Giải thưởng Hồ Chí Minh: Sửa quy trình để vinh danh xứng đáng

Sau khi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) công bố danh sách các tác giả được Chủ tịch nước ký quyết định trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật đợt V - năm 2016, dư luận lại xôn xao khi biết có những nghệ sĩ tên tuổi, có nhiều đóng góp cho nền văn học, nghệ thuật nước nhà nhưng lại chưa được tặng trong đợt này.

8 hồ sơ chưa được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh dù đã qua 3 vòng xét duyệt ở cơ sở với số phiếu từ 90% trở lên là: Nhạc sĩ Thuận Yến; Nhạc sĩ - NSND Đinh Ngọc Liên; Nhà thơ Xuân Quỳnh; Nhà thơ Thu Bồn; Nhà điêu khắc Tạ Quang Bạo; GS.NSND Trần Bảng; Nhà nhiếp ảnh Lương Nghĩa Dũng và Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Ninh Viết Giao.

Nhạc sĩ Thuận Yến, nhà thơ Thu Bồn và nhà thơ Xuân Quỳnh

Sau đó, gia đình cố thi sĩ Xuân Quỳnh đã gửi thư ngỏ tới truyền thông và cho rằng việc loại bà ra khỏi danh sách vì lý do gia đình không tìm được Giấy chứng nhận Giải thưởng của bà là không hợp lý. Nữ thi sĩ đã qua đời hơn 30 năm nên việc tìm được Giấy chứng nhận là rất khó, nhưng gia đình đã thay bằng Công văn xác nhận Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam trao cho nữ thi sĩ. Nên việc, Xuân Quỳnh vẫn bị "trượt" Giải thưởng Hồ Chí Minh khiến dư luận có nhiều ý kiến.

NSƯT Hồ Thanh Hương, vợ nhạc sĩ Thuận Yến cũng mong muốn được lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương gặp gỡ và giải thích cho gia đình lý do nhạc sỹ Thuận Yến không được xét Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt này. Trong thư, NSƯT Hồ Thanh Hương viết: “Cuộc đời nhạc sĩ Thuận Yến từ 15 tuổi tham gia cách mạng tới 83 tuổi về với trời. Cả gia đình, bạn bè, đồng chí kính nể, trân trọng sức lao động sáng tạo bền bỉ của nhạc sĩ”.

Nhạc sĩ Thuận Yến là người có nhiều đóng góp cho nền văn hóa, nghệ thuật Việt Nam. Tài năng và công lao của ông cũng đã được Nhà nước ghi nhận với các giải thưởng: Giải thưởng Nhà nước được trao 2001; 1 Huân chương Lao động hạng Ba; 2 Huân chương Lao động hạng Hai; 1 Huân chương Lao động hạng Nhất. Việc cố nhạc sĩ tài hoa không được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh đã khiến dư luận khá bất ngờ.

NSND Đinh Ngọc Liên (bên phải) và nhạc sĩ Văn Cao

Còn bà Đinh Tuyết Lan, con gái nhạc sĩ - NSND Đinh Ngọc Liên thì bày tỏ: “Khi ba tôi được Hội đồng xét duyệt đề nghị tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, cả gia đình đều thầm cảm ơn Hội đồng xét duyệt và những người làm nghề biết ông và đã không quên ông. Nhưng cho đến hôm nay, danh sách được trao giải lại không có tên ông? Trong khi đó, từ các nhạc sĩ cùng thời với ông như nhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát, nhạc sĩ Văn Cao, nhạc sĩ Đỗ Nhuận… đến các nhạc sĩ đàn em, có cả học trò của ông đã được vinh danh rồi... Những tác phẩm của ông là những trang ghi chép lịch sử Cách mạng Việt Nam qua các thời kỳ. Gia đình chúng tôi chỉ mong muốn nhận được sự công bằng, ghi nhận những cống hiến và tài năng, những sáng tác có giá trị tư tưởng, nghệ thuật cao đóng góp cho nền âm nhạc nước nhà của ba tôi”.

Vào năm ngoái, nhà thơ Thu Bồn dù được gia đình, bạn bè nộp hồ sơ nhưng không nằm trong tầm xét của Giải thưởng Hồ Chí Minh cũng gây nhiều ý kiến trong dư luận.

Sau khi Danh sách được công bố, tới ngày 24/2/2017, Bộ VH-TT&DL đã ký báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc về bổ sung lại 2 trường hợp là nhà thơ Xuân Quỳnh và nhà thơ Thu Bồn.

Ngày 1/3, trong cuộc họp Chính phủ thường kỳ, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo cần xem xét lại quy trình trao Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh. Thủ tướng nêu rõ, những người đặc biệt có đóng góp xuất sắc được xã hội, dân tộc và cuộc kháng chiến của dân tộc ghi nhận thì cần có trách nhiệm phải làm rõ.

"Không thể vì một quy trình máy móc nào mà cản trở những tài năng đã đóng góp cho đất nước. Có nhiều tác giả rất nổi tiếng, ai cũng biết và ghi nhận những đóng góp, hy sinh to lớn của họ. Họ hoàn toàn xứng đáng nhưng bây giờ họ không đạt là do quy định của chúng ta", Thủ tướng khẳng định.

Tuy nhiên, quyết định này của Bộ VH-TT&DL lại khiến dư luận đặt câu hỏi, trường hợp Xuân Quỳnh và Thu Bồn được hồi xét, còn những trường hợp khác xứng đáng sẽ như thế nào?