Người dân xếp hàng mua vàng trước tin áp thuế giao dịch

Người dân xếp hàng mua vàng từ sáng sớm ngày 6/10 tại Bảo Tín Minh Châu (Ảnh: PT)

Thông tin về dự thảo đề xuất đánh thuế chuyển nhượng đối với giao dịch vàng miếng cũng không làm giảm nhu cầu mua vàng tích trữ của một bộ phận lớn người dân, nhà đầu tư. Nguyên nhân khiến người lượng người đi mua hàng tăng đột biến có thể vì giá vàng những ngày gần đây vẫn đang đà tăng liên tiếp, liên tục lập đỉnh, cũng có thể vì tâm lý thấy người người đi mua vàng thì “mình cũng phải mua cho yên tâm”.

Trời Hà Nội mưa rả rích do ảnh hưởng của cơn bão số 12 vẫn không khiến ông Trần Nam từ bỏ việc xếp hàng để mua vàng. Giá của 1 chỉ vàng Rồng Thăng Long Bảo Tín Minh Châu ngày 6/10 đang ở mức 13.830.000 đồng bán ra và 13.530.000 đồng mua vào. Tay che ô, mắt chăm chú theo dõi bảng giá vàng tại cửa hàng, ông chia sẻ: “Tôi mua vàng để giữ cất đi chứ không phải để lướt sóng. Giờ nghỉ hưu rồi, có ít tiền thì chọn cách này để tiết kiệm giữ tiền thôi. Nhưng nghe nói nhà nước sẽ thu thuế giao dịch vàng miếng 0,1%, nếu áp dụng thật, tôi cũng phải tính xem thế nào”.

Ông Trần Nam mong muốn mua vàng để làm "của tiết kiệm" về già (Ảnh: PT)

Câu chuyện của ông Nam đang là tâm tư của những người dân chọn cách giữ tiền tiết kiệm bằng việc mua vàng khi Chính phủ dự kiến đưa vào dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi quy định: giao dịch vàng miếng sẽ thuộc diện chịu thuế, với mức đề xuất ban đầu 0,1% trên giá chuyển nhượng từng lần.

Nội dung này cũng được Bộ Tài chính thông tin tại Họp báo thường kỳ quý III chiều 3/10, ông Lưu Đức Huy, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí cho biết, Sau khi trao đổi thống nhất với Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ đưa vào dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân theo hướng sẽ thu thuế thu nhập cá nhân với giao dịch vàng miếng, không áp dụng với vàng trang sức, nguyên liệu. Mức thuế đề xuất ban đầu tại dự thảo là 0,1% trên giá chuyển nhượng từng lần. Việc áp dụng thời điểm nào, điều chỉnh thuế ra sao được trình Quốc hội theo hướng giao cho Chính phủ quy định.

Ông Lưu Đức Huy, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính)

Hiện đã có mức thuế suất khác nhau cho các loại vàng khác nhau như vàng miếng, vàng nguyên liệu, vàng trang sức… Chẳng hạn thuế nhập khẩu với vàng miếng là 0%. Với vàng trang sức mỹ nghệ, Bộ Tài chính đã lấy ý kiến các thành viên Chính phủ và dự kiến mức thuế suất áp dụng cho xuất khẩu vàng trang sức mỹ nghệ thời gian tới là 0%. Còn đối với giao dịch mua bán vàng nói chung, hiện đang áp dụng thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp.

Việc Nhà nước đặt vấn đề đánh thuế giao dịch vàng không phải đột ngột. Trước đó, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo xóa bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng, mở rộng nhiều doanh nghiệp được tham gia, đồng thời nghiên cứu áp thuế đối với giao dịch vàng nhằm minh bạch hoá thị trường.

Hiện nay, các loại vàng (vàng miếng, vàng trang sức, vàng nguyên liệu) đều chịu thuế suất khác nhau, ví dụ, vàng miếng nhập khẩu 0%, vàng trang sức được đề xuất xuất khẩu 0%, vàng giao dịch chịu thuế giá trị gia tăng theo phương pháp trực tiếp. Động thái này cho thấy Nhà nước muốn chuyển dần từ quản lý hành chính - kiểm soát hạn chế, độc quyền sang quản lý bằng thị trường nhưng có các công cụ điều tiết như thuế, minh bạch hóa thông tin, một xu hướng mà các nền kinh tế khác cũng dùng để “hạ nhiệt” thị trường vàng đầu cơ.

Tại tiệm vàng nhỏ lẻ khác tại Hà Nội, khi được hỏi về lo ngại thuế xuất giao dịch vàng miếng liệu có làm cho người mua vàng giảm đi không, chủ tiệm vàng cho rằng, ếu chỉ 0,1%, nhiều người sẽ vẫn có thể chấp nhận. Nhưng cái lo là từ lý thuyết đến thực tiễn kiểm soát như thế nào? Ai sẽ phải khai báo, ai phải nộp? Khối lượng nhỏ như người dân bán vài chỉ vàng không lẽ cũng phải khai, họ chuyển sang mua bán “chợ đen” thì cũng khó mà kiểm soát nổi.

Hình ảnh quen thuộc trong nhiều tháng nay tại cửa hàng Bảo Tín Minh Châu cơ sở Cầu Giấy.

Ở những tỉnh lẻ, phản ứng cũng tương tự nhiều người cho rằng mức thuế 0,1% là chấp nhận được, nhưng nếu không quản lý chặt thì sẽ gây trở ngại cho người dân chỉ mua nhỏ lẻ để tiết kiệm như ông Nam.

Hầu hết các chuyên gia khi được hỏi đều cho rằng đề xuất thuế 0,1% là bước khởi đầu có tính kỹ thuật nhưng có nhiều vấn đề cần cân nhắc.

TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính Tiền tệ quốc gia cho rằng: “Không nên đánh thuế đối với giao dịch vàng. Việc đánh thuế như vậy nó vô cùng tản mát, chi phí phải bỏ ra để đi thu thuế thậm chí còn cao hơn nhiều so với số tiền thuế thu được về. Mà thuế thì chắc chắn ảnh hưởng rất xấu đến tâm lý của người dân. Thực ra người ta mua vàng đa phần để tích lũy, chứ đa số người dân không mua - bán vàng vì mục đích kiếm lời.

Theo TS. Nghĩa nên có giải pháp phù hợp để vàng để dành trong nhà dân cũng là dự trữ vàng quốc gia. Vàng ở trong dự trữ của ngân hàng trung ương được gọi là vàng dự trữ tập trung còn vàng trong dân là vàng phân tán trong dự trữ quốc gia. Vì vậy không nên thành kiến với việc đó.

Biểu đồ giá vàng vẫn tiếp tục đà tăng (Nguồn: Bảo Tín Minh Châu)

“Cũng có ý kiến so sánh vàng với chứng khoán. Ta có đánh thuế với hoạt động chứng khoán, vậy tại sao không áp dụng giải pháp này với vàng? Tôi cho rằng ngay cả thuế với đầu tư chứng khoán cũng đang vô cùng thấp, có lẽ mang tính tượng trưng thôi. Nhưng hoạt động chứng khoán về cơ bản là công khai, minh bạch, thực hiện trên sàn điện tử, với dòng tiền, tài khoản quản lý rõ ràng, dễ quản lý, dễ đánh thuế. Còn mua, bán vàng của ta là mua bán vàng vật chất, phân tán, thanh toán còn bằng tiền mặt. Như tôi nói là tiền thuế thu về có khi không bằng chi phí quản lý thuế bỏ ra”, TS. Lê Xuân Nghĩa nên ý kiến.

Với hàng chục năm xem vàng là “tài sản an toàn”, nhiều người dân sẽ tiếp tục giữ vàng như “nước cờ phòng thân”. Còn với những người lướt sóng, họ vẫn có thể tiếp tục tìm cách né thuế. Do đó, TS. Nghĩa cho rằng, Chính phủ và Quốc hội cần cân nhắc kỹ giữa mục tiêu quản lý và khả năng thực thi.

Nếu mức thuế 0,1% được Quốc hội thông qua và Chính phủ ban hành lộ trình áp dụng, trong ngắn hạn, thị trường vàng có thể phản ứng giảm tốc giao dịch nhỏ lẻ, người muốn bán nhanh có thể lo ngại về chi phí thuế. Về dài hạn, nếu chính sách thuế đi kèm với các công cụ khác như sàn giao dịch vàng, hạn mức giao dịch, công khai minh bạch dữ liệu, quản lý dòng tiền, lúc đó, vàng có thể dần chuyển từ kênh đầu cơ sang kênh tích trữ hợp lý hoặc chuyển hóa thành sản phẩm chế tác.