Cả Đông Nam Á “mù tịt” về hành động của Trung Quốc ở Biển Đông?

Một động cơ mô hình của hãng Pratt & Whitney triển lãm tại Singapore vào ngày 18/2/2016.

Toàn thấy phát hiện của Mỹ

Ngày 23/2, hãng Fox News dẫn lời hai quan chức Mỹ cho biết, tình báo nước này đã phát hiện sự hiện diện của các máy bay tiêm kích thế hệ thứ 4 Shenyang (Thẩm Dương) J-11 và máy bay tiêm kích - ném bom Xian (Tây An) JH-17 trên đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam (bị Trung Quốc dùng vũ lực chiếm đóng và kiểm soát trái phép từ năm 1974), trong vài ngày qua.

Trước đó ngày 22/2, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington, Mỹ, thông báo ảnh vệ tinh mới nhất vừa được công bố cho thấy Trung Quốc đang lắp đặt các hệ thống radar trên một số đảo nhân tạo mà họ vừa bồi đắp tại khu vực quần đảo Trường Sa.

Cũng hãng tin Fox News ngày 16/2, dẫn hình ảnh vệ tinh mới nhất cho biết quân đội Trung Quốc đã triển khai một hệ thống tên lửa đất – đối – không tiên tiến ở đảo Phú Lâm.

Các ảnh vệ tinh trên do hãng ImageSat International (ISI) của Israel chụp, cho thấy 8 bệ phóng tên lửa đất - đối - không cùng với một hệ thống radar đã được Trung Quốc triển khai trái phép đến đảo Phú Lâm, thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.

Từ hơn một năm qua, hầu hết tất cả những phát hiện về việc Trung Quốc cải tại, bồi đắp các đảo chiếm đóng phi pháp ở Biển Đông đều do Mỹ hoặc các đồng minh của Mỹ như Úc, Israel thông báo. Chưa thấy một phát hiện nào được một trong số các quốc gia đang tranh chấp với Trung Quốc công bố.

Một chiến đấu cơ Shenyang J-11 của Trung Quốc

Các nước Đông Nam Á đang sửa sai

Một nguồn tin từ giới công nghiệp hàng không thường xuyên liên hệ với hải quân các nước Đông Nam Á nhấn mạnh: “Các nước Đông Nam Á đã không hay biết về việc Trung Quốc xây dựng đảo nhân tạo… Họ cũng không biết trước việc Trung Quốc xây dựng sân bay hay chuyển giàn phóng tên lửa ra đảo”.

Và các nước này đang muốn sửa chữa sai lầm này. Điều này được thể hiện rõ tại cuộc Triển lãm Hàng không Quốc tế Singapore Airshow 2016, vừa kết thúc hôm 21/2.

Theo ghi nhận của hầu hết các chuyên gia trong ngành hàng không tề tựu về Singapore để tham gia cuộc triển lãm, thị trường máy bay trinh sát biển và các thiết bị do thám đang hết sức sôi động trong vùng Đông Nam Á.

Theo hãng tin Reuters, các nguồn tin thương mại từ Triển lãm Singapore Airshow 2016 cho biết là năm nước Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore và Việt Nam đều đã nỗ lực tìm kiếm thông tin từ các nhà cung cấp, với máy bay tuần tra biển và các hệ thống thu thập thông tin đang trở thành một ưu tiên.

Dĩ nhiên các phương tiện nói trên rất cần thiết cho các hoạt động truyền thống như chống cướp biển, bảo vệ nguồn hải sản, hoặc đối phó với các loại thảm họa. Thế nhưng, theo Reuters, các hành động quyết đoán ngày càng tăng của Trung Quốc trong vùng Biển Đông đang ngày càng được giới hoạch định chính sách quốc phòng chú ý.

Cũng theo Reuters, tình hình căng thẳng gia tăng trong khu vực đang thúc đẩy nhu cầu trang bị các hệ thống radar tiên tiến, các thiết bị cảm biến và các phương tiện khác mà thuật ngữ quốc phòng gọi là ISR. Đây là thuật ngữ viết tắt từ 3 chữ tiếng Anh: intelligence- tình báo, surveillance- do thám, và reconnaissance- trinh sát.

Richard Aboulafia, phó chủ tịch phụ trách phân tích tại Teal Group, một hãng tư vấn về không gian vũ trụ, có trụ sở tại Mỹ, cho rằng vì các nước ở Biển Đông đều có tranh chấp với nhau, nên thiếu tin tưởng nhau, do đó cần phải có phương tiện để biết xem những gì láng giềng của họ đang làm. Bên cạnh đó các chiến dịch quân sự phi tác chiến đòi hỏi một nhận thức cặn kẽ về tình huống đang diễn ra.

Theo ghi nhận của Reuters, thị trường béo bở về máy bay trinh sát biển dĩ nhiên đã thu hút các nhà cung cấp từ khắp nơi trên thế giới. Tại Singapore năm nay, ngoài hai hãng khổng lồ truyền thống là Boeing của Mỹ và Airbus của châu Âu, còn có các tập đoàn đến từ Indonesia, Nhật Bản và một số nước châu Âu khác. Các tác nhân này đua nhau giới thiệu sản phẩm mới.

Máy bay N-219 PT Dirgantara Indonesia của hãng tại hội chợ hàng không Singapore

Do ngân sách quốc phòng của các nước Đông Nam Á không phải là dồi dào, các nhà cung cấp đã nghĩ đến loại sản phẩm giá vừa phải.

Boeing chẳng hạn, đã đề nghị một phiên bản đơn giản hơn của chiếc P-8 Poseidon máy bay trinh sát biển tiên tiến nhất trên thị trường hiện nay. Phiên bản rút gọn này được gọi đơn giản là máy bay giám sát biển (Maritime Surveillance Aircraft), dựa trên một máy bay phản lực thương mại Bombardier.

Hãng PT Dirgantara Indonesia, tập đoàn hàng không không gian nhà nước của Indonesia, đã giới thiệu phiên bản dùng để tuần tra trên biển của loại máy bay quân sự Casa CN235 mà Indonesia sản xuất theo giấy phép của Airbus. Một số máy bay loại này đang phục vụ trong hải quân Indonesia, và đàm phán đã mở ra để bán loại máy bay này cho Malaysia và các nước khác trong khu vực.

Hiện hãng PT Dirgantara Indonesia đang làm việc với tập đoàn Pháp Thales để trang bị các phương tiện giám sát và chống tàu ngầm cho loại máy bay này.