Ông Trump đã thay đổi như thế nào từ khi trở thành tổng thống Mỹ?

Tổng thống Mỹ Donald Trump

Trong suốt chiến dịch vận động tranh cử, ông Trump đã hứa sẽ tái lập sự hùng mạnh cho Mỹ theo hướng chủ nghĩa biệt lập.

Đối với châu Âu, ông Trump, vốn ủng hộ Brexit, vẫn cho rằng Liên minh châu Âu nên tự lo lấy thân và nhất là tự tài trợ cho phòng thủ của họ, hơn là cứ núp mãi dưới cây dù Mỹ. Nói cách khác, theo ông, khối NATO chỉ có thể vận hành được và Mỹ có thể ứng cứu một đồng minh bị tấn công, nếu các quốc gia châu Âu tăng ngân sách quốc phòng. Trong thời gian qua, ông Trump vẫn chỉ trích chính sách can thiệp ra bên ngoài của Mỹ, cũng như không chấp nhận các chiến dịch quân sự do chính quyền George W. Bush tung ra. Tuy vậy, ông cũng đã tỏ ý muốn gia tăng lực lượng quân đội Mỹ và thề sẽ “hạ nốc ao” quân IS. Có điều tổng thống tân cử của Mỹ không nói rõ ông sẽ làm bằng cách nào.

Đối với các đồng minh của Mỹ ở châu Á, ông Trump cũng đã từng yêu cầu Nhật Bản, Hàn Quốc hãy tự bảo vệ lấy thân, nếu cần sẽ cho các nước này được trang bị vũ khí nguyên tử, hơn là dựa vào sự che chở của Mỹ.

Ông Trump trong thời gian tranh cử từng tuyên bố sẽ hợp tác với Nga, ít nhất là trong cuộc chiến chống khủng bố. Phía Nga cũng tỏ ý sẵn sàng làm việc với chính phủ của Trump. Trong bài trả lời phỏng vấn đăng trên tờ The Wall Street Journal ngày 12/11/2016, nhà tỷ phú Mỹ đã đề ra chủ trương là nên tập trung nhiều hơn vào việc chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.

Trước đó, trên tờ New York Times vào tháng 7/2016, ông Trump cũng đã tuyên bố rằng tổ chức IS là mối đe dọa lớn hơn chính quyền Damas. Lúc đó, ứng cử viên Cộng hòa đã nhấn mạnh đến lập trường của ông là không muốn Mỹ can thiệp vào Syria, vì ông cho rằng “đã 50 năm rồi Hoa Kỳ can thiệp vào chuyện nội bộ nước khác, nhưng chỉ toàn gây ra các vấn đề, chứ không giải quyết được gì”.

Tổng thống tân cử cũng đã ngầm nêu lên khả năng Mỹ ngưng trợ giúp vũ khí cho các nhóm vũ trang thuộc phe đối lập ôn hòa, hiện vừa chiến đấu chống chế độ Assad, vừa đương đầu với lực lượng thánh chiến Hồi giáo.

“Ấn tượng” nhất là phát biểu khi có mặt ở căn cứ quân sự Fort Bragg ngày 6/12/2016, ông Trump cho biết: “Chúng ta sẽ ngừng chạy đua để lật đổ các chế độ ở nước ngoài mà chúng ta chẳng biết gì về họ, chúng ta không nên dính vào những việc đó. Thay vào đó, chúng ta phải tập trung đánh bại chủ nghĩa khủng bố và tiêu diệt IS. Chúng ta sẽ làm như vậy”.

Nhưng khi vào Nhà Trắng, ông Trump “lên án hành động gây hấn của Nga tại Ukraine”. Tại Hội đồng Bảo an, nữ đại sứ Mỹ khẳng định lệnh trừng phạt “sẽ được duy trì cho đến khi nào Nga trả bán đảo Crimea lại cho Ukraine”. Ngày 10/2, tại buổi tiếp Thủ tướng Shinzo Abe sang thăm Mỹ, Tổng thống Donald Trump tuyên bố liên minh Mỹ - Nhật là trụ cột của hòa bình và ổn định trong vùng và khẳng định lại cam kết liên minh quân sự giữa hai nước, trong đó nhấn mạnh đến việc bảo vệ quần đảo Senkaku/Điếu Ngư đang có tranh chấp giữa Tokyo và Bắc Kinh.

Khi trở thành Tổng thống Mỹ, ông Trump hồi tháng 2/2017 tuyên bố tăng ngân sách quốc phòng trong khi trước đó vào thời điểm rút quân khỏi Iraq và Afghanistan, chính quyền Obama đã cắt giảm chi tiêu quốc phòng xuống còn 3,3% GDP.

Và chưa đầy hai tháng sau khi trúng cử, ngày 6/3/2017, Tổng thống Donald Trump thông báo gửi quân đội Mỹ tới vùng Manbij, phía bắc Syria. Rồi rạng sáng 7/4, Mỹ đã bắn 59 tên lửa hành trình Tomahawk vào căn cứ không quân Al-Chaayrate thuộc tỉnh Homs, Syria. Lý do của hành động đơn phương này là “trừng phạt” vụ tấn công bằng vũ khí hóa học ở tỉnh Idleb hôm 4/4, mà Washington cho là chính phủ Syria thực hiện nhưng lại không cung cấp bằng chứng cụ thể. Đây là lý do Nga và Trung Quốc bác một nghị quyết của Hội đồng bảo an về Syria vài ngày trước đó. Khi bị Moskva và Teheran tố cáo hành động vi phạm chủ quyền Syria, ngày 9/4, bà Nikki Haley, đại sứ Mỹ tại LHQ tuyên bố: “Tổng thống Donald Trump đang nghiên cứu khả năng gia tăng trừng phạt Nga và Iran vì sự ủng hộ của hai quốc gia này với chính quyền của Tổng thống Syria Bashar al-Assad”.

Những hành động của ông Trump theo giới quan sát có thể làm hài lòng những người chỉ trích thái độ “mềm yếu” của chính quyền Obama, nhưng cũng có thể đưa Mỹ vào những cuộc chiến tốn kém và không lối thoát, thậm chí còn sa đà hơn cả những cuộc chiến mà chính quyền G.W. Bush phát động.