Quan hệ Nga - phương Tây sẽ khác?

Tổng thống Pháp Hollande (phải) gặp Tổng thống Nga Putin tại Moskva ngày 6/12

Ngày 8/12, cố vấn chính sách đối ngoại của Tổng thống Vladimir Putin, ông Yuri Ushakov, nói rằng cuộc đàm phán diễn ra tại Minsk, Belarus, ngày 9/12, bao gồm các đại diện của Kiev, Moskva, nhóm ly khai ở đông Ukraina và đại diện Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE).

Hãng tin RIA Novosti của Nga cho hay đại diện phe ly khai từ nước Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng, Denis Pushilin, hôm 8/12 nói rằng chương trình nghị sự bao gồm một thỏa thuận ngừng bắn, việc chấm dứt điều mà ông gọi là sự "phong tỏa" của chính phủ Kiev ở các vùng do phe ly khai kiểm soát ở miền đông Ukraina, và cho phép luật "quy chế đặc biệt" áp dụng cho khu vực này bắt đầu có hiệu lực.

Trước đó, Tổng thống Ukraina Petro Poroshenko nói rằng "một thỏa thuận sơ bộ" đã đạt được để nhóm liên lạc gặp nhau tại Minsk. Cụ thể, ngày 4/12, Phủ Tổng thống Ukraina và phe ly khai thông báo đạt được thỏa thuận ngừng bắn toàn bộ ở miền đông, kể từ ngày 9/12. Phủ Tổng thống Ukraina ra thông cáo cho biết ngày yên bình sẽ bắt đầu từ 9/12/2014 và nếu thỏa thuận được thực hiện, việc rút vũ khí hạng nặng trong vòng 30 ngày (ra khỏi vùng chiến sự) sẽ bắt đầu từ 10/12.

Như vậy, Chính quyền Kiev đã thừa nhận rằng nếu không có cuộc đàm phán trực tiếp với đại diện Donbass thì sẽ không giải quyết được xung đột. Không phải châu Âu, không phải Mỹ và cũng chẳng phải Nga, mà chính là Kiev và phe ly khai phải thống nhất với nhau. Vì vậy, để thỏa thuận, các chính trị gia Kiev, trong đó có Thủ tướng Yatsenyuk đã chọn Minsk, chứ không phải Geneva. Các nhà quan sát cho rằng Minsk được chọn vì đại diện các nước cộng hòa tự xưng sẽ tham gia bình đẳng. Tại Geneva, có thể sẽ không có họ, nhưng sẽ có Mỹ. Đây rõ ràng là một động thái mang ý nghĩa thực tiễn rất cao.

Có thể thấy, tất cả mọi thứ chuẩn bị cho một thỏa thuận mới củng cố thỏa ước Minsk đã có sẵn. Vấn đề còn lại là ý chí chính trị của các bên để thực hiện những gì đạt được trên giấy từ ba tháng trước. Hy vọng rằng sau cuộc đàm phán ngày 9/12, cuối cùng thỏa thuận ngừng bắn thật sự sẽ được ký kết.

Tuy nhiên, phát biểu trước báo giới ngày 8/12, Tổng thống Poroshenko bày tỏ sự "sự lạc quan dè dặt" trước thỏa thuận này. Trong khi đó, Tổng thống của nước Cộng hòa tự xưng Lougansk thì dè dặt hơn, cho biết đó chỉ là “thỏa thuận miệng” và chưa có một văn bản nào được ký theo nội dung này. Trong lúc này, giao tranh vẫn tiếp diễn ở miền đông Ukraina trong ngày 7/12, làm 8 dân thường và 2 binh sĩ thiệt mạng. Theo số liệu của Liên Hiệp Quốc, các cuộc xung đột ở khu vực bất ổn này trong 8 tháng qua đã cướp đi sinh mạng của hơn 4.300 người và làm gần 1.000.000 người phải dời bỏ nhà cửa đi lánh nạn.

Trên bình diện ngoại giao quốc tế, tín hiệu hòa dịu cũng được nhận thấy sau khi Pháp đứng ra thay Đức làm trung gian hòa giải với Nga xung quanh vấn đề Ukraina. Sau cuộc gặp chớp nhoáng với Tổng thống Nga V.Putin tại sân bay Moskva ngày 6/12, Tổng thống Pháp Hollande bày tỏ tin tưởng rằng cuộc đàm phán sẽ đem lại kết quả trong thời gian sớm nhất. Ông Hollande cho rằng, cuộc gặp diễn ra "đúng thời điểm" và trong hoàn cảnh thuận lợi. Sự hòa dịu còn được thể hiện trong vụ tranh chấp Mistral giữa Pháp và Nga.

Ngày 8/12, trả lời phỏng vấn báo giới, cố vấn chính sách đối ngoại của Điện Kremlin Yuri Ushakov cho biết Nga sẵn sàng tiếp nhận một trong hai phương án giải quyết. “Nga có thể chấp nhận một trong hai phương án là lấy lại tiền hoặc Pháp phải bàn giao tàu chiến đúng theo hợp đồng đã ký. Số tiền mà Moskva đã bỏ ra sẽ phải được thu hồi lại”/ ông Ushakov khẳng định. Đây là lần đầu tiên một quan chức Điện Kremlin thông báo quan điểm chấp thuận nhận tiền đền bù của Pháp. Trước đó, Nga có ý định kiện Pháp nếu như không bàn giao tàu chiến Mistral theo hợp đồng.

Nay những căng thẳng ấy đã được xoa dịu nhưng cũng phải chờ xem những tiến bộ thực sự giữa Nga và phương Tây sẽ đạt được đến đâu sau cuộc gặp tại Minsk ngày 9/12 giữa chính phủ Kiev và phe ly khai miền đông Ukraina.