Thẻ hành nghề: Có cần thiết?

Có cần thiết phải cấp thẻ?

Việc cấp thẻ hành nghề cho nghệ sĩ không có gì mới mẻ. Từ năm 1999 hàng nghìn thẻ hành nghề đã được cấp cho các nghệ sĩ biểu diễn. Nhưng sau ba năm thực hiện, Chính phủ đã bãi bỏ vì cho rằng đây giống như loại giấy phép con. Đến nay, trước tình trạng hỗn loạn của showbiz, giải pháp này lại được đưa ra. Nhưng xem ra đây cũng chưa hẳn là lời giải hay, khi mà Chỉ thị 65 đầy công uy vừa ra đời được xem như là “át chủ bài” để giải quyết các tình trạng hở hang, sốc, sex, phản cảm của nghệ sĩ đã tỏ ra không có mấy giá trị. Đơn giản là bởi cơ quan quản lý không đủ mạnh tay còn nghệ sĩ thì quá “nhờn”.

Không ít người cho rằng, việc cấp thẻ hành nghề là việc làm thừa. Vì thẻ hay luật, chỉ thị… đều do con người mà ra. Nếu chính người quản lý không nghiêm, người đại diện bảo vệ luật pháp không làm đúng chức năng thì mọi biện pháp đều không có hiệu quả.

NSND Hoàng Dũng trong vở "Cát bụi"

Thực ra, thẻ chỉ là phương tiện quản lý. Cái chính là quản lý thế nào. Không cần thẻ, nhưng vẫn quản lý được, vẫn cấm biểu diễn đối với những người vi phạm quy định đấy mới là cái giỏi của cơ quan chức năng. Mọi biện pháp hành chính nhằm điều chỉnh hoạt động nghệ thuật chẳng qua là dùng dây cương của ngựa. Nhiều nghệ sĩ đã đặt câu hỏi trong khi lực lượng thanh tra văn hóa vẫn còn yếu, thì liệu sẽ có hội đồng thẩm định cấp thẻ đủ năng lực và công tâm? Ai sẽ đảm bảo là sẽ không xảy ra chuyện tìm mọi cách luồn lách để có thẻ hành nghề? Nghệ sĩ sẽ được tạo điều kiện hay bị làm khó khi cấp thẻ? Và cấp thẻ rồi mà hậu kiểm không chặt thì cũng như không.

Thực tế cho thấy vấn đề không phải ở chỗ cấp thẻ hành nghề cho nghệ sĩ hay không mà nằm ở chỗ cơ quan quản lý xử phạt những sai phạm của nghệ sĩ khi xảy ra như thế nào? Hãy thử làm nghiêm, gắt vài trường hợp, chắc chắn các nghệ sĩ sẽ thấy sợ. Đơn cử như trường hợp Thu Minh hay Thanh Hằng khi “vấp” Chỉ thị 65 đều thấy hoang mang lo lắng. Vì thế mà phát biểu các cô cũng mềm và dịu hơn. Tiếc rằng, cơ quan quản lý lại chưa “muốn” áp dụng chỉ thị trên để trừng phạt người vi phạm với những lý do rất trời ơi. Mà nghệ sĩ, thì họ vốn “tinh ranh”, chẳng ai lạ gì cái cơ chế “xin, cho, nể nang” vì cái tình là chủ yếu. Mà một khi đã thế, thì thẻ hay cái gì to hơn đều vô dụng.

Chưa kể, có chiếc thẻ hành nghề, thủ tục hành chính sẽ phát sinh nặng nề hơn rất nhiều cho cả cơ quan quản lý lẫn đơn vị tổ chức biểu diễn. Một chương trình biểu diễn có 100 nghệ sĩ thì nhà tổ chức phải trình ra đủ 100 bản sao thẻ hành nghề, còn cơ quan cấp phép phải kiểm tra, xác minh cả trăm chiếc thẻ ấy.

Chỉ nên cấp cho nghệ sĩ tự do

Đồng tình với việc cấp thẻ hành nghề cho nghệ sĩ nhưng NSND Hoàng Dũng cho rằng, cần phải phân biệt đối tượng chứ không nên đánh đồng tất cả. Ông cho rằng thẻ hành nghề chỉ nên dành cho những nghệ sĩ tự do không thuộc tổ chức, đơn vị nào, cũng không qua trường lớp đào tạo. Chứ những nghệ sĩ đã tốt nghiệp đại học, cao đẳng thì đó chính là chứng chỉ hành nghề của họ, cần gì phải cấp thêm. Như bây giờ thì người có học hay không học đều như nhau, có thể biểu diễn hàng ngày, hàng đêm. Theo ông chính vì vậy mà hiện tại xuất hiện rất nhiều ca sĩ, diễn viên và không ít trong số họ hiện đang làm “loạn”. Ông cũng thừa nhận có rất nhiều người có năng khiếu bẩm sinh không cần qua trường lớp và đó chính là đối tượng cần được cấp thẻ hành nghề. Giám đốc Nhà hát kịch Hà Nội cũng khẳng định nếu không khoanh vùng được đổi tượng để cấp thẻ thì Bộ VH-TT&DL, Cục Nghệ thuật Biểu diễn không thể làm xuể và lúc đó sẽ không cải thiện được tình hình.

Thẻ hành nghề chỉ nên cấp cho nghệ sĩ tự do

Đánh giá cao những việc làm của cơ quan quản lý nhà nước để chấn chỉnh các hoạt động tổ chức biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang… NSND Thanh Hoa cho rằng, việc cấp thẻ là chuyện đương nhiên trong quản lý nhưng phải làm nghiêm túc và đến nơi đến chốn. Hơn ai hết nghệ sĩ là những người rất nhạy cảm vì thế nếu xảy ra tiêu cực chính họ sẽ tẩy chay. Mặt khác đối với những nghệ sĩ có tên tuổi thì việc cấp giấy phép lại trở nên nực cười khi mà họ đã được cả nhà nước và công chúng công nhận. Nếu cấp thẻ hành nghề cho họ, thì ai sẽ là người chấm thi đây? Và sẽ vô cùng “bi thảm” nếu người cầm cân nảy mực không đủ tài năng.

Ca sĩ của “làng lúa làng hoa” cũng băn khoăn khi mà thời hạn xây dựng chuẩn mực và tiêu chí gấp gáp như thế thì liệu Cục có đủ thời gian để làm cho hoàn chỉnh hay không?

Đại diện lớp nghệ sĩ trẻ, ca sĩ Tấn Minh cũng cho rằng, việc cấp thẻ hành nghề là nên làm nhưng nếu làm phải làm chuẩn và nghiêm túc, nếu không nó sẽ giống con dao hai lưỡi làm nảy sinh thêm tiêu cực. Trong khi đó, ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng lại kêu trời: “Trời ơi, thời này là thời nào, mình đang ở đâu mà vẫn phải bàn tới bàn lui mãi về cái thẻ hành nghề”. Bởi theo ông hoàng dòng nhạc giải trí, người chưa từng được đào tạo qua trường lớp chính thức nào cho rằng: Những thứ loạn của nghệ thuật biểu diễn ngày nay như hát nhép, ăn mặc phản cảm hay nghệ sĩ trẻ được trang bị những thông tin về các trò bẩn… là rác. Mà chỉ ra rồi, nếu muốn dọn sạch là sạch thôi chứ đâu cần cấp thẻ hành nghề.

Còn nhạc sĩ Quốc Trung lại đưa ra cái nhìn khách quan khi khẳng định, sự méo mó trong bức tranh hoạt động biểu diễn thời gian qua không xuất phát từ việc “không cấp thẻ hành nghề” nên không thể dùng việc cấp thẻ để giải quyết. Giám khảo của Vietnam Idol cũng chỉ ra nguyên nhân sâu xa của thực trạng này: “Chúng ta đã buông lỏng quản lý”. Và theo anh, nếu cấp thẻ hành nghề rồi mà công tác quản lý vẫn không chặt thì mối nguy còn cao hơn. Suy nghĩ của nhạc sĩ Quốc Trung cũng là mối lo của nhiều quan tâm đến vấn đề giải quyết “rác” của showbiz thời gian này. Trên thực tế, mỗi khi xảy ra những sự cố lớn, cơ quan quản lý ở ta chỉ biết đưa ra những vấn đề thuộc về “lý thuyết” mà chưa từng có biện pháp mạnh tay để xử lý vấn đề tận gốc. Đáng nói, vấn đề gốc ấy ai ai cũng nhìn ra.

Hằng Nga