Dự án thủy điện 6 và 6A: Hại nhiều hơn lợi

Ngày 16/12, Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN) đã tổ chức hội thảo thường niên với chuyên đề “Lưu vực sông Đồng Nai - Tác động của thủy điện Đồng Nai 6 và 6A”.

 Đảm bảo tính pháp lý và đa dạng sinh học

Theo báo cáo đánh giá tác động môi trường của VRN, nếu dự án thủy điện Đồng Nai 6 được xây dựng thì sẽ làm ngập vĩnh viễn 171,36 héc ta. Trong đó diện tích vườn quốc gia Cát Tiên thuộc rừng phòng hộ Nam Cát Tiên chiếm 77,9 héc ta. Còn dự án thủy điện 6A làm ngập vĩnh viễn 184,61 héc ta, trong đó chiếm dụng diện tích thuộc vườn quốc gia Cát Tiên là 50,55 héc ta.

Phản biện về báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án thủy điện 6 và 6A, ông Lê Anh Tuấn, Phó viện trưởng Viện nghiên cứu biến đổi khí hậu (Đại học Cần Thơ), chuyên gia VRN cho rằng: việc phân tích những lỗ hổng trong báo cáo đánh giá tác động môi trường của chủ đầu tư đã  cho thấy các nghi vấn hiện hữu về diện tích rừng sẽ bị mất; các đánh giá và biện pháp bảo tồn đa dạng sinh học; sự tính toán thủy văn sẽ bị đe dọa nghiêm trọng.

“Kết cấu thổ nhưỡng ở khu vực dự án xây dựng thủy điên Đồng Nai 6 và 6A có bản chất cứng chắc và thoáng khí. Nếu bị ngâm trong nước lâu ngày đất sẽ nhão và dễ bị rửa trôi. Nếu bị ngập lâu ngày rễ cây sẽ bị ngộp và chết chứ không thể phát triển như lập luận của đơn vị tư vấn dự báo”- ông Tuấn nói.

Hậu quả xây dựng thủy điện Đồng Nai 6 và 6A là khó bù đắp

Một vấn đề đáng lo ngại khác đựợc VRN lo ngại đó chính là việc trong quá trình triển khai xây dựng, lâm tặc móc nối với công nhân sẽ lợi dụng để chặt trộm cây rừng ngoài phạm vi thiết kế, như đã từng xảy ra tại các công trình thủy điện trước đây. Do vậy, phần diện tích rừng bị mất mà đơn vị tư vấn đưa ra với chỉ 20-30% là không đáng tin cậy. Trên thực tế qua phân tích VRN cho rằng con số này còn có thể chiếm tỷ lệ nhiều hơn.

Về vấn đề ứng phó với sự cố, đại diện VRN cũng cho là không hợp lý vì trong dự án của chủ đầu tư không hề đề cập đến việc phục hồi lại diện tích rừng đã mất như thế nào khi xây thủy điện. “Báo cáo không hề  thấy có phần diện tích đất dự trữ cho việc trồng rừng. Trong khi đó, đến nay ở Việt Nam chưa có thủy điện nào thực hiện đúng cam kết trồng lại đủ số diện tích rừng đã bị phá. Còn việc di dời động vật nguy cấp gần như là việc không thể” - ông Tuấn cho biết.

Bên cạnh đó nhiều ý kiến cũng cho rằng, khi hình thành một hồ chứa nước lớn và kéo dài sẽ làm thay đổi đáng kể môi trường sống của các loài động thực vật trong rừng. Một số loài có nguy cơ mất đi vĩnh viễn và làm giảm đi tính đa dạng sinh học.

Hậu quả khó bù đắp

Điều đáng chú ý là phần đánh giá về động đất và động đất kích thích của 2 dự án chưa được chủ dự án nghiên cứu mà chỉ dựa trên tổng kết của thế giới về điều kiện có thể xảy ra động đất kích thích. Điều này khiến nhiều đại biểu lo ngại, bởi bài học từ thủy điện Sông Tranh 2 vẫn đang còn hiện hữu. Trong khi hiện tượng động đất kích thích phụ thuộc nhiều vào điều kiện địa chất trong vùng dự án.

Nhận xét về bản đánh giá tác động môi trường ông Đào Trọng Tứ, Giám đốc Trung tâm Tư vấn phát triển bền vững tài nguyên nước và thích nghi biến đổi khí hậu cho rằng, việc  rà soát đánh giá lại quy hoạch thủy điện trên sông Đồng Nai là rất cần thiết bởi hiện nay các dự án thủy điện đã quá nhiều. “Khi xây dựng 2 dự án thủy điện này, một năm làm lợi cho Nhà nước 300 tỉ đồng. Nếu so sánh 300 tỉ đồng với những giá trị bị mất và những hậu quả ở vùng hạ lưu thì lựa chọn cái nào? Nhà nước không nên để dự án này là tiền lệ cho sự phá rừng Cát Tiên” - ông Tứ đặt vấn đề.

Có cùng quan điểm trên, ông Phạm Hữu Khánh, Phó giám đốc Vườn quốc gia Cát Tiên cảnh báo: nếu 2 dự án thủy điện này tiếp tục được xây dựng thì Bàu Sấu sẽ dần bị biến mất. Không những vậy, các danh hiệu quốc tế như khu dự trữ sinh quyển cũng có thể bị mất. Vì vậy, không nên xây dựng 2 dự án thủy điện này. Liên quan đến sự việc này trong buổi họp báo thường kỳ của tỉnh Đồng Nai hôm cách đây hai ngày, lãnh đạo tỉnh này cũng kiên quyết phản đối việc xây dựng 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A vì những mối lo ngại từ hai dự án này.

Các nhà khoa học thuộc mạng lưới sông ngòi Việt Nam sau khi nghe đánh giá về kết quả phân tích đều có chung ý kiến và thống nhất quan điểm không nên xây dựng 2 dự án thủy điện này vì nhiều mặt hại hơn lợi. Đặc biệt, những hệ quả gây ra đối với khu vực là rất lớn, không gì có thể bù đắp được.

Thùy Trang