẫn xa lánh họ.

Ebola cũng làm cho mọi người xa lánh đối với những người không có liên hệ trực tiếp đối với virus, như hai anh em Jamal Williams và Isaih. Cả hai đều trong tuổi 20 và có bạn gái. Jamal nói bệnh Ebola đã cướp đi sự thân mật của họ: “Khi cô ấy ở nhà hay rời nhà…Tôi không biết tình hình an nguy của cô ra sao. Do đó tôi cũng ở nhà. Cô ấy không biết tôi giao thiệp với ai. Do đó tôi chỉ khuyến khích cô ấy đừng đến gần tôi và chạm vào người tôi. Tốt nhất là chúng tôi xa cách nhau cho đến khi nào tình hình Ebola lắng xuống”.

Hai anh em nhà Jamal chia cách nhau vì cuộc nội chiến vào năm 1994 và mãi đến năm 2013 họ mới gặp lại. Jamal nói sau Ebola mọi người cần phải hoà giải như sau chiến tranh và nói về một người bạn mà anh hiện phải xa cách. “Một người nào đó chết trong nhà anh ta vì Ebola. Khi tôi nhìn thấy anh ấy trên đường phố, tôi chỉ vẫy tay chào anh. Tôi không còn gần anh ta nữa. Và việc này thật đau khổ vì thấy bạn mà không đến gần bạn, không bắt tay bạn, không ôm hôn bạn”.

Khi cơn dịch Ebola qua đi, Jamal nói mọi người sẽ nhảy múa trên đường phố Monrovia. Có thể không như trong một hộp đêm, nhưng giống như sau khi cuộc nội chiến chấm dứt.