Hôi của – phải chăng chỉ có ở Việt Nam?

>> “Hôi của” không còn là chuyện lạ

Mấy ngày nay báo chí - truyền thông và cộng đồng mạng xã hội trong nước cũng như người Việt ở nước ngoài liên tục phê phán hình ảnh hôi của xảy ra ở Đồng Nai vào ngày 4/12 vừa qua. Phải phê phán để người Việt nhìn lại mình, điều chỉnh hành vi và cách ứng xử nơi công cộng, tình tương thân tương ái trong cộng đồng. Tuy nhiên chuyện hôi của không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà còn diễn ra ở nhiều nước khác trên thế giới, kể cả những quốc gia phát triển như Mỹ.

Cách đây không lâu tình cảnh thiếu thốn lương thực, thuốc men và các nhu yếu phẩm khác sau khi siêu bão Haiyan quét qua 2 tỉnh Samar và Leyte (Philippines) đã khiến người dân ở đây đổ xô tranh cướp, hôi của bất cứ thứ gì, thậm chí là lấy đồ của người chết để mình được sinh tồn. Sự việc đạt tới đỉnh điểm khi có 8 người bị giẫm đạp tới chết trong một vụ cướp kho gạo diễn ra ngày 12/11/2013 tại thành phố Alangalang, Leyte.

Một chủ cửa hàng phải dùng súng để bảo vệ tài sản

trước những người hôi của sau siêu bão Haiyan (Philippines). (Ảnh: EPA)

Một người tham gia hôi của đã xấu hổ chia sẻ rằng: "Tôi vốn là một người tử tế. Nhưng nếu chưa được ăn trong ba ngày, người ta sẽ làm những điều đáng xấu hổ để sinh tồn", AFP dẫn lời Edward Gualberto nói khi ông đang đào bới đồ hộp trong đống đổ nát, và ruồi nhặng vây quanh các tử thi. "Chúng tôi không có lương thực, chúng tôi cần nước hay những thứ khác để tồn tại", ông nói, với ý xin lỗi vì ăn trộm đồ của người chết. Sau cơn bão Haiyan thì nạn cướp bóc, hôi của tại các siêu thị và các cửa hàng tạp hóa cũng xảy ra, khi nỗ lực cứu hộ đang bị cản trở do sân bay bị phá hủy hoàn toàn.

Nhiều người cho rằng có thể thông cảm với hoàn cảnh người dân Philippines hôi của sau siêu bão Haiyan vừa rồi. Trong tình cảnh ấy, không hôi của thì người ta sẽ chết vì đói và khát.

Trong khi đó, không ít người Việt hôi của trong hoàn cảnh không có bất kỳ thảm họa nào xảy ra. Anh tài xế chiếc xe chở bia gặp nạn ở Biên Hòa trong chiều ngày 4/12 sẽ lấy đâu mấy trăm triệu đồng để đền bù cho số bia người khác cướp mất. Có khả năng gia đình anh tài xế sẽ tán gia bại sản sau tai nạn này.

Những cách nhìn thông cảm về hành động hôi của của người Philippines sau siêu bão Haiyan có thể chấp nhận, tuy nhiên chúng ta thử nhìn lại thảm họa kép động đất và sóng thần từng xảy ra ở Nhật Bản vào tháng 3/2011. Trong trận động đất mạnh 8,9 độ richter kinh hoàng ngày 11/3/2011 đã tạo ra cơn sóng thần cao hơn 10m tàn phá nặng nề các khu vực ven biển phía đông bắc Nhật Bản, đã cướp đi sinh mạng của hàng chục nghìn người.

Tình người sau thảm họa kép động đất và sóng thần ở Nhật Bản

Một lần nữa thế giới chứng kiến tinh thần Nhật Bản kiên cường đối chọi với khó khăn, gian khổ để vượt qua thảm họa. Nhiều câu chuyện về lòng dũng cảm, tinh thần tự tôn dân tộc, ý thức tuân thủ luật pháp và tình người trong thảm họa của người dân Nhật Bản đã khiến cả thế giới phải khâm phục. Từ người lớn đến trẻ em đều xếp hàng dài chờ đợi được cung cấp những suất ăn hỗ trợ và ngay ngắn xếp hàng chờ lên máy bay để rời khỏi Fukushima rất trật tự; chứ không hề có cảnh hôi của, chen lấn giẫm đạp nhau.

Như vậy, chúng ta thấy rằng, sau thảm họa kinh hoàng do thiên tai cách người Philippines và người Nhật Bản ứng phó khác xa nhau. 

Nhiều người khác thì cho rằng, chuyện hôi của chỉ xảy ra ở những nước nghèo, những nước đang phát triển, còn các quốc gia giàu có thì chuyện hôi không xảy ra. Nhưng nhận định của chúng ta đôi khi hơi chủ quan vì tại quốc gia phát triển bậc nhất như Mỹ thì chuyện hôi của vẫn diễn ra.

Vừa qua, vào tối 14/10/2013, hai siêu thị Walmart ở thị trấn Springhill và Mansfield thuộc bang Louisiana (Mỹ) diễn ra tình trạng hôi của bởi những người dùng thẻ trợ cấp thức ăn của Chính phủ Mỹ. Nguyên nhân là do hệ thống máy đọc thẻ trục trặc trong vòng hai giờ đồng hồ.

Tình trạng "hôi của" ở Walmart (Mỹ) chỉ ngừng lại

khi siêu thị khắc phục được sự cố máy đọc thẻ EBT (Ảnh: TLCK)

Ở Mỹ, trợ cấp xã hội có nhiều dạng, phổ biến là hai dạng cấp tiền và cấp thực phẩm. Những gia đình sau khi đã được chính phủ xét vào diện khó khăn sẽ nhận được thẻ mua thực phẩm có tên Electronic Benefits Transfer (EBT).

Sự cố máy đọc thẻ EBT khiến các nhân viên tính tiền ở hai siêu thị Walmart không thể nào xác định được trong thẻ của từng khách hàng còn bao nhiêu tiền. Vậy là người dân cứ thế chất đống thực phẩm có dán nhãn của SNAP lên xe đẩy ra ngoài. Một đồn mười, mười đồn trăm, người dân hai thị trấn này ào ào đến hai siêu thị Walmart quét sạch thực phẩm trên các kệ hàng. Các siêu thị khác nghe tin hệ thống kiểm soát EBT bị trục trặc liền vội vàng đóng cửa hoặc ra quy định tạm thời không chấp nhận thẻ EBT.

Thế là từ 19 giờ tối đến 21 giờ tối, từng đoàn xe đẩy thực phẩm đầy ắp nối đuôi nhau rời hai siêu thị trong những cái nhún vai của các nhân viên. Đến 9 giờ, khi máy hoạt động trở lại, các khách hàng bỏ dở những xe đầy hàng chưa được mang ra khỏi siêu thị. Rõ ràng là họ không còn nhiều tiền trong thẻ để thanh toán. Sau 21 giờ đêm 14/10, dòng người tan biến, chỉ còn lại những xe hàng, cái thì đầy hàng, cái thì trống rỗng ngổn ngang khắp các lối đi trong siêu thị. Còn các kệ hàng thì rỗng không.

Trở lại chuyện hôi vừa diễn ra đầu tháng 12 ở Đồng Nai, hành động tranh nhau từng lon bia, từng thùng bia của người bị nạn đáng phải phê phán, lên án. Tuy nhiên, chúng ta phải giải mã nguyên nhân sâu xa đưa đến hành động như vậy. Do văn hóa, nhận thức, do giáo dục, do cách quản lí hay tâm lý đám đông…

Phải tìm ra gốc rễ của nguyên nhân thì mới có biện pháp giải quyết thấu đáo. Để những lần sau, chúng ta không còn chứng kiến cảnh hôi của tái diễn. Nhưng ai sẽ là cơ quan, đơn vị đi tìm gốc rể của những nguyên nhân ấy!?