Việc sa thải cảnh sát trưởng Paris báo hiệu điều gì?

Mặc dù không đông bằng những lần tập hợp trước nhưng cuộc xuống đường của những người Áo vàng ở Pháp ngày 16/3 lại được cho là có tính bạo lực nhất từ trước đến nay. Riêng tại thủ đô Paris, Bộ Nội vụ Pháp cho biết trong số 10.000 người biểu tình có khoảng 1.500 phần tử cực kỳ bạo lực trà trộn, với mục tiêu duy nhất là bạo động. Tuy lên án bạo động, nhưng không ít người Áo vàng cho rằng “cần phải đập phá thì chính phủ mới lắng nghe”.

Cảnh sát trưởng Paris Michel Delpuech vừa bị sa thải

Kết quả là trong ngày 16/3, trung tâm Paris trải qua một ngày bạo lực cao độ. Hình ảnh trên các kênh truyền hình cho thấy quảng trường Etoile nơi đặt công trình Khải Hoàn Môn nổi tiếng chìm trong khói lựu đạn cay, trong lúc từng nhóm người áo đen bịt mặt cạy đá tấn công vào hàng rào cảnh sát và thiết giáp bảo vệ Khải Hoàn Môn, nhân viên an ninh dùng hơi cay và vòi rồng để giải tán đám đông. Nhiều nhóm khác chia nhau tấn công vào các cửa hiệu quần áo, mỹ phẩm, trang sức. Nhà hàng Fouquet’s danh tiếng từ 100 năm nay bị cướp phá. Hàng loạt biển hiệu bằng gỗ bị thiêu hủy, khói lửa bốc ngập trời. Nghiêm trọng nhất là vụ một chi nhánh ngân hàng bị đốt, cảnh sát và nhân viên cứu hỏa phải chấp nhận hiểm nguy để cứu hộ các nạn nhân ở các tầng trên, trong đó có nhiều trẻ nhỏ bị lửa khói vây hãm. Theo ghi nhận của hãng tin AFP, có 237 người bị câu lưu, trong số này có 64 người bị tạm giam.

Mặc dù huy động 5.000 nhân viên, 6 xe bọc thép để đối phó với phong trào biểu tình Áo vàng ngày 16/3 nhưng cảnh sát Paris vẫn để nhiều cửa hàng, cửa hiệu sang trọng bị cướp phá. Điều này khiến dư luận Pháp đặt câu hỏi về tính hiệu quả của lực lượng an ninh. Bộ Nội vụ Pháp ngày 18/3 tuyên bố sẽ tiến hành kiểm tra hệ thống chỉ huy lực lượng an ninh cho đến cấp cao nhất. Chính quyền Pháp cũng hứa sẽ cho áp dụng những biện pháp an ninh mới kể từ ngày 18/3 để khắc phục tình trạng thiếu hiệu quả của hệ thống chỉ huy an ninh. Thủ tướng Edouard Philippe sẽ trình lên Tổng thống Emmanuel Macron các đề xuất mới về sử dụng lực lượng an ninh, và bảo đảm cho các quy định được thực hiện kiên quyết bất kể thời điểm nào.

Dự kiến sẽ bị đối lập và công luận chỉ trích là thiếu cảnh giác, Tổng thống Pháp tuyên bố: “Chính phủ đã thực hiện nhiều việc từ tháng 11/2018, nhưng rõ ràng là những sự kiện và những trường hợp xảy ra trong ngày thứ Bảy vừa qua cho thấy rằng chúng ta chưa đáp ứng đủ”. Ông khẳng định “sẽ có hành động mạnh mẽ để bạo lực do Áo vàng gây ra không thể tái diễn”. Trong khi đó, theo thăm dò của Elabe ngày 14/3, khoảng 56% người dân Pháp muốn phong trào Áo vàng chấm dứt.

Cảnh tượng trên đại lộ Champs-Elysées trong cuộc biểu tình của phong trào Áo vàng tại Pháp ngày 16/3

Báo chí Pháp cũng không đồng tình với tình hình bạo lực của phong trào Áo vàng. Trong bài xã luận ngày 18/3, Le Figaro nhấn mạnh: "Nước Pháp không thể tha thứ cho những hành động bạo lực. Những người Áo vàng mà nghĩ rằng cần phải đập phá thì chính phủ mới lắng nghe đã thực sự đi lầm đường. Bởi bạo lực đang làm mất đi tính chính đáng của những đòi hỏi rất chính đáng của một thành phần trong xã hội. Đó là những đòi hỏi được tăng mãi lực, được sống trong những điều kiện tử tế hơn".

Một tiền đề khác tạo bệ phóng cho việc chính quyền Pháp sẽ mạnh tay với hành động bạo lực của phong trào Áo vàng sắp tới là cuộc thảo luận toàn quốc do chính quyền đề xướng nhằm thoát khỏi khủng hoảng Áo vàng chính thức kết thúc hôm 15/3/2019. Theo AFP, có 10.335 cuộc hội thảo đã diễn ra trên toàn quốc, và trên mạng có 1.750.108 góp ý. Tuy nhiên, vấn đề Áo vàng chưa thể được giải quyết sớm mà phải chờ một tháng nữa vì từng vùng phải tổng kết các cuộc thảo luận rồi đưa ra tranh luận tại Quốc hội, trước khi Tổng thống Macron phát biểu và có những quyết định quan trọng vào giữa tháng 4/2019.

Báo chí Pháp cảnh báo việc sử dụng bạo lực của cảnh sát với người biểu tình Áo vàng coi chừng sẽ kích động làn sóng biểu tình lan rộng. Lời cảnh báo này không thừa vì vào đầu tháng 3/2019, trong một bài phát biểu trước Hội đồng Nhân quyền ở Geneva, bà Michelle Bachelet, Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, kêu gọi chính phủ Pháp tiếp tục đối thoại, yêu cầu Paris điều tra khẩn cấp về tất cả các vụ sử dụng vũ lực thái quá nhắm vào người biểu tình Áo vàng. Bà Michelle Bachelet còn tố cáo Pháp là nước phát triển nhưng đã trấn áp quá đáng các cuộc biểu tình giống như ở các nước Sudan, Zimbabwe và Haiti gần đây. Trong sự tương quan này, việc sa thải cảnh sát trưởng Paris Michel Delpuech có thể nằm trong sự chuẩn bị để đối phó với những chỉ trích từ các cơ quan Liên Hiệp Quốc. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng việc thay thế người đứng đầu cơ quan cảnh sát Paris báo hiệu Chính phủ Pháp sẽ mạnh tay với các hành vi bạo lực của phong trào Áo vàng sắp tới.