Ai "thông thái" - quan hay dân?

Trong khi các cơ quan chức năng, quan chức chuyên trách bó tay thì bỗng dưng xuất hiện đề xuất cần thông thái để tự cứu mình trước khi được cứu độ. Chết nỗi, hiện đại như ngân hàng cũng chịu mất tiền vì không biết đâu là thẻ ATM giả! Người tiêu dùng nhiều chữ nghĩa như giáo sư, tiến sĩ còn không phân biệt xăng giả khi đổ xăng ở cây xăng Lan Anh (TP HCM) đến nỗi chết máy, hỏng xe, kéo đến bắt đền đang dở khóc dở cười vì xe pháo. Còn ở Bình Dương, mấy trăm lao động bị ngộ độc cơm ca phải đi cấp cứu chắc cũng vì không thông thái để biết đồ ăn mất vệ sinh lỡ ăn phải bị nhiễm độc.

Những người dân Bắc Trà Mi “kém hiểu biết” nên hoang mang vì động đất

Kể ra, trong cuộc sống hằng ngày, có cơ man chuyện bị đổ thừa cho người dân kém hiểu biết cốt để né tránh trách nhiệm. Chẳng hạn ông ngân hàng chê khách hàng dân trí thấp nên không biết ngân hàng nào tốt, xấu, đến nỗi gửi trứng cho ác.

Có tin cho hay, các thiết bị đo động đất nhập khẩu vẫn đắp chiếu nằm ở sân bay Nội Bài cả trăm ngày vì cơ quan nhập thiếu tiền… thuế! Không có thiết bị lấy gì mà khảo, mà sát nên nói lấy được. Ông Phó trưởng ban Xây dựng của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) quả quyết “việc động đất thời gian vừa qua hoàn toàn không ảnh hưởng gì đến việc tích nước sắp tới của đập thủy điện Sông Tranh 2” dù Phó thủ tướng ra lệnh chưa được tích nước.

Câu chuyện đổ thừa cho quần chúng không thông thái, kém hiểu biết còn khùng hơn trong vụ Sông Tranh 2. Bà TS Ngô Thị Lư (Viện Vật lý địa cầu) đến nghiêng ngó một hồi, họp bàn nhiều hơn khảo cứu lại chém gió rằng, bà con ở khu vực thủy điện Sông Tranh 2 “đã hoang mang là do kém hiểu biết”.

Trời ơi, bà con đến bữa quên ăn, đêm đêm mất ngủ vì lo chạy động đất, sống trong sợ hãi bởi địa chấn, giờ lại bị nói vỗ vào mặt là “kém hiểu biết”, mà nếu huỵch toẹt ra là dốt nát nên lo hão. Dư chấn từ phát ngôn ẩu lan nhanh hơn dư chấn động đất đến cả ngàn cây số để gây “lo lắng hoang mang là kém hiểu biết”. Cả tỉnh, cả nước đều kém hiểu biết. Chợt nghĩ đến nghề báo, dù chưa hề chịu trận với dư chấn đâm ra cũng lo lắng khi thông tin cảnh báo lo cho bà con liệu có kém hiểu biết?

Vụ chém gió này gây phản ứng dữ dội ở Quảng Nam. Ông Trần Xuân Thọ Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Quảng Nam đã thẳng tưng vỗ mặt:

“Hãy đặt mình vào vị trí của người dân để hiểu họ nghĩ gì. Đừng bao giờ áp đặt kiến thức của mình lên họ. Họ là người dân, không thể đòi hỏi họ có hiểu biết như các nhà khoa học. Lâu nay họ xem trên truyền hình, hễ động đất là chết người, hết Nhật Bản đến Trung Quốc, cứ động đất có nghĩa là thảm họa. Vậy sao không sợ? Bộ nói sẽ triển khai đề tài “Nghiên cứu động đất kích thích khu vực hồ chứa thủy điện Sông Tranh” trong 3 năm nữa. Có nghĩa chúng tôi phải đợi đến 3 năm nữa mới có thể biết được rõ ràng tình hình hay sao? Nên nhớ đây là sự cộng hưởng của thảm họa kép, vừa động đất vừa chất lượng công trình không đảm bảo chứ không đơn thuần chỉ là động đất. Vì vậy, cần phải cân nhắc thật kỹ trước khi quyết định cho tích nước để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người dân ở hạ lưu. Người dân không tin tưởng cũng đúng thôi. Một công trình cả mấy ngàn tỉ đồng, mới tích nước mấy ngày đã xảy ra sự cố, nay lại xảy ra động đất liên miên, làm sao họ tin? Việc khắc phục sự cố thì nên công khai để người dân biết, đằng này lại đóng cửa với báo chí, vậy làm sao họ tin? Chính bản thân tôi cũng nghi ngờ huống gì họ!”.

Lo cho dân, ông Lê Phước Thanh, Chủ tịch tỉnh Quảng Nam nói: “Nếu chỉ còn 1% không an toàn thì tỉnh cũng đề nghị không cho tích nước vào hồ thủy điện Sông Tranh 2”.

Vậy mới có chuyện người dân xứ Quảng bàn rằng, có lẽ   phải bắt mấy ông bà sống ở Hà Nội dọn về Quang Nam sống dưới đập của thủy điện Sông Tranh 2 xem có còn yên tâm vì giàu hiểu biết, ăn nói quan liêu, tinh tướng được nữa không?

Vậy là khỏi cần khắc phục “kém hiểu biết”, thông thái hóa cho dân như dạy bảo của bà tiến sĩ, dù chỉ để mua mớ hàng nho nhỏ, lo lắng đến an nguy con đập cao hơn trăm mét liên quan đến 1,5 triệu người. Không biết ai thông thái hơn ai?

Thọ Vinh

(Năng lượng Mới số 160, ra thứ Ba ngày 2/10/2012)