Lộn xộn ở các cơ sở khám chữa bệnh: Cơ quan quản lý có "lực bất tòng tâm"?

Thực ra, đây là “giọt nước làm tràn ly”, phòng khám tư nhân từ lâu đã gây nhức nhối, bức xúc trong dư luận bởi sự lộn xộn, thiếu chất lượng... Phải chăng do công tác quản lý chưa chặt chẽ, dung túng cho nhiều hành vi sai trái đã là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này? Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Việt Cường, Chánh thanh tra, Sở Y tế Hà Nội về các vấn đề liên quan. 

PV: Thưa ông, trên địa bàn Hà Nội hiện có tất cả bao nhiêu phòng khám ngoài công lập?

Ông Nguyễn Việt Cường: Tính đến ngày 23/7/2012, trên địa bàn thủ đô Hà Nội có 2.590 cơ sở hành nghề khám chữa bệnh ngoài công lập, trong đó theo Tây y là 1.882 cơ sở gồm các bệnh viện, phòng khám đa khoa, chuyên khoa, dịch vụ y tế... Theo y học cổ truyền là 564 cơ sở chẩn trị, 106 nhà thuốc gia truyền, 35 cơ sở dịch vụ y học không dùng thuốc... Riêng cơ sở khám chữa bệnh có yếu tố nước ngoài là 35 cơ sở được cấp phép. Nhưng 22 cơ sở đã ngừng hoạt động, trong đó có phòng khám Maria ở Thái Thịnh. 13 cơ sở còn lại gồm có 9 bệnh viện và các phòng khám đa khoa, chuyên khoa, 1 phòng khám đa khoa, 3 cơ sở chẩn trị y học cổ truyền... Các cơ sở có yếu tố nước ngoài này có bác sĩ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp, Nga... tham gia trực tiếp khám chữa bệnh và là người giúp việc.

Ông Nguyễn Việt Cường

PV: Với ngần ấy cơ sở khám chữa bệnh, công tác quản lý, đặc biệt trong lĩnh vực thanh tra, kiểm tra được thực hiện như thế nào, thưa ông?

Ông Nguyễn Việt Cường: Theo các lĩnh vực: khám chữa bệnh, dược phẩm, an toàn thực phẩm... chúng tôi xây dựng kế hoạch hoạt động cụ thể cho từng lĩnh vực theo từng tháng, quý và có thể xây dựng theo từng chuyên đề. Sau đó, thực hiện thanh, kiểm tra theo kế hoạch ấy khi đã được cấp trên phê duyệt. Thanh tra theo kế hoạch như thế này được gọi là thanh tra chủ động. Nhưng bên cạnh thanh tra chủ động, chúng tôi còn thanh tra đột xuất. Khi nào thì thanh tra đột xuất? Ấy là khi chúng tôi nhận được phản ánh của người dân qua đường dây nóng của Sở Y tế, qua phản ánh trực tiếp từ đơn thư, điện thoại trực tiếp của bộ phận thanh tra, từ cơ quan chức năng hay đặc biệt từ các cơ quan báo chí. Phải nói thêm ở đây, thanh tra đột xuất là diễn ra gấp, “lên đường” ngay sau khi nhận xong phản ánh dù qua hình thức nào. Tôi nhớ không nhầm thì chính bạn cũng đã chứng kiến điều này khi trước đây, bạn đã từng phản ánh về một phòng khám có yếu tố nước ngoài ở Kim Mã.

PV: Chỉ có tất cả 9 cán bộ, trong đó đặc biệt bộ phận thanh tra về khám chữa bệnh chỉ có 3 nhân viên để “quản” 2.590 cơ sở, theo ông công tác thanh tra, kiểm tra liệu có hiệu quả?

Ông Nguyễn Việt Cường: Bên cạnh công tác thanh tra, kiểm tra của Sở Y tế Hà Nội thì chúng tôi còn có sự kiểm tra, giám sát của phòng y tế các quận, huyện. Họ cũng phải thực hiện công việc như chúng tôi nhưng chỉ trên phạm vi hoạt động của địa bàn mà họ quản lý. Tuy nhiên, tại phòng y tế các quận, huyện, nhân viên y tế cũng chỉ có từ 2-7 cán bộ, tùy theo từng khu vực – khu vực nội đô thì nhiều nhân viên hơn so với các huyện. Cho nên dẫu thế nào thì với lực lượng ấy của cả sở y tế và các phòng y tế là quá mỏng so với công việc, mặc dù nhiều đợt kiểm tra chúng tôi phải đi cả vào ngày nghỉ cuối tuần. Vì chúng tôi thực hiện mục tiêu, mỗi cơ sở khám chữa bệnh phải kiểm tra, thanh tra 2 lần/năm.

PV: Như vậy là nhiều hay ít, thưa ông?

Ông Nguyễn Việt Cường: Theo cá nhân tôi, như vậy là không đủ, nhất là trong hoàn cảnh các phòng khám tư nhân nói chung, phòng khám có yếu tố nước ngoài nói riêng đang có những lùm xùm nhất định như hiện nay. Mà mỗi năm, phải thanh, kiểm tra ít nhất được 4-5 lần thì tốt.

PV: Nhưng ông có nghĩ rằng, số lần thanh, kiểm tra cũng không quyết định hoàn toàn hiệu quả của công tác này mà còn phụ thuộc chính vào chất lượng kiểm tra ra sao?

Ông Nguyễn Việt Cường: Như tôi đã nói, do lực lượng thanh tra quá mỏng dẫn đến hạn chế về số lần kiểm tra và thực sự cũng ảnh hưởng đến chất lượng kiểm tra. Vì nếu đủ nhân lực, công tác thanh, kiểm tra sẽ sâu hơn và có thể đối mặt được với những thủ đoạn của những phòng khám cố tình vi phạm. Còn không đủ nhân lực thì công tác thanh tra bị dàn trải, dẫn đến hiệu quả thấp hơn, nhất là trong trường hợp các phòng khám cố tình che đậy vi phạm bằng thủ đoạn. Tôi lấy ví dụ ngay như kiểm tra phòng khám Maria, do phòng khám cùng chung trụ sở với Công ty Đầu tư An Thịnh, nên khi đến kiểm tra với 8 tầng nhà, trong đó có 7 tầng là phòng khám, 1 tầng là của doanh nghiệp gồm các nhân viên làm việc không thuộc lĩnh vực y tế, 3 cán bộ thanh tra không thể nào kiểm tra được đâu là bác sĩ được cấp phép tham gia khám chữa bệnh, đâu là bác sĩ không được cấp phép, nhân viên giúp việc, hoạt động chuyên môn có quá với quy định cho phép hay không v.v... Vì nếu đi từ dưới lên hay đi từ trên xuống để kiểm tra tất cả các phòng trong khu vực khám chữa bệnh, dù bằng thang máy hay thang bộ, thì trong khoảng thời gian đó cũng đủ cho người ta che giấu đi những sai phạm, khi biết có thanh tra đến, những người không được cấp phép khám chữa bệnh chỉ cần cởi áo blu ra và trà trộn vào những người làm chuyên môn khác hay cả vào bệnh nhân là làm cho cán bộ thanh tra “bó tay” không thể nào phân biệt được để rồi phát hiện sai phạm và xử lý. Nói chung, nhân lực mỏng thì “lực bất tòng tâm”.

PV: Theo ông, liệu đó có là nguyên nhân dẫn đến tình trạng hoạt động lộn xộn, không bảo đảm chất lượng của các phòng khám hiện nay? 

Ông Nguyễn Việt Cường: Cũng có thể nói như vậy. Nhưng đó chỉ là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này thôi chứ không phải duy nhất. Phải kể đến nguyên nhân nữa không kém phần quan trọng là ý thức của những người đứng đầu phòng khám. Theo quy định, đối với những người tham gia hoạt động khám chữa bệnh tại các phòng khám tư nhân: nếu là bác sĩ trực tiếp điều trị phải có ít nhất 18 tháng làm việc tại bệnh viện hoặc viện nghiên cứu có giường bệnh. Còn nếu là người đứng đầu phòng khám ít nhất phải có 54 tháng làm việc cũng tại những nơi như vậy. Cho nên, với những người đứng đầu phòng khám hơn ai hết phải hiểu rõ phạm vi hoạt động và chuyên môn của họ được phép đến đâu. Chứ thích gì làm nấy thì hậu quả không lường được. Vì vậy, việc họ cố tình điều hành phòng khám đi quá giới hạn, không thực hiện đúng quy định của ngành y tế đã đặt ra là do y đức kém. Và khi ý thức nghề nghiệp của họ kém, chất lượng phòng khám của họ cũng sẽ kém, tạo nên tình trạng lộn xộn chung cho hoạt động khám chữa bệnh ngoài công lập.

PV: Nhưng cũng có ý kiến cho rằng, Sở Y tế bao che cho các hành vi vi phạm nên mới dẫn đến các phòng khám tư nhân “lộng hành”. Quan điểm của ông như thế nào trước ý kiến này?

Ông Nguyễn Việt Cường: Chỉ tính Quý II năm nay, riêng với các phòng khám có yếu tố nước ngoài, Sở Y tế Hà Nội đã thanh, kiểm tra 5 đợt, trong đó 4 đợt là do bộ phận thanh tra đảm trách, 1 đợt do trực tiếp Giám đốc Sở Y tế Hà Nội và Phòng Quản lý hành nghề kiểm tra. Đợt 1 kiểm tra 8 cơ sở thì có 2 cơ sở bị xử phạt do vi phạm: Quảng cáo không đúng với hồ sơ xin duyệt, đơn thuốc không ghi bằng tiếng Việt... Đợt 2 kiểm tra 13 cơ sở, cũng có 2 cơ sở bị phạt vì vi phạm: Sử dụng bác sĩ Trung Quốc không có phép, thực hiện không đúng hành vi quy định... Đợt 3 kiểm tra 3 cơ sở thì có đến 2 cơ sở bị phạt cũng do sử dụng bác sĩ Trung Quốc không có giấy phép. Đợt 4 do Giám đốc Sở Y tế kiểm tra tại phòng khám 59 Khương Trung, cũng phát hiện bác sĩ Trung Quốc tham gia khám chữa bệnh mà không có giấy phép và phải xử phạt. Cũng phải nói thêm, hầu hết những lần thanh tra ấy, đều có sự chứng kiến của Cơ quan Công an như Cục Quản lý Xuất nhập cảnh Bộ Công an, của phóng viên các báo, đài hoặc của công an địa bàn. Và chỉ tính riêng từ ngày 15/6 đến nay, tiền phạt mà Sở Y tế Hà Nội đã xử lý các phòng khám vi phạm là 203 triệu đồng. Vậy thì tại sao lại nói chúng tôi bao che, dung túng cho các phòng khám vi phạm! Ngay như phòng khám Maria, mặc dù mới gần 2 năm thành lập, nhưng riêng Thanh tra Sở Y tế đã kiểm tra tổng cộng 5 lần kể cả thanh tra chủ động và đột xuất. Và lần thanh, kiểm tra nào, phát hiện vi phạm dù lớn hay bé, chúng tôi đều xử lý theo đúng quy định. Trong đó, có lần kiểm tra Phòng khám Maria, không có bác sĩ Trung Quốc khám chữa bệnh. Nhưng dựa trên hồ sơ, chứng cớ của bệnh nhân cung cấp cho thấy có bác sĩ Trung Quốc điều trị. Mà đây là bác sĩ không có phép hành nghề tại đây. Vậy là chúng tôi buộc phòng khám phải thừa nhận và chịu phạt hành chính 7,5 triệu đồng.

PV: Hình như các biện pháp xử lý ấy không đủ sức răn đe…?

Ông Nguyễn Việt Cường: Hiện nay, theo Nghị định 96/2011/NĐCP quy định xử lý vi phạm hành chính về khám chữa bệnh thì mức xử phạt tối đa là 40 triệu đồng, còn thấp nhất là phạt cảnh cáo. Tuy nhiên, bên cạnh xử phạt hành chính, còn có hình phạt bổ sung như: tước giấy chứng chỉ hành nghề không hoặc có thời hạn, đình chỉ tại thời điểm kiểm tra, thanh tra đối với phòng khám hoặc đối với bác sĩ vi phạm... Nhưng những chế tài ấy, theo tôi vẫn không đủ sức răn đe đối với các hành vi vi phạm. Minh chứng là những vi phạm vẫn tái diễn nhiều lần ở các phòng khám đã bị xử phạt. Vì vậy, Sở Y tế vừa xây dựng một giải pháp nữa: Xử lý theo cơ quan hành chính Nhà nước bên cạnh các hình thức xử lý trên. Giải pháp này, chúng tôi thực hiện bằng cách xây dựng một văn bản được gọi là bản cam kết của doanh nghiệp đầu tư và phòng khám chuyên môn về thực hiện đúng quy định của pháp luật, ngành y tế về hoạt động khám chữa bệnh. Nếu vi phạm và tái diễn thậm chí chỉ 1 lần những quy định này, doanh nghiệp, phòng khám sẽ bị thu hồi giấy phép hoạt động.

PV: Nhưng thưa ông, trong quy định xử lý đối với những vi phạm của phòng khám thì đã có nội dung là tước giấy phép hành nghề rồi mà?

Ông Nguyễn Việt Cường: Đúng vậy. Song để thực hiện được hình thức xử lý này thì không đơn giản do tùy vào mức độ vi phạm, thủ tục phức tạp... Nên để thiết lập lại trật tự hoạt động khám chữa bệnh ở các phòng khám tư nhân thì phải có biện pháp cứng rắn. Và theo tôi, đây là biện pháp như vậy.

PV: Cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!

Tú Anh (thực hiện)

(Năng lượng Mới số 143, ra thứ Sáu ngày 3/8/2012)