Tranh luận phải chính tâm

Thọ Vinh (NLM số 218)

Bắt đầu từ việc thành phố dự định làm cầu vượt thì lại vấp phải một vấn đề rất cũ đã từng xảy ra là làm sao kết hợp giữa bảo tồn di tích và phát triển hạ tầng đô thị khi cây cầu vượt làm theo tuyến Kim Liên - Ô Chợ Dừa hay Nguyễn Lương Bằng - Ngã Tư Sở thì cũng phải động đến di tích Đàn Xã Tắc dưới lòng đất?

Đến trước kỳ nghỉ lễ, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội đã quyết định vẫn làm cầu vượt ở vị trí này. Theo ông Nguyễn Thế Thảo, Chủ tịch UBND TP Hà Nội, phương án được chọn đã cơ bản đảm bảo được yêu cầu, nhiệm vụ đề ra là đúng với quy hoạch được duyệt, đảm bảo quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật xây dựng và giao thông, không xâm hại đến khu vực bảo tồn di tích đã được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) xếp hạng di tích cấp quốc gia và đảm bảo hài hòa không gian, cảnh quan kiến trúc của khu vực dấu tích đàn Xã Tắc và các công trình kiến trúc trong khu vực.

Mô hình một phương án cầu vượt Xã Đàn - La Thành, Hà Nội

Phương án cũng đã được Hội đồng Kiến trúc Quy hoạch thành phố thông qua, được Bộ VH-TT&DL, Bộ Giao thông Vận tải chấp thuận.

Tuy nhiên, nhằm đảm bảo đúng quy hoạch, kiến trúc, kỹ thuật xây dựng, giao thông, đảm bảo bảo tồn di tích đàn Xã Tắc, tôn tạo khu di tích, hài hòa cảnh quan kiến trúc và đảm bảo điều kiện sống của các nhà dân trong khu vực để có phương án tối ưu, đáp ứng yêu cầu phát triển trước mắt và có thể đảm bảo bảo tồn di tích đàn Xã Tắc lâu dài để trình thành phố phê duyệt trong tháng 5/2013 và công bố công khai quy hoạch trước khi triển khai xây dựng theo quy định.

Theo dõi việc chuẩn bị dự án này, người dân thủ đô hoàn toàn tin tưởng vào sự cân nhắc để tìm kiếm phương án tối ưu. Vậy mà, trong khi chưa đâu vào đâu thì các luồng ý kiến bình luận chiều dọc, chiều ngang của báo chí, của dư luận đã nhức con mắt đọc báo, mỏi lỗ tai nghe đài. Rất may là đã xuất hiện những ý kiến có hàm lượng chuyên môn cao về văn hóa, lịch sử và kỹ thuật. Có thể thấy các ý kiến này xuất phát từ mối quan tâm đầy tinh thần xây dựng, từ thực tiễn chứ không phải chỉ nhằm luận bàn chém gió, viển vông, duy ý chí.

Dư luận rất ngạc nhiên khi đọc được những lời bàn trong tâm trạng bức xúc quá cảm tính, nặng lời phê phán, mạt sát cứ như là quyết định làm cầu vượt này là sai lầm, là vi phạm Luật Di sản. Lạ nhất là các ý kiến tranh luận trong bối cảnh thiếu thông tin cụ thể và không tìm hiểu kỹ những vấn đề kỹ thuật được đặt ra khi làm cầu ở vị trí này. Thế là người ta đem cả yếu tố tâm linh để hù rằng, coi chừng, đụng vào di tích là chết tươi thì thật là hết biết trong tranh luận.

Trong vụ bàn cãi này, có người dám mắng người khác là ngu (chứ không phải đại ngu như ông Nghị Phước viết trên blog cá nhân về ông nghị khác) khi nói di tích là tàn tích phong kiến. May mà vụ này không nổ thêm do cả hai phía đều nín nhịn.

Cuộc tranh cãi này có điểm xuất phát rất mơ hồ khi trên bản đồ khảo cổ thủ đô, chưa ai biết đàn Xã Tắc ở nơi nào? Vậy mà người ta cứ cảnh báo việc “vượt trên đầu đàn Xã Tắc”; “đi trên đầu tổ tiên”?!

Còn nhớ việc thi công cầu chui ở ngã ba đường Hoàng Hoa Thám - Văn Cao đã từng bị tạm ngưng theo yêu cầu của các nhà khảo cổ. Điều này chứng minh rằng, thành phố không “làm lấy được”, cố tình vi phạm di tích. Tuy nhiên, với đàn Xã Tắc thì câu chuyện lại khác. Các dấu tích, hiện vật không giúp chúng ta xác định chính xác đâu là di tích. Không lẽ dỡ cả khu vực Khâm Thiên, Tôn Đức Thắng,  Nguyễn Lương Bằng để khảo cổ. Không lẽ đình lại hết các công trình hạ tầng chỉ với dấu hiệu di tích quá mong manh như vậy? Với một thành phố 1.000 tuổi, biết bao nhiêu di tích ẩn chứa trong lòng đất, ngay bây giờ cần “tiền thám” các khu vực có khả năng sẽ dành cho công trình hạ tầng như đương tàu điện ngầm, bãi xe ngầm. Đừng để nước đến chân mới nhảy như hiện nay. Trách nhiệm này thuộc Chủ tịch UBND thành phố chứ không thuộc các “tranh luận gia”. Và nếu cần, thành phố phải mở diễn đàn, hội thảo cho những vấn đề tương tự trong tương lai.

Trong bầu không khí trao đổi, thảo luận đa chiều, những tiếng nói gợi mở mang tính xây dựng để giải đáp vướng mắc nhằm tìm ra phương án tối ưu.

Tranh luận gì cũng phải chính tâm!

T.V