Thành cổ chiều tháng Bảy

Đài tưởng niệm Thành cổ Quảng Trị

Thành cổ chiều tháng Bảy

Từng đoàn, từng đoàn người bước rất nhẹ, rất êm trên con đường vào Thành cổ. Dường như tất cả đều lắng mình lại để lắng nghe lấy tiếng vọng âm thầm từ đất, từ nước, từ xa xăm vọng về. Những người cựu chiến binh mái tóc đã bạc, bộ quân phục phai màu thời gian gục đầu rưng rưng khóc, những đoàn học sinh áo trắng lặng người khi hướng dẫn viên kể lại câu chuyện về Thành cổ, những vị khách nước ngoài sửng sốt trong im lặng vì những sự thật được kể lại. Chiều Thành cổ rưng rưng.

Mùa hè ấy cách đây gần 54 năm trên Thành cổ này với 81 ngày đêm khói lửa bi hùng nhất, tạc vào sách sử dân tộc những trang vàng và khắc vào trong tâm khảm người Việt nỗi đau mất mát khôn cùng, nhưng lại đầy kiêu hãnh tự hào. Cuộc chiến đấu anh dũng trong 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị (từ ngày 28-6 đến 16-9-1972) đã đi vào lịch sử như bản tráng ca hào hùng của quân và dân Quảng Trị nói riêng và cả nước nói chung.

“Nụ cười chiến thắng” - Ảnh trong sách ảnh “Khoảnh khắc” của Nhiếp ảnh gia chiến trường Đoàn Công Tính

Tại chiến trường vô cùng ác liệt này, hàng nghìn người con ưu tú của Tổ quốc đã ngã xuống. Xương máu của các anh đã hóa thân vào từng tấc đất, hòa vào mênh mang sóng nước của dòng Thạch Hãn. Nhiều người có lẽ đã xem bộ phim “Mùi cỏ cháy” tái hiện lại những tháng ngày chiến đấu anh dũng ngoan cường của những người lính trẻ, có lẽ cũng đã đọc những bài thơ viết về Thành cổ và những anh hùng đã nằm lại đất này. Nhưng có đến Thành cổ một lần, được xem những di vật, kỷ vật, những hình ảnh trực tiếp ở nơi này mới có thể phần nào hình dung ra sự khốc liệt của chiến tranh, sự vĩ đại của chiến thắng và cả những nỗi đau mất mát không gì sánh nổi.

Mỗi mét vuông đất tại Thành cổ Quảng Trị là một mét máu và sự hy sinh của các anh đã trở thành bất tử. Có lẽ, trong lịch sử chiến tranh thế giới, chưa từng có một cuộc hành quân nào mà mục tiêu chủ yếu chỉ đánh vào Thành cổ, có chu vi 2.080m, rộng chưa đầy 3km2, lại khiến đối phương có thể huy động một lực lượng hải, lục, không quân đông và sử dụng một khối lượng chất nổ khổng lồ như vậy. Trong 81 ngày đêm, Thành cổ Quảng Trị đã phải hứng chịu 328.000 tấn bom đạn và mỗi người lính phải hứng lấy 100 quả bom, 200 quả đạn pháo. Những đại đội vượt dòng Thạch Hãn để tiếp viện quân số khi tiến vào Thành cổ chỉ còn lại vài người sống sót.

Bên Thành cổ chiều tháng Bảy, người cựu chiến binh Thành cổ vừa thả hoa xuống dòng Thạch Hãn vừa rưng rức. Trung đội của ông chỉ có trung đội trưởng là 22 tuổi, còn lại từ 17 đến 20. Hai mấy người mà đêm đó còn lại mình ông và 3 người đồng đội khác… Khoát nước buông nhành cúc trắng trên gợn sóng, bất giác mái đầu bạc phơ rũ xuống nấc lên: “Chúng mày đâu cả rồi. Tao với thằng H về đây này, chúng mày đi đâu hết rồi!”. Dưới đáy sông này rất nhiều những người đồng đội của ông khi ấy trẻ lắm, mới có 18 hay 20 còn đang học Đại học nhưng họ đã mãi mãi nằm lại. Trên dòng Thạch Hãn, những lớp hậu sinh lặng đi theo ánh nhìn trân trối của ông mà ruột gan đứt đoạn với những gì còn lại của ký ức chợt bùng lên tức tưởi trên sóng nước. Một người trẻ tuổi rồi nói với bạn rằng, có những nỗi đau mà thế hệ sau này chúng ta không được chứng kiến, nhưng nhất định phải nhớ, phải hiểu như thế.

Bên trong Bảo tàng Thành cổ Quảng Trị còn lưu giữ những di vật, hình ảnh về 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị

Màu diệp lục

Bao người con đất Việt đã ngã xuống mảnh đất này và đã hòa vào đất mẹ. Đài tưởng niệm liệt sĩ như một nấm mồ chung được dựng lên ở trung tâm Thành cổ. Được mệnh danh là nấm mồ chung có lẽ bởi Thành cổ Quảng Trị là nghĩa trang duy nhất không có nấm mộ nào cụ thể. Di tích, Đài tưởng niệm Thành cổ Quảng Trị là nơi đặc biệt, không những mang ý nghĩa lịch sử mà còn mang tính tâm linh, là nơi cựu chiến binh và đồng bào về để thắp lên những nén tâm hương tưởng nhớ những người con trung kiên bất khuất đã không tiếc máu xương để bảo vệ mảnh đất này.

Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, Thành cổ từng không một ngọn cỏ giờ đã xanh ngút ngát. Những vuông đất mang màu diệp lục như muốn xoa dịu đi màu đỏ của máu năm nào. Màu xanh của cỏ, của cây, của hoa bừng lên chiều mùa hạ. Cỏ cây, hoa lá đã khâu vá lại những vết thương đất mẹ, những vết thương của lòng người, làm dịu lại đớn đau dĩ vãng.

Chiều tháng Bảy ở Thành cổ, dẫu mùa hè những cỏ vẫn xanh, hoa vẫn nở trên cả bức từng trận địa lỗ chỗ vết đạn năm nào và nở cả trên dòng sông Thạch Hãn. Những cây cỏ lau trổ hoa phơ phất trắng đến nao lòng. Người Quảng Trị mấy chục năm qua vẫn xem hoa cỏ lau là những linh hồn người chiến sĩ. Hình như có bao nhiêu hoa cỏ lau nở trắng là bấy nhiêu người con ưu tú đã ngã xuống vì mảnh đất này.

Đài chứng tích Sinh viên - Chiến sĩ Thành cổ Quảng Trị

Ngày 9-12-2013, Thành cổ Quảng Trị đã được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt. Quảng Trị hôm nay đã vươn lên mạnh mẽ với một sức sống mới, viết nên câu chuyện về “đất thép nở hoa”. Từ một vùng đất bom cày đạn xới, nay diện mạo kinh tế, xã hội của TP Quảng Trị không ngừng phát triển, thu nhập và mức sống người dân ngày càng được nâng lên rõ rệt. Nhà cửa, bệnh viện, trường học, nhà máy, cầu cống, đường sá khang trang, hiện đại đã mọc lên nơi những hố bom năm xưa. Không còn lửa đạn, nhưng ý chí kiên cường và quyết tâm hướng đến hòa bình, tự do và vượt ra khỏi sự nghèo nàn vẫn thôi thúc mỗi người dân Quảng Trị vươn lên không ngừng.

Quảng Trị luôn ngự trị trong trái tim của biết bao người khi nhớ về một thời “máu lửa” giành giật từng tấc đất với kẻ thù. Mùa hè năm nay, Thành cổ như rực rỡ hơn với sắc cỏ xanh, trời Quảng Trị như trong xanh hơn trong những ngày của lễ hội Vì hòa bình. Nơi đây đang truyền đi một thông điệp mạnh mẽ về sức sống mãnh liệt của dân tộc Việt Nam yêu chuộng hòa bình.