Doanh nghiệp hãy “thận trọng”!

NLM số 243

Để TPP thật sự mang đến cơ hội

Việc đánh giá những cơ hội và thách thức từ TPP đã được nói đến nhiều trong thời gian qua. Theo đó, Việt Nam được cho là quốc gia thu được nhiều lợi ích nhất từ TPP, đặc biệt là kỳ vọng tăng xuất khẩu với cơ hội tiếp cận, tăng xuất khẩu vào thị trường của các nước TPP với hơn 700 triệu người, đóng góp 40% GDP và 1/3 kim ngạch thương mại toàn cầu, thuế suất của các nước gần như sẽ được cắt giảm toàn bộ.

Tuy nhiên, cùng với những thuận lợi trên, việc mở cửa theo một hiệp định thương mại tự do tham vọng như TPP thì thách thức đặt ra cũng không nhỏ. Chúng ta sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh với những “người khổng lồ” đến từ các nước TPP ngay ở thị trường trong nước. Tuy cùng phải loại bỏ các dòng thuế nhập khẩu theo cam kết nhưng trong khi các rào cản kỹ thuật của nước ta chưa có hoặc không cao thì rào cản kỹ thuật của các nước lại rất khắt khe, gây bất lợi cho hàng hóa nước ta xuất sang các nước. Việc giảm thuế sẽ dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng các luồng hàng nhập khẩu từ các nước TPP vào nước ta với giá cả cạnh tranh. Hệ quả tất yếu là doanh nghiệp phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt, thị phần hàng hóa có nguy cơ bị thu hẹp, thậm chí mất thị phần nội địa.

Ngành dệt may được đánh giá là hưởng lợi nhiều nhất từ việc giảm thuế khi gia nhập TPP

Ông Phạm Ngọc Hưng - Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp TP HCM cho rằng: Nếu không chuẩn bị từ bây giờ, chúng ta dễ lặp lại bài học từ WTO, khi đó các cơ hội sẽ không được phát huy mà thách thức sẽ tạo thêm sức ép cho các doanh nghiệp. Thực tế, cũng giống như TPP, chúng ta đã kỳ vọng rất nhiều trước khi gia nhập WTO, nhưng sau 6 năm gia nhập WTO kết quả không được như mong đợi bởi chúng ta không có bước chuẩn bị tốt để đón nhận những cơ hội và thách thức sẽ đến mà quá say sưa, ngộ nhận rằng khi gia nhập WTO thì cơ hội sẽ tự đến. TPP cũng sẽ đem đến song song những cơ hội và thách thức, muốn có cơ hội phải vượt qua thách thức, vượt qua thách thức sẽ đem đến cơ hội lớn hơn nhưng nếu chúng ta không làm gì cả thì sẽ chỉ còn lại thách thức mà thôi.

Đơn cử, nói về lợi thế xuất khẩu đang được các doanh nghiệp kỳ vọng nhiều nhất thì việc có tận dụng được cơ hội này hay không còn là một vấn đề. Theo ông Herb Cochran - Giám đốc điều hành Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam (Amcham Vietnam), hiện nay, 2/3 xuất khẩu của nước ta phụ thuộc vào các doanh nghiệp FDI. Nếu doanh nghiệp Việt không nâng cao hơn nữa năng lực, sức cạnh tranh để đón nhận những dòng chuyển dịch đầu tư mới, trong luật chơi mới thì được hưởng lợi nhiều nhất vẫn chỉ có các doanh nghiệp FDI.

Ở một khía cạnh khác, ông Văn Đức Mười - Tổng giám đốc Công ty Vissan lo ngại: Trong bối cảnh phần lớn nguyên liệu sản xuất của nhiều ngành trong nước đang được nhập từ Trung Quốc, Lào, Hàn Quốc... (các nước nằm ngoài TPP). Nếu kết quả đàm phán về xuất xứ trong TPP đòi hỏi trị giá nội địa hoặc nội khối TPP quá cao thì hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sẽ không đáp ứng được điều kiện hưởng ưu đãi thuế khi xuất khẩu sang các nước TPP. Thêm nữa, thuế quan chỉ là một phần của câu chuyện xuất khẩu, các quy định kỹ thuật khắt khe cũng có thể là những rào cản cho hàng hóa Việt Nam vào thị trường các nước TPP.

Các chuyên gia cho rằng, ngành dệt may, da giày sẽ được hưởng lợi nhiều nhất từ việc giảm thuế trong TPP, với mức thuế xuất khẩu hiện nay của các ngành này là 7-14% thì việc giảm xuống 0% là một lợi thế lớn.

Chuẩn bị đón TPP

Hiện nay, TPP đã đang rất gần, 11 nước tham gia (Nhật Bản đang xem xét khả năng tham gia) đang tiến hành vòng đàm phán thứ 18, từ ngày 14 đến 25/7 tại Malaysia. Dự đoán các vòng đàm phán TPP sẽ kết thúc vào cuối năm nay. Do đó, các chuyên gia cho rằng, ngay từ thời điểm này doanh nghiệp cần có kế hoạch chuẩn bị đón nhận TPP.

TS Lương Văn Lý - nguyên Phó giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TP HCM cho rằng: Doanh nghiệp phải xác định trong cuộc chơi TPP Nhà nước không phải là “nhân vật chính” mà tham gia trực tiếp sẽ là các doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp phải chủ động hoàn thiện mình để đủ điều kiện đón nhận cơ hội, phải từ bỏ tâm lý ỷ lại vào sự cứu trợ của Nhà nước khi có khó khăn vì các biện pháp hỗ trợ của Nhà nước cũng không thể nằm ngoài quy định thế giới, không thể không tuân thủ theo luật chơi WTO hay TPP mà chúng ta đã tự nguyện tham gia.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần hỗ trợ cho doanh nghiệp bằng cách tăng cường thông tin cho doanh nghiệp trên nhiều kênh, thông tin rõ ràng, nhấn mạnh vai trò tham dự của doanh nghiệp; xem xét lại các chính sách đầu tư cho phù hợp với tình hình mới; tạo môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các doanh nghiệp; hỗ trợ doanh nghiệp tham gia vào các chuỗi giá trị và chuẩn bị tốt cho việc cải cách, cải thiện môi trường đầu tư.

Ngoài ra, TS Lương Văn Lý cho rằng: Nhà nước cũng cần xác định lại thế mạnh, lợi thế cạnh tranh của nước ta trong cuộc cạnh tranh kinh tế toàn cầu. Đó là cơ sở để chúng ta tiếp bước và cất cánh đi lên. Khi đã xác định được thế mạnh thì cần có biện pháp hỗ trợ để củng cố cho thế mạnh đó. Theo ông Lý, nông nghiệp là lĩnh vực mà nước ta có thế mạnh và lực lượng chủ chốt của nền kinh tế là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Nhìn chung, dù đưa ra nhiều cảnh báo về những thách thức khi gia nhập TPP, hầu hết các ý kiến nhận định cho rằng, gia nhập TPP là một hướng đi đúng đắn, một cơ hội không thể bỏ qua. Lợi ích trước mắt muốn có được không thực sự dễ dàng nhưng tầm nhìn lâu dài, TPP sẽ là cú hích cho cải cách, bởi cạnh tranh là yếu tố không thể thiếu trong một nền kinh tế thị trường, ít nhất với tính chất là động lực, là sức ép để các doanh nghiệp, các ngành và cả nền kinh tế phải tự điều chỉnh, tự cải thiện, tiến tới tự hoàn thiện mình. Cạnh tranh với các nền kinh tế phát triển, với các quy luật thị trường ổn định và hiện đại như các đối tác TPP càng là cơ hội để chúng ta học hỏi và tiến bộ tốt hơn.

Mai Phương