Làm đẹp cấp tốc - Hệ lụy khôn lường

Lạm dụng corticoid

Sở hữu gương mặt ưa nhìn nhưng lại khá nhiều mụn trứng cá, Nguyễn Thị Vân Anh (22 tuổi), sinh viên một trường đại học trên địa bàn TP HCM đã dùng thử nhiều loại thuốc, kem trị mụn nhưng không mấy hiệu quả. Cho đến khi được một người quen giới thiệu về loại kem xách tay từ Hàn Quốc kèm lời quảng cáo như “thần dược”, cô gái nhanh chóng lên mạng đặt hàng. Chỉ sau ít ngày sử dụng loại kem đó, mụn trứng cá trên da Vân Anh giảm đi trông thấy. Sau hơn 2 tháng đều đặn dùng loại kem này, cô gái đã có làn da trắng sáng, mịn màng.

Tọa đàm chuyên môn tại hội thảo “Viêm da corticoid và giải pháp hồi sinh”

Tuy nhiên, khi cô gái ngưng dùng kem thì cũng là lúc tai họa giáng xuống. Làn da cô bắt đầu xuất hiện các nốt mẩn đỏ li ti, sau đó ngày càng sần sùi, đỏ tấy, rồi đến mụn bọc nổi đầy khắp mặt. “Về quê trong kỳ nghỉ, cả gia đình và hàng xóm trông thấy em đều phát hoảng. Chính em cũng sợ khuôn mặt của mình, thậm chí không dám soi gương. Chỉ khi đến bác sĩ da liễu kiểm tra thì em mới biết loại kem mình sử dụng có chứa corticoid” - Vân Anh bộc bạch.

Bác sĩ Nguyễn Phúc Cẩm Anh, chuyên gia nghiên cứu, điều trị viêm da do corticoid (nguyên giảng viên Trường Đại học Y dược TP HCM, Giám đốc Trung tâm Thẩm mỹ y khoa Hoàng Hạc) cho biết, trường hợp của Vân Anh chính là ví dụ điển hình về bệnh viêm da do lạm dụng mỹ phẩm có chứa corticoid.

Việc lạm dụng corticoid bắt đầu từ việc tự pha chế kem trộn, mỹ phẩm để làm đẹp nhanh hoặc dùng để trị mụn, nám, chống lão hóa. Mỹ phẩm chứa corticoid có tác dụng làm đẹp cấp tốc nhưng sau một thời gian sẽ gây ra biến chứng.

Theo một nghiên cứu của Trung tâm Thẩm mỹ y khoa Hoàng Hạc, từ năm 2009 đến 2013, trong số 3.665 khách hàng đến khám da tại Hoàng Hạc, tỷ lệ trường hợp viêm da do nhiễm corticoid chiếm đến 75%.

Dù tiềm ẩn nhiều nguy cơ, mỹ phẩm chứa corticoid vẫn đang được bán tràn lan trên thị trường. Không chỉ mỹ phẩm giả, kém chất lượng, một số doanh nghiệp sản xuất mỹ phẩm “thật” cũng thích đưa vào sản phẩm của mình chất corticoid, nhằm làm đẹp nhanh, bán hàng chạy, thu lãi “khủng”.

Ngoài ra, các loại dược phẩm chứa corticoid cũng được bán tràn lan thiếu kiểm soát, tạo điều kiện cho những người làm nghề spa, thẩm mỹ dễ dàng pha trộn thêm corticoid vào trong mỹ phẩm dùng cho khách hàng, nhằm tăng hiệu quả làm đẹp tức thời, bất chấp những nguy hại cho sức khỏe về sau.

Tác hại đáng sợ

Theo bác sĩ Cẩm Anh, corticoid được xếp trong nhóm độc dược bảng B của Bộ Y tế. Corticoid được dùng trong y khoa dưới sự chỉ định và giám sát chặt chẽ của bác sĩ. Corticoid là dược chất điều trị chống viêm và chống dị ứng mạnh, có hiệu quả nhanh đối với bất kỳ nguyên nhân nào; dùng trong các trường hợp cấp cứu, sốc phản vệ (dị ứng cấp tính) để điều trị triệu chứng cấp thời vì có tác dụng nhanh.

“Corticoid chỉ được dùng theo chỉ định của bác sĩ và ngay cả bác sĩ cũng phải đặc biệt cẩn trọng (xem xét đã cần dùng chưa, liều lượng và thời gian dùng) khi dùng thuốc có chứa corticoid. Khi được đưa ra khỏi phạm vi y tế thì corticoid là độc dược gây hại vì những tác dụng phụ, gây nghiện. Chất này càng không được đưa ra dưới dạng các loại mỹ phẩm”, bác sĩ Cẩm Anh nhấn mạnh.

Các mỹ phẩm chứa corticoid có thể làm da trắng nhanh không tỳ vết, nhưng đặc biệt nguy hiểm vì corticoid gây ra biến chứng viêm da, tàn phá dữ dội da mặt và diện mạo người dùng. Sau khi ngưng dùng, công dụng ức chế chống viêm lúc này bị phản tác dụng quay sang làm yếu hệ thống bảo vệ của da khiến da dễ bị các yếu tố từ môi trường tác động gây viêm da kích ứng, nổi mụn kịch phát, giãn mạch máu sâu trong da, gây chảy xệ, làn da không thể sinh sản đủ tế bào mới bù đắp cho các tế bào chết dẫn tới xù xì, đen sạm...

Đó là biểu hiện những tác hại phản hồi khi độc dược của corticoid tấn công người dùng. Tuy nhiên, do thiếu hiểu biết, nhiều người thấy biểu hiện tốt ban đầu đã tiếp tục sử dụng sản phẩm dẫn tới lệ thuộc và nghiện độc dược corticoid. Việc cai nghiện corticoid còn khó hơn cả cai ma túy bởi người bệnh sẽ không chịu nổi những cảm giác ngứa, bỏng rát và đau đớn.

Nói “không” với mỹ phẩm chứa corticoid

Trước thực trạng đó, vào trung tuần tháng 11-2019, tại TP HCM, Hội Đào tạo và phát triển nghề làm đẹp Việt Nam (VNBA - thuộc Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) phối hợp với Công ty Hoàng Hạc Academy of Derma-Cosmetics và Công ty Dr.Med Christine Schrammek (Đức) đã tổ chức hội thảo chuyên đề “Viêm da corticoid và giải pháp hồi sinh”.

Hội thảo đã trang bị thêm kiến thức cho người tiêu dùng, các đơn vị, cá nhân hành nghề làm đẹp, về bệnh viêm da corticoid, chuẩn bị đưa ra các quy chuẩn hành nghề cùng với các tiêu chuẩn sản phẩm mà các cơ sở, dịch vụ chăm sóc sắc đẹp sử dụng đối với các khách hàng trong tương lai.

Một mặt, các chuyên gia đưa ra lời cảnh báo đến các thẩm mỹ viện, người làm nghề spa tránh lạm dụng corticoid trong làm đẹp, đồng thời cần nhận biết rõ viêm da corticoid để có biện pháp xử lý phù hợp. Bởi lẽ, tác dụng của corticoid làm thay đổi sâu sắc chức năng sống của tế bào, sinh ra viêm da ở nhiều hình thái, trong đó có nám, mụn, lão hóa... nếu chỉ áp dụng phương pháp thông thường trị liệu sẽ không thể xử lý được, đặt ra cho người hành nghề làm đẹp thách thức lớn, để có thể vượt qua cần phải được trang bị đầy đủ kiến thức chuyên môn về da liễu, nhất là về viêm da corticoid.

Mặt khác, các chuyên gia cũng khuyến cáo: Người dân khi làm đẹp cần chọn lựa mỹ phẩm phù hợp, tránh xa các loại mỹ phẩm chứa corticoid bằng cách tìm hiểu về sản phẩm mình lựa chọn; không dùng mỹ phẩm không có nhãn hiệu, hoặc nhãn hiệu in mập mờ, không rõ nguồn gốc, không đăng ký chất lượng; khi dùng các loại dược phẩm uống và bôi da để trị nám, mụn phải có toa của bác sĩ; không dùng thuốc gia truyền không có nhãn hiệu để chữa những tình trạng da và cơ thể nói chung…

Việc điều trị và hồi sinh cho làn da bị viêm da corticoid vô cùng khó khăn và kéo dài. Nếu tình trạng nhẹ có thể điều trị khỏi trong vòng 1-3 tháng, nếu nặng hơn có thể kéo dài 3-6 tháng, thậm chí cả năm. Quá trình điều trị đòi hỏi bệnh nhân phải kiên nhẫn tuân thủ đúng các chỉ định của bác sĩ chuyên khoa da liễu, ngừng dùng sản phẩm chứa corticoid, bảo vệ da khỏi nắng, bụi, chất độc hại, tránh nhiệt (cà phê, bia rượu, gia vị cay), đồng thời chăm sóc da nhẹ nhàng cẩn thận mỗi ngày.

Triệu chứng viêm da corticoid Các mỹ phẩm chứa corticoid có thể làm da trắng nhanh không tỳ vết, nhưng đặc biệt nguy hiểm vì corticoid gây ra biến chứng viêm da, tàn phá dữ dội da mặt và diện mạo người dùng. Sau khi ngưng dùng, công dụng ức chế chống viêm lúc này bị phản tác dụng quay sang làm yếu hệ thống bảo vệ của da khiến da dễ bị các yếu tố từ môi trường tác động gây viêm da kích ứng, nổi mụn kịch phát...