Syria: Ai đang đùa với lửa?

Sau 4 tháng dài thương lượng căng thẳng, ngày 18/8 Syria đã chấp nhận cho phái đoàn Liên Hiệp Quốc gồm 10 thanh tra về vũ khí và một số lượng tương tự về y tế công cộng đến Syria để điều tra. Nhiệm vụ của họ được quy định rõ ràng, chặt chẽ: Xác nhận xem có việc sử dụng vũ khí hóa học hay không, nếu có là loại nào. Nhưng họ sẽ không nêu lên là ai đã sử dụng các phương tiện độc hại này.

Tuy nhiên, trong lúc chưa điều tra được gì, tối 21/8/2013, phe đối lập Syria lại lên tiếng tố cáo chính quyền ném bom xuống vùng Damas và đã sử dụng vũ khí hóa học vùng. Vị trí mà phe đối lập tố cáo chỉ cách các thanh sát viên LHQ vài kilômét.

Một số nạn nhân mà theo phe đối lập Syria chết do vũ khí hóa học quân đội của Tổng thống Bachar al-Assad, sử dụng trong cuộc tấn công ngày 21/8/2013, ở vùng ngoại ô Damas

Các nguồn tin từ phe đối lập cáo buộc quân đội đã tiến hành một vụ tấn công bằng vũ khí hóa học tại thị trấn Moadamiyet al-Sham phía Tây Nam thủ đô Damas và nhiều vụ tấn công khác tại các khu vực lân cận phía Đông. Ủy ban Điều phối Địa phương (LCC), một mạng lưới quy tụ nhiều nhà hoạt động xã hội ủng hộ phe đối lập, đã đưa ra nhiều bằng chứng về các nạn nhân thương vong trong “cuộc tấn công tàn ác bằng loại khí ga gây độc của chính quyền có bàn tay vấy máu”. George Sabra thuộc Liên minh Dân tộc Syria (SNC) cho rằng hơn 1.300 người đã thiệt mạng trong “một cuộc tấn công kinh hoàng và điều này đã bóp chết mọi tia hy vọng về một giải pháp chính trị cho Syria”. Nhân vật này nói: “Chính quyền Syria đã nhạo báng LHQ và các cường quốc bằng các cuộc tấn công gần Damas trong khi các thanh sát viên vũ khí thuộc LHQ chỉ vừa mới bắt đầu triển khai nhiệm vụ điều tra”.

Tuy nhiên, quân đội Syria phủ nhận cáo buộc họ đã sử dụng vũ khí hóa học, đồng thời cho rằng những lời buộc tội tương tự thực chất chỉ là một cuộc chiến truyền thông “bẩn thỉu” nhằm vào Syria. Bộ trưởng Thông tin Syria Omran al-Zoubi cho rằng các thông tin mà phe đối lập đưa ra là nhằm che đậy các thất bại của quân nổi dậy nhất là trong bối cảnh quân đội Syria ngày càng chiếm ưu thế hơn so với lực lượng này trên chiến trường. Hãng thông tấn chính thức SANA của Syria nói rằng “các thông tin về việc sử dụng vũ khí hóa học (trong các cuộc tấn công) tại vùng Ghouta (ngoại ô thủ đô Damas) là hoàn toàn sai lệch. Đây thực chất là hành động tung hỏa mù và là âm mưu nhằm cản trở phái đoàn LHQ tiến hành công tác điều tra”.

Sáng 21/8, quân đội đã tiến hành một chiến dịch quy mô lớn tấn công vào tất cả các căn cứ của quân nổi dậy ở các vùng nông thôn lân cận thủ đô Damas. Hầu hết cư dân thủ đô đều có thể nghe thấy âm thanh của các cuộc không kích và tiếng nã pháo của cuộc tấn công này.

Giới chuyên gia cho rằng quân nổi dậy sử dụng các cáo buộc kể trên nhằm kích động cuộc can thiệp của cộng đồng quốc tế để chấm dứt ưu thế của quân đội chính quyền.

Các chuyên gia nghiên cứu về phản ứng và ảnh hưởng của vũ khí hóa học cho rằng những bằng chứng được phe đối lập đưa ra trong nhiều đoạn băng video được đăng tải không thực sự thuyết phục. Paula Vanninen, Giám đốc Viện Xác minh Công ước Vũ khí Hóa học Phần Lan, nói: “Hiện tôi cảm thấy không bị thuyết phục bởi (trong đoạn video), những người hỗ trợ các nạn nhân không hề trang bị quần áo hay bất kỳ thiết bị bảo hộ nào. Trên thực tế, họ hoàn toàn có khả năng bị nhiễm độc gián tiếp và sẽ có một số triệu chứng cụ thể”.

Hamdi al-Abdullah, một nhà phân tích chính trị, cho rằng các thông tin mà quân nổi dậy đưa ra là vô lý và rằng lực lượng này muốn miêu tả quân đội Syria là những kẻ đã tiến hành một cuộc tấn công tàn ác xung quanh thủ đô Damas. Ông nói: “Quân đội Syria đã liên tục nhiều lần khẳng định họ sẽ không sử dụng vũ khí hóa học vì rất nhiều lý do. Các chiến dịch quy mô lớn của chính quyền đã buộc quân nổi dậy phải tìm cách lợi dụng những cáo buộc kiểu này (để giành lấy ưu thế)”.

Về phần mình Chủ tịch Đảng Thanh niên Syria, ông Maher Morhej, cũng đồng tình với quan điểm của nhà phân tích al-Abdullah. Ông nói: “Họ muốn đánh lạc hướng sự chú ý của nhóm thanh sát viên LHQ tới khu vực ngoại ô của thủ đô Damas, và làm lu mờ các thành tựu cũng như ưu thế của quân đội Syria”. Tuy cho rằng các cáo buộc kể trên là “âm mưu” của quân nổi dậy song ông Morhej cũng không loại trừ khả năng trên thực tế đã diễn ra một vụ tấn công bằng vũ khí hóa học, và chính lực lượng nổi dậy đã tiến hành các cuộc tấn công này bởi “họ sẽ được lợi trong việc kích động các quan ngại của phương Tây và kéo theo đó là các chiến dịch can thiệp của quốc tế”. Ông cho rằng nếu quân nổi dậy thực sự đã sử dụng các loại vũ khí hóa học, chắc chắn nhóm điều tra của LHQ sẽ phát hiện ra “song có thể họ sẽ không bao giờ xác định được ai thực sự đứng đằng sau các vụ tấn công này”.

Liên đoàn Arập đã yêu cầu phái đoàn điều tra Liên Hiệp Quốc đến vùng Damas ngay lập tức. Ngày 21/8, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã tổ chức cuộc họp khẩn cấp và kêu gọi điều tra kỹ lưỡng các báo cáo về thảm kịch ở ngoại ô Damas, nơi vừa bị tố có việc sử dụng vũ khí hóa học. Nga cũng cho rằng, cần phải tiến hành cuộc điều tra kỹ lưỡng. Đó là nhiệm vụ của các chuyên gia Liên Hiệp Quốc đang hiện diện ở Syria.

Còn đây là hình ảnh phe đối lập Syria cho rằng chính phủ Damas đã sử dụng vũ khí hóa học hồi tháng 3/2013

Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Nga ngày 22/8 tuyên bố rằng, theo dữ liệu mà Nga hiện có, vụ tấn công bằng vũ khí hóa học ở ngoại ô Damas vào ngày 21/8 là do bàn tay của quân nổi dậy chứ không phải chế độ Tổng thống Bashar al-Assad. Những lời cáo buộc quân đội chính phủ dựa trên thông tin chưa được xác minh. Và việc các phương tiện truyền thông trong khu vực và ở phương Tây ráo riết mở chiến dịch tố cáo chế độ Damas chỉ xác nhận rằng, ở đây nói về “vụ khiêu khích được chuẩn bị từ trước”. Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nga nhấn mạnh, đây không phải là hành động khiêu khích đầu tiên như vậy.

Phía Nga khẳng định, đúng là các trận đánh ở vùng ngoại ô phía Đông của Damas vẫn đang tiếp tục. Nhưng, như các nhà ngoại giao Nga phát hiện ra, tình hình thực tế bị bóp méo không còn nhận ra. Bản tuyên bố của Bộ Ngoại giao viết, sau khi kiểm tra độ tin cậy của các bài phóng sự do các đài truyền hình trong khu vực phát ra, đã thấy rằng, sáng sớm ngày 21/8, khu vực này đã bị tấn công từ phía các vị trí của chiến binh, họ đã phóng tên lửa tự chế tương tự như đã được sử dụng bởi những kẻ khủng bố vào ngày 19/3 tại thành phố Khan al- Asal (gần Aleppo), tên lửa chứa một tác nhân hóa học chưa được xác định.

Theo Bộ Ngoại giao Nga, hành động này có thể là một âm mưu nhằm phá hoại khả năng tổ chức Hội nghị Geneva về Syria. Như dự kiến, cuộc họp tiếp theo của các chuyên gia Nga và Mỹ bàn về qúa trình chuẩn bị cho Geneva-2 phải tiến hành vào ngày 28/8. Theo ý kiến của chuyên viên Sergey Demidenko từ Viện Nghiên cứu chiến lược và phân tích, phe đối lập không có gì để mất. Họ không thể giành chiến thắng, vì thế sử dụng bất kỳ phương pháp để buộc phương Tây can thiệp vào cuộc xung đột. Ông Demidenko nói: “Trước đây phe đối lập cũng đã làm như vậy. Ngay sau khi Mỹ tuyên bố, Washington sẽ can thiệp nếu ở Syria tìm thấy vũ khí hóa học, thì kênh truyền hình Qatar al Jazeera đã thông báo rằng, vũ khí hóa học đã được tìm thấy. Ngay sau khi nhóm chuyên gia Liên Hiệp Quốc đến Syria để kiểm tra các dữ liệu về vũ khí hóa học, thì ngay lập tức kênh al-Arabiya ở Dubai thông báo rằng, quân đội chính phủ sử dụng vũ khí hóa học. Đây là một hành động bẫn thỉu.

Những gì đang diễn ra ở Syria hiện nay là một dạng thức mới của “chiến tranh lạnh” giữa Nga và Mỹ. Đó là nhận xét của Tổng thư ký Liên đoàn Arập (LAS) Nabil al-Arabi trong cuộc phỏng vấn của kênh truyền hình al-Arabiya.