Bảo đảm an ninh khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương

Duy trì thế cân bằng cần thiết

08:00 | 09/05/2018

781 lượt xem
|
Hai khu vực Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương hiện đang được gộp lại trong khái niệm chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương. Đây là khu vực rộng lớn và ẩn chứa nhiều xung đột lợi ích giữa các nước. Hiện tại và trong tương lai, việc bảo đảm an ninh chung cho toàn khu vực này là thách thức với toàn thế giới.

Từ ngày 1 đến 3-5, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron thăm Australia với mục tiêu quan trọng là củng cố hợp tác quốc phòng nhằm bảo đảm an ninh trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Đây là lần thứ hai một Tổng thống Pháp thăm Australia, sau ông François Hollande cách đây 4 năm. Điều đáng nói, chuyến thăm này của ông Macron diễn ra ngay trong năm đầu tiên nắm quyền và trong khuôn khổ thuần túy song phương, cho thấy ông Macron rất coi trọng vai trò của Australia. Nội dung chính của các cuộc thảo luận giữa ông Macron và Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull là hợp tác quốc phòng, an ninh trong khu vực và kinh tế.

duy tri the can bang can thiet
Tổng thống Pháp Macron (thứ hai từ trái sang) và Thủ tướng Australia Turnbull (thứ 3, hàng đầu) tham quan tàu ngầm Canberra của Hải quân Australia ngày 2-5

Về hợp tác quốc phòng, quan hệ song phương được thể hiện qua hợp đồng ký ngày 20-12-2016, theo đó Pháp bán 12 tàu ngầm hiện đại lớp Barracuda cho Hải quân Australia, tổng trị giá khoảng 34 tỉ USD, được đánh giá là một trong những thỏa thuận lớn nhất trong lịch sử quốc phòng. Bên cạnh đó có 2 sự kiện khác đánh dấu mối quan hệ chặt chẽ giữa hai nước. Trước tiên, vào tháng 7-2017, Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull đã khai trương một khu phức hợp nghiên cứu phát triển tầu ngầm tại Tập đoàn Naval Group ở thành phố cảng Cherbourg (Pháp), trong đó có khoảng 50 nhà nghiên cứu Australia tham gia. Tiếp theo là thỏa thuận đối tác giữa hai vùng nổi tiếng trong lĩnh vực tầu ngầm là Bretagne (Pháp) và Adelaide (Australia) ký hồi tháng 9-2017.

ASEAN là trái tim của chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương”, Bộ trưởng Ngoại giao Australia Julie Bishop tuyên bố trước thềm Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN - Australia, tháng 3-2018.

Quan hệ hữu nghị Pháp - Australia đã có từ 100 năm trước, khi 1.200 quân nhân Australia thuộc lực lượng Anzac (cùng với quân nhân New Zealand) đã hy sinh ở chiến trường Somme trong Thế chiến thứ nhất. Đúng 1 thế kỷ sau, Tổng thống Macron muốn tăng cường quan hệ song phương, đặc biệt là vai trò quan hệ đối tác Pháp - Australia trong việc củng cố trục Ấn Độ - Thái Bình Dương, nhằm đưa ra được những giải pháp chung, đối phó với các thách thức về mặt an ninh cũng như khí hậu trong toàn khu vực, như nội dung bài tham luận được Tổng thống Macron đọc ngày 2-5 tại căn cứ Garden Island ở Sydney.

Trong buổi họp báo chung tại Sydney, Tổng thống Macron và Thủ tướng Turnbull đã tuyên bố, không một quốc gia nào có quyền thống trị khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Tổng thống Macron cho rằng, Pháp cũng như Australia, cùng với Ấn Độ, có trách nhiệm bảo vệ khu vực này khỏi tham vọng “bá quyền” của một quốc gia nào đó. Tổng thống Pháp tuyên bố: “Phải bảo vệ sự phát triển dựa trên các quy tắc của luật pháp trong toàn vùng và duy trì thế cân bằng cần thiết trong khu vực… Điều quan trọng với bối cảnh mới hiện nay là không nên có một thế lực bá quyền nào”.

Về phía Australia, Thủ tướng Turnbull đã gọi Pháp là một “cường quốc Thái Bình Dương” và hoan nghênh sự vươn lên về mặt kinh tế cũng như nguồn đầu tư của Trung Quốc, nhưng kêu gọi tất cả các bên cùng hợp tác ở vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương. Theo ông Turnbull, điểm thiết yếu là các bên phải tuân thủ nguyên tắc luật pháp, theo đó “sức mạnh không phải là lẽ phải, cá lớn không thể nuốt cá bé, cá bé không thể nuốt tôm tép”. Đối với Thủ tướng Australia, nguyên tắc luật pháp là điều mà Canberra và Paris đang tìm cách duy trì trong toàn khu vực.

Ngoài Australia, Pháp cũng nhắm đến hàng loạt các quốc gia châu Á khác như Ấn Độ, Philippines... để tăng cường hiện diện trong vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương. Trong vòng không đầy 1 tuần lễ đầu tháng 3-2018, Pháp tung ra liên tiếp 2 tín hiệu mạnh nhằm khẳng định vai trò của mình tại cả hai khu vực Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương.

Chuyến ghé cảng Philippines ngày 12-3 của hộ tống hạm Pháp Le Vendémiaire đã nêu bật quan hệ quốc phòng đang phát triển giữa Pháp và Philippines, cũng như vai trò của Pháp trong tư cách một cường quốc ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Tờ báo The Diplomat nhận định: “Pháp hoàn toàn không phải là một tác nhân mới trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương và ảnh hưởng của Pháp được thấy rõ từ lâu trong các lĩnh vực khác nhau, từ di sản thời thuộc địa, chủ quyền trên nhiều vùng lãnh thổ hải ngoại, cho đến các thương vụ bán vũ khí, hay cùng với một số cường quốc khác, đóng góp vào việc bảo tồn trật tự dựa trên luật pháp. Tuy nhiên, với khái niệm Ấn Độ - Thái Bình Dương nổi lên trong những tháng gần đây, những bước tiến của Pháp vào khu vực đã được chú ý nhiều hơn”.

Chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương của Pháp còn được thấy rõ nhất qua sự kiện Pháp và Ấn Độ hôm 10-3 đã ký một thỏa thuận tăng cường hợp tác quân sự ở vùng Ấn Độ Dương, nơi Trung Quốc cũng là một cường quốc khu vực. Theo thỏa thuận được Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Tổng thống Pháp Macron ký kết, hải quân Ấn Độ và Pháp từ nay được quyền tiếp cận và sử dụng các căn cứ của cả hai bên ở Ấn Độ Dương. Đối với Ấn Độ, đó là một lợi thế rất lớn, vì Pháp có đến 3 căn cứ hải quân trên Ấn Độ Dương. Về phía Pháp, Paris cũng có những cơ sở ở Ấn Độ Dương, như vùng đảo Réunion, cũng như những lợi ích quan trọng ở Thái Bình Dương.

Trả lời Đài Truyền hình Ấn Độ hôm 9-3, Tổng thống Macron khẳng định: Pháp rất tích cực trong khu vực Ấn Độ Dương để bảo vệ an ninh tập thể và Ấn Độ là một trong những đối tác quan trọng để bảo vệ ổn định trong toàn khu vực.

Nhìn chung, thỏa thuận đồng sử dụng căn cứ hải quân Ấn - Pháp có lợi cho cả hai bên. Ấn Độ thì có thể mở rộng phạm vi tuần tra và kiểm soát của mình ra xa hơn, về tận phía Tây của Ấn Độ Dương, nơi tiếp giáp vùng Trung Đông và Đông Phi. Ngược lại, Pháp cũng có thể tận dụng các cơ sở hậu cần của Ấn Độ để đi xa hơn về phía Đông của Ấn Độ Dương. Hai bên có thể kiểm soát chặt chẽ hơn vùng Ấn Độ Dương. Vùng biển này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng tới an ninh và thương mại thế giới trong thế kỷ XXI bởi nhiều lý do, trong đó đặc biệt là kinh tế, quân sự. Tuyến đường biển ở Ấn Độ Dương đóng vai trò quan trọng cho dòng chảy dầu mỏ, khí đốt và hàng hóa trên thế giới. Đây cũng là nơi có hai eo biển quan trọng nhất với tuyến vận chuyển dầu mỏ từ Trung Đông tới Australia và Đông Á.

Vì sao gọi là khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương?

Ấn Độ - Thái Bình Dương được vay mượn từ lĩnh vực địa - sinh học chỉ vùng nước nhiệt đới trải từ bờ tây Ấn Độ Dương tới tây và trung tây Thái Bình Dương. Học giả đầu tiên sử dụng thuật ngữ này vào năm 2007 với hàm ý về địa chính trị là Tiến sĩ Gurpreet S. Khurana, Giám đốc Quỹ Hàng hải quốc gia tại New Delhi, Ấn Độ.

Thuật ngữ này bắt đầu được chú ý đặc biệt khi Tổng thống Mỹ Donald Trump dùng nó để mở đầu bài phát biểu của mình tại Diễn đàn Hợp tác kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) Đà Nẵng tháng 11-2017. Trong suốt chuyến công du châu Á dài gần 2 tuần, ông Trump đã liên tục sử dụng thuật ngữ này như có hàm ý về chiến lược mới của Mỹ ở khu vực vẫn thường được biết đến là Châu Á - Thái Bình Dương.

4 nước và cũng là các cường quốc về kinh tế, quân sự đóng vai trò quan trọng nhất trong việc hình thành chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương là Nhật Bản, Ấn Độ, Australia và Mỹ.

S.Phương

  • bidv-tiet-kiem-mua-vang-ron-rang-tai-loc