Nước mạnh phải do dân giàu!

Thay vì giữ nguyên mức khởi điểm chịu thuế thu nhập cá nhân 9 triệu đồng/tháng và mức giảm trừ gia cảnh 3,6 triệu đồng/người/tháng như tờ trình của Chính phủ, Ủy ban Tài chính của Quốc hội lại đề xuất mức khởi điểm chịu thuế là 7 triệu đồng, mức giảm trừ gia cảnh là 2,8 triệu đồng/tháng và mỗi người nộp thuế chỉ được giảm trừ cho 2 trường hợp.

Những mức trên được đưa ra tại phiên Ủy ban Tài chính Nhân sách (UBTCNS) Quốc hội họp thẩm tra sơ bộ về dự luật thuế thu nhập cá nhân (TNCN) sửa đổi, với quan điểm mức khởi điểm chịu thuế 9 triệu đồng/tháng và mức giảm trừ gia cảnh 3,6 triệu đồng/tháng là cao. Theo Tiểu ban Chính sách và thu ngân sách của Ủy ban, dự luật phải đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước (NSNN). Tiểu ban này cho biết, dù có ý kiến tán thành với đề xuất nâng mức khởi điểm chịu thuế lên 9 triệu đồng và nâng mức giảm trừ gia cảnh lên 3,6 triệu đồng/tháng, nhưng một số ý kiến lại cho rằng, việc nâng mức khởi điểm chịu thuế và giảm trừ gia cảnh như vậy là cao. Bên cạnh đó, đề xuất này “sẽ thu hẹp số lượng người nộp thuế, làm sai lệch bản chất thuế TNCN; ảnh hưởng đến nguồn thu NSNN”.

Dân còn nghèo thì nước khó mạnh

Cũng theo tiểu ban này, hiện trong bộ máy Nhà nước có một bộ phận cán bộ, công chức đang hưởng mức lương thấp hơn mức giảm trừ gia cảnh 3,6 triệu đồng/người/tháng, do đó nếu quy định mức giảm trừ gia cảnh 3,6 triệu là chưa bảo đảm công bằng; không khuyến khích người dân tham gia lao động.

Nhiều chuyên gia kinh tế bất ngờ trước việc Ủy ban này giảm mức đề xuất xuống. Chính các chuyên gia đã kiến nghị rất nhiều lần khi Bộ Tài chính lấy ý kiến sửa đổi dự thảo luật là cần phải tính khởi điểm chịu thuế ít nhất là gấp 10 lần mức lương tối thiểu. Căn cứ để đề xuất là nhằm đảm bảo đời sống của người dân khi kinh tế biến động, lạm phát cao. Bộ Tài chính đề xuất mức khởi điểm chịu thuế tăng từ 4 triệu đồng lên 9 triệu đồng và mức giảm trừ gia cảnh từ 1,6 triệu đồng/người lên 3,6 triệu đồng/người/tháng, theo các chuyên gia là mức chấp nhận được nếu đặt trong điều kiện của năm 2014 có GDP tăng 6,5-7% và lạm phát dưới 2 con số theo như chỉ tiêu Quốc hội đề ra. Nhưng ai dám đảm bảo con số này sẽ không bị lạc hậu những năm sau đó khi mà thu nhập bình quân đầu người và chi tiêu của người dân tăng lên.

Chuyên gia kinh tế, TS Lê Đăng Doanh cũng cho rằng, khởi điểm chịu thuế 9 triệu đồng/người ở vào thời điểm 2014 và mức giảm trừ gia cảnh 3,6 triệu đồng là những con số mà Bộ Tài chính đã nghiên cứu kỹ rồi. Nếu chỉ sợ giảm thu ngân sách mà đề xuất giảm mức khởi điểm chịu thuế và giảm trừ gia cảnh là không hợp lý, vì hiện nay số người nộp thuế bậc 1 chiếm đại đa số nhưng nộp thuế lại ít nhất. Thực tế, nguồn thu theo Bộ Tài chính tính toán cũng chỉ bị ảnh hưởng khoảng 5.000 tỉ đồng trong năm 2013 nếu áp dụng từ giữa năm 2013.

Các chuyên gia cho rằng, chỉ khi có mức thuế suất thấp nhất thì nền kinh tế mới thu được nhiều thuế nhất, khuyến khích được mọi người hăng hái đầu tư. Đó là chính sách nuôi dưỡng nguồn thu và khoan sức dân. Quốc hội hay Bộ Tài chính phải có tầm nhìn dài hạn và đặt trong bối cảnh người lao động, người làm công ăn lương còn đang gặp nhiều khó khăn hiện nay. Mọi thứ thuế từ VAT, thu nhập doanh nghiệp, phí, lệ phí chồng chất và quá cao, nay lại thêm thuế TNCN mới đề xuất lên 9 triệu kể từ 2009 đến 2014 không phải là cao. Đề xuất của Ủy ban này là ngược lại nguyện vọng của người dân

Dự thảo luật quy định nếu vượt 20% thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ quyết định mức chịu thuế. Đây là tín hiệu tốt, tuy nhiên con số này liệu có phù hợp hay không khi mà những năm tới, chỉ tiêu lạm phát chỉ là dưới 10%, thậm chí thấp hơn. Nếu lạm phát 15% hay 19% thì có phải là cao hay không, đời sống người dân có bị khó khăn về trượt giá hay không?

Về bậc thuế, nhiều chuyên gia kiến nghị nếu để 7 bậc như hiện nay là quá dày. Luật thuế cần thu trên diện rộng, người thu nhập ít nộp ít, thu nhập cao nộp nhiều. Thế nhưng, rõ ràng trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn, việc điều tiết này cũng nên thận trọng đối với những người làm công ăn lương. Nên chăng bỏ bậc 1 có thuế suất 5%, lấy bậc khởi đầu là 10%, đồng thời giãn cách giữa các bậc thay vì để dày như hiện nay.

Luật Thuế TNCN được xây dựng và thông qua vào năm 2007. Mức lương tối thiểu lúc đó là 450.000 đồng đã được điều chỉnh lên 1,05 triệu đồng (từ ngày 1/5/2012) trong khi mức giảm trừ gia cảnh không được nâng lên, nghĩa là người dân đã đóng thuế TNCN nhiều hơn trước rất nhiều. Chưa kể tình hình lạm phát những năm qua tăng nhanh đã xói mòn thu nhập của người dân. Không tính đến những vấn đề này tức những người đưa ra đề xuất giảm mức thu nhập tính thuế và giảm trừ gia cảnh chưa đặt mình vào hoàn cảnh của người dân.

Có chuyên gia cho rằng, “thu nhập cá nhân” nhưng chính là “lộc” của nước. Vì thế, nếu có thu nhập đến mức nào đó, anh phải có nghĩa vụ trả lại cho xã hội ít nhiều để góp phần phát triển chung. Thuế TNCN ở nước ta cũng như nhiều nước khác có mục đích huy động người dân đóng góp cho ngân sách quốc gia một cách công bằng.

Theo Tổng cục Thuế, hiện có 4 triệu người đóng thuế TNCN nhưng chắc gì đã đủ sống ung dung. Những người còn cha mẹ, đông con sẽ sống một cách chật vật. Những người có thu nhập khai báo cao cũng chỉ đóng phần nổi còn xa mới chạm ngưỡng công bằng.

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan thì từ 2007-2011, lạm phát cộng dồn đã làm đồng tiền Việt Nam mất giá khoảng 70%. Mức khởi điểm đánh thuế thu nhập mỗi tháng từ 4 triệu đồng hiện nay đã trở thành quá bất hợp lý. Bộ Tài chính cũng đã đề nghị điều chỉnh từ giữa năm 2013 mức khởi điểm tính thuế là 9 triệu đồng. Trong khi các chuyên gia kinh tế đều ủng hộ phương án của Bộ Tài chính. Vì họ biết đón đầu tình hình lạm phát để khoan sức dân, khuyến khích tiêu dùng và đó là đòn bẩy lâu bền nhất đối với mọi nền kinh tế.

Thuế và phí của nước ta hiện nay cao nhất khu vực (trên 21% GDP), cao hơn cả Ấn Độ (7,8% GDP). Người Việt đang nặng nề gánh thuế và phí nhưng mọi người vẫn âm thầm chịu đựng. Nâng mức khởi điểm hợp lý là việc phải làm ngay.

Từ một góc nhìn khác, đó là đời sống của luật.Luật thuế TNCN lạc hậu ngay từ khi bắt đầu có hiệu lực và phải chỉnh sửa cho phù hợp với thực tiễn. Với mức chịu thuế 7 triệu đồng như đề xuấtngay bây giờ đã còn nhiều tranh cãi, liệu đến khi áp dụng thực sự thì nó có còn là mức phù hợp nữa hay không? Có câu “dân giàu nước mạnh”, vậy thuế và phí nặng như thế thì dân khó mà giàu “sạch” được. Ngân sách Nhà nước tuy có tăng chút ít liệu có giúp người nghèo? Nước có mạnh là bởi dân giàu và dân giàu thì nước mạnh.

Anh Minh

(Năng lượng Mới số 156, ra thứ Ba ngày 19/8/2012)